Aşçıların Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Bireysel İnovasyon Algıları ve Bireysel İnovasyon Davranışları Arasındaki İlişkiler

Amaç – Araştırmanın amacı otel mutfaklarında çalışan aşçıların kişilik özellikleri ile bireysel inovasyon davranışı arasındaki ilişkilerin belirlenmesi ve bu iki değişken arasında bireysel inovasyon algısı boyutlarının aracılık etkisinin incelenmesidir. Yöntem – Araştırma evrenini, Bursa’daki dört ve beş yıldızlı otellerde çalışan 281 aşçı oluşturmaktadır. Toplanan 246 anketten uç değerler ve yüksek miktarda eksik veri içerenler çıkarıldıktan sonra, toplam 220 adet kullanılabilir anket formu elde edilmiştir. Araştırmada beş faktör kişilik özellikleri envanteri, bireysel inovasyon algısı ve bireysel inovasyon davranışı ölçekleri kullanılmıştır. Kullanılan ölçeklere Cronbach Alfa Güvenilirlik Katsayısı ve Açıklayıcı Faktör Analizi uygulanmıştır. Literatürden elde edilen bilgiler doğrultusunda toplam 4 hipotez kurulmuş ve bu hipotezler, pearson korelasyonu ve çoklu regresyon analizleri ile test edilmiştir. Bulgular – Beş faktör kişilik özelliklerinden deneyime açıklık faktörünün olumlu yönde, duygusal dengesizlik faktörünün ise olumsuz yönde bireysel inovasyon davranışı üzerinde anlamlı etkisi olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Deneyime açık kişilik özelliğini daha fazla gösteren aşçıların bireysel inovasyon davranışları olumlu yönde olurken, duygusal dengesizlik özelliğine sahip olanlarda ise olumsuz bir etkilenim söz konusudur. Diğer kişilik özelliklerinin bireysel inovasyon davranışlarında anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Ayrıca; sadece olumlu bireysel inovasyon algısının beş faktör kişilik özellikleri ile bireysel inovasyon davranışı ilişkisine kısmi aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma – Elde edilen bulgular literatürle benzer sonuçlara ulaşıldığını göstermektedir. Özgün olarak olumlu bireysel inovasyon algısı beş faktör kişilik özellikleri ile bireysel inovasyon davranışı ilişkisinde kısmi aracılık etkisi göstererek aşçılardan beklenen inovatif davranışlarda inovasyon algılarının dikkate alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.

The Relationship Between Five Factor Personality Traits, Individual Innovation Perceptions and Individual Innovation Behaviors of Cooks

Objective – The aim of this study is to determine the relationships between the personality traits and individual innovation behavior of the chefs working in the hotel kitchen and to investigate the mediating effect of individual innovation perception dimensions between these two variables. Design/methodology/approach – The research population consists of 281 cooks working in four and five star hotels in Bursa. A total of 220 usable questionnaires were obtained from the 246 questionnaires, after removing the ones containing extreme values and high amount of missing data. Five factor personality traits inventory, individual innovation perception and individual innovation behavior scales were used in the study. Cronbach's alpha reliability coefficient and explanatory factor analysis were applied to the scales used. In line with the information obtained from the literature, a total of 4 hypotheses were established and these hypotheses were tested by pearson correlation and multiple regression analyzes. Results – It was found that the five factor personality traits with openness and the neuroticism had a significant effect on individual innovation behavior. Individual innovation behaviors of cooks who show more openness are positive, while those with neuroticism have negative effects. Other personality traits do not have a significant effect on individual innovation behaviors. Also; it was concluded that only positive individual innovation perception mediates the relationship between five factor personality traits and individual innovation behavior. Discussion – The results show that similar results have been achieved with the literature. The positive individual innovation perception shows that the perception of innovation should be taken into consideration in the innovative behaviors expected from the cooks by showing the partial mediating effect of the five factors personality traits and individual innovation behavior relationship.

