OSMANLI ERKEN MODERN DÖNEMİNDE EGEMENLİĞİN SÜREKLİLİĞİ SORUNU VE DEVLET TÜZEL KİŞİLİĞİNİN GELİŞİMİ (1453-1617)

Bu çalışmanın konusu, Osmanlı Erken Modern Çağında egemenliğin sürekliliği sorunu ve bununla bağlantılı olarak devlet tüzel kişiliğinin gelişimidir. Çalışma, egemenlikte sürekliliğinin sağlanması ile devlet tüzel kişiliğinin gelişimi arasında bir ilişki olduğu ve bu sürekliliğin, devlet tüzel kişiliğinin gelişimine zemin hazırladığı hipotezine dayanmaktadır. Çalışmada öncelikle Osmanlı’da egemenliğin kimde olduğu tartışılmıştır. Buna göre önceleri hanedanda tecessüm eden egemenliğin Erken Modern Çağda padişahın şahsında toplandığı ortaya konmuştur. Ardından, devlet tüzel kişiliğinin gelişim seyrini gösterebilmek için Osmanlıların kendine verdikleri isimler tahlil edilmiştir. Böylece devlet tüzel kişiliğinin ortaya çıkışına dair ipuçları gösterilmiştir. Bu süreçte yaşanan tarihsel gelişmelere değinilerek devlet tüzel kişiliğinin ortaya çıkışında ve gelişiminde etkili olan temel faktörler ele alınmıştır. Son olarak egemenliğin sürekliliği sorunu bir padişah öldüğünde yerine geçecek olanın kim olacağı ve nerede tahta cülus edeceği örneği etrafında tartışılmıştır. Çalışmanın sonunda, Osmanlı Erken Modern Çağında önce hanedandan bağımsız ve mutlak saltanat anlayışının ve daha sonra sultandan bağımsız ve müstakil bir devlet anlayışının geliştiği ve dolayısıyla süreklilik sorununu belli ölçüde aşıldığı, kıymeti kendinden menkul bir devlet tüzel kişiliğinin oluşmaya başladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Egemenlik, Devlet Tüzel Kişiliği, Osmanlı Hanedanlığı, Osmanlı Devleti

THE PROBLEM OF CONTINUITY OF SOVEREIGNTY AND THE DEVELOPMENT OF STATE LEGAL ENTITY IN THE OTTOMAN EARLY MODERN PERIOD (1453-1617)

The subject of this study is the problem of the continuity of sovereignty and the development of the state legal entity in connection with this in the Ottoman Early Modern Age. The study is based on the hypothesis that there is a relationship between ensuring the continuity of sovereignty and the development of the state legal entity, and this continuity lays the groundwork for the development of the state legal entity. In the study, first of all, who was the sovereign in the Ottoman Empire was discussed. Accordingly, it has been revealed that the sovereignty, which was once embodied in the dynasty, was gathered in the person of the sultan in the Early Modern Period. Then, the names given by the Ottomans to themselves were analyzed in order to show the development course of the state legal entity. Thus, clues about the emergence of the state legal entity are shown. By referring to the historical developments experienced in this process, the main factors influencing the emergence and development of the state legal entity are discussed. Finally, the question of the continuity of sovereignty is discussed around the example of who will replace a sultan when he dies and where he will conquer the throne. At the end of the study, it was concluded that in the Ottoman Early Modern Period, firstly, the understanding of absolute sultanate and independent from the dynasty and then an independent and separate state understanding from the sultan developed and therefore, it was concluded that the problem of continuity has been overcome to a certain extent and that a state legal entity has started to form.

Keywords:

Sovereignty, State Legal Entity, Ottoman Dynasty, Ottoman Empire,

PDF

___

Akyılmaz, G. (1999). Osmanlı Devleti’nde Egemenlik Kavramının Gelişimi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 7.1-2. 129-159.
Bodin, J. (2003). On Sovereignty. Çev.: J. H. Franklin. Cambridge: Cambridge University Press.
Bulduk, Ü. (1999). Osmanlı Beyliği’nin Oluşumunda Oğuz/Türkmen Geleneğinin Yeri. Osmanlı 1 Siyaset içinde. G. Eren (Ed.). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Emecen, F. (2011). Osmanlı Klasik Çağında Hanedan, Devlet ve Toplum. İstanbul: Timaş Yayınları.
Emecen, F. (2012). İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası. İstanbul: Timaş Yayınları.
Güngör, E. (1996). Tarihte Türkler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Heywood, A. (2014). Siyaset Teorisine Giriş. Çev.: Hızır Murat Köse. İstanbul: Küre Yayınları.
İnalcık, H. (1959). Osmanlılar’da Saltanat Veraseti Usûlü ve Türk Hakimiyet Telakkisiyle İlgisi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 13.1, 69-94.
İnalcık, H. (1965). Adaletnameler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İnalcık, H. (2001). Kanunnâme. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 24, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 333-337.
İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
İnalcık, H. (2011). Osmanlı İdare ve Ekonomi Tarihi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
İpşirli, M. (2007). Tarih-i Na’ima Ravzatü’l Hüseyn Fî Hulasati Ahbari’l-Hafikayn Cilt I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kafesoğlu, İ. (1980). Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Kafesoğlu, İ. (1997). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Kantorowicz, E. H. (2018). Kralın İki Bedeni. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
Karatepe, Ş. (1997). Darbeler, Anayasalar ve Modernleşme. İstanbul: İz Yayıncılık.
Kösoğlu, N. (1997). Devlet: Eski Türklerde, İslam’da ve Osmanlı’da. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Kunt, M. (1999). Devlet, Padişâh Kapısı ve Şehzade Kapıları. Osmanlı 6 Teşkilat içinde. G. Eren (Ed.). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Mumcu, A. (1994). Divan-ı Hümayun. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 9, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 430-432.
Neumann, C. K. (1999). Devletin Adı Yok – Bir Amblemin Okunması. Cogito. 19, 269-283.
Özdemir, G. (2009). Batı'da ve Türklerde Egemenlik Kavramı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 1-11.
Peirce, L. P. (1996). Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar. Çev.: Ayşe Berktay. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Strayer, J. R. (2020). Modern Devletin Kökenleri. İstanbul: Say Yayınları.
Taşağıl, A. (1992). Türklerde İnsani Değerler ve İnsan Hakları Başlangıcından Osmanlı Dönemine Kadar. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
Uslu, A. (2017). Siyasal Düşünceler Tarihine Giriş. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.