PDF

___

Bakx N. (2007). Which Personality Traits Do Innovative People Possess? (Basılmamış Doktora Tezi). Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, Business Studies.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Barrick M.R., ve Mount M.K. (1991). The Big Five Personality Dimensions and Job Performance: a Meta-Analysis, Personnel Psychology, 44: 1-26.
Bunce D. ve West M.A. (1995). Self Perceptions and Perceptions of Group Climate as Predictors of Individual Innovation at Work, Applied Psychology, 44: 199-215.
Chen W.J. (2011). Innovation in Hotel Services: Culture and Personality, International Journal of Hospitality Management, 30: 64-72.
Costa P.T.Jr. ve McCrae R.R. (1992). Four Ways the Five Factors Are Basic, Personality and Individual Differences, 13: 653-665.
Çakıcı C., Çalhan H. ve Karamustafa K. (2016). Yiyecek İçecek İşletmelerinde İnovasyon ve Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğü İlişkisi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2): 11-39.
Çetin S.A. (2009). Otel İşletmelerindeki İşgörenlerin Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi Afyonkarahisar’daki 4 ve 5 Yıldızlı Termal Otellerde Bir Uygulama (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demirci, M.K., Özler, D.E. ve Girgin, B. (2007). Beş Faktör Kişilik Modelinin İşyerinde Duygusal Tacize (Mobbing) Etkileri–Hastane İşletmelerinde Bir Uygulama. Journal of Azerbaijani Studies, 10, 13-39.
Elçi, Ş. (2007). İnovasyon Kalkınmanın ve Rekabetin Anahtarı. Ankara: Technopolis Group.
Cengiz, M. (2012). Yenilikçilik Anlayışı, Alanya Bölgesindeki Dört ve Beş Yıldızlı Otellerde Çalışan Yöneticilerin Yenilikçilik Anlayışı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Eraslan H., Bulu M. ve Bakan İ. (2008). Kümelenmeler ve İnovasyona Etkisi: Türk Turizm Sektöründe Uygulamalar, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 5 (3): 15-29.
Erdem B., Gökdeniz A. ve Met Ö. (2011). Yenilikçilik ve İşletme Performansı İlişkisi: Antalya’da Etkinlik Gösteren 5 Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (2): 77-112.
Gelade G. (2002). Creative Style, Personality, and Artistic Endeavor, Genetic Social and General Psychology Monographs, 128 (3): 213-234. ·
George J. M. ve Zhou J. (2001). When Job Dissatisfaction Leads to Creativity: Encouraging the Expression of Voice, Academy of Management Journal, 44 (4): 682-696.
Girgin, B. (2007). Beş Faktör Kişilik Modelinin İşyerinde Duygusal Tacize (Mobbing) Etkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Goldberg, L.R. (1993). The Structure of Phenotypic Personality Traits. American Psychologist, 48 (1), 26-34.
Güneş, N. (2016). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Performansa Etkisi: Yerel Yönetimlerde Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hurt H. T., Joseph K. ve Cook C. D. (1977). Scales for the Measurement of Innovatiness, Human Communication Research, 4 (1): 58–65.
Işık C. ve Türkmendağ T. (2016). Atatürk Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğrencilerinin Bireysel Yenilikçilik Algılarının Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 1 (1): 70-99.
John O. P. ve Srivastava S. (1999). The Big Five Trait Taxonomy: History, Measurement, and Theoretical Perspectives, In Pervin, L. A. & John, O. P. (Eds.), Handbook of Personality: Theory and Research. New York: Guilford Press, 102-138.
Kılıçer K. ve Odabaşı H.F. (2010). Bireysel Yenilikçilik Ölçeği (BYÖ): Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38: 150-164.
Kılıçer, K. (2011). Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Öğretmen Adaylarının Bireysel Yenilikçilik Profilleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
King L.A., Walker L.M. ve Broyles, S.J. (1996). Creativity and the Five-Factor Model, Journal of Research in Personality, 30 (2): 189-203.
Özçer, N. (2005). Yenilikçilik- Bireysel & Grupsal. N. Özçer içinde, Yönetimde Yaratıcılık ve Yenilikçilik. Rota Yayınları, İstanbul. 53-55.
Sarıoğlu, A. (2014). Bireysel Yenilikçilik Ölçeğinin Hemşirelikte Geçerlik ve Güvenirliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. Somer, O. and Goldberg, L.R. (1999). The Structure of Turkish Trait- Descriptive Adjectives. Journal of Personality and Social Psychology, 76, 431-450.
Şentürk, F.K., Durak M., Yılmaz, E., Kaban, T., Kök, N. ve Baş, A. (2016). Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Tarzlarının Bireysel Yenilikçiliğe Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (17), 173-198.
Tajeddini K. ve Trueman M. (2014). Perceptions Of Innovativeness Among Iranian Hotel Managers, Journal of Hospitality and Tourism Technology, 5 (1): 62-77.
Taşgit Y.E. ve Torun B. (2016). Yöneticilerin İnovasyon Algısı, İnovasyon Sürecini Yönetme Tarzı ve İşletmelerin İnovasyon Performansı Arasındaki İlişkiler: KOBİ’ler Üzerinde Bir Araştırma, Yönetim Bilimleri Dergisi, 14 (28): 121-156.
Tekin Ö.A. (2012). Yabancılaşma ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler: Antalya Kemer’deki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama (Basılmamış Doktora Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tekin, Y. ve Durna, U. (2012). Otel İşletmelerinde Yenilik Yönetimi Uygulamaları Alanya’da Beş ve Dört Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4 (3), 93-110.
Torun, B. (2016). İnovasyon Algısı, İnovasyon Sürecindeki Liderlik Tarzları Ve İşletmenin İnovasyon Performansı Arasındaki İlişkiler: Düzce’deki Kobi’ler Üzerinde Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce. Türk Dili Kurumu (2018). Türkçe Sözlük. (Yeni Baskı). Ankara: TDK.
Uşakli A. (2017). Turistik Tüketici Deneyimi: Beş Yıldızlı Resort Otellerde Bir Uygulama (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Uzkurt, C. (2010). İnovasyon Yönetimi: İnovasyon Nedir, Nasıl Yapılır ve Nasıl Pazarlanır? Ankara Sanayi Odası Medya Yayın Organı Asomedya, 36-51.
Vatan, A. ve Zengin, B. (2014). Çevresel İnovasyon ve Konaklama İşletmelerindeki Uygulamalar Üzerine Bir Araştırma: İstanbul Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (8), 511-530.
Yeni, Z. (2015). Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Duygusal Emek Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yeşil S. ve Sözbilir F. (2013). An Empirical Investigation into the Impact of Personality on Individual Innovation Behaviour in the Workplace, Social and Behavioral Sciences, 81: 540-551.
Yıldırım, B.I. (2014). Çalışanların Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile İş Tatminleri Arasındaki İlişki: Alanya’daki Beş Yıldızlı Oteller Üzerine Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yuan, F. and Woodman, R.W. (2010). Innovative Behavior In The Workplace: The Role Of Performance And Image Outcome Expectations. Academy of Management Journal, 53 (2), 323-342.
Zhao X., Lynch JR. J. G. ve Chen Q. (2010). Reconsidering Baron and Kenny: Myths and Truths about Mediation Analysis, Journal of Consumer Research, 37: 197-206.