Kur'ân-ı Kerîm'e Göre Dini Alaya Alanlara Karşı Müminlerin Takınmaları Gereken Tavırlar

Kur'ân'da h-z-e kökü ve türevlerinin geçtiği âyetlerin hemen tamamına yakını müstehzilerin nasıl cezalandırılacakları hakkındadır. Müstehzilerin cezalandırılacaklarını ifade eden ilgili âyet-i kerimeler incelendiğinde; genelde bu âyetlerle, alay edenlerin tehdit edilmesinden ziyade başta Hz. Peygamber olmak üzere inançlarından ötürü alaya maruz kalan tüm müminlerin teselli edilmesinin hedeflendiği anlaşılmaktadır. Allah (c.c.) Kur'ân'da, Hz. Peygamber'i ve inananları teselli etmesinin yanında alaycılara karşı takınılması gereken tavırları da müslümanlara talim buyurarak onlara tebliğ eksenli bireysel ve sosyal hayatlarında alaycıların tazyikinden kurtulma ve başarıya ulaşma yollarını göstermiştir. Bu makalede Kur'ân'a göre dini alaya alanların dindeki yerleri belirlendikten sonra bu bilinç üzerine günümüz Müslümanlarının çok ihtiyaç duyduğu Kur'ân'da alaycılara karşı müslümanlara verilen tavsiye ve emirler ele alınacaktır.

In The Holy Qur'an, Attitudes A Muslim Should Adopt Toward Those Who Mock The Religion

In the Holy Qur'an, almost all the verses which contain the root h-z-e with all its derivations expound on how mockers will be punished in the hereafter. When the verses regarding the way those mockers will be punished are investigated closely, it is observed that the underlying reason for the inclusion of such verses is not so much to threaten those who mock the verses of the Qur'an as a way to console Muslims, especially Prophet Muhammad, when they are under attack by nonbelievers because of their beliefs. Allah not only aims at giving Prophet Muhammad and believers the much-needed spiritual support to exhilarate them in their spiritual world but also teaches Muslims about the attitudes Muslims take when coping with mockers from the view point of conveying the messages of Islam so that a person can be at ease under the pressure of mockers in social life and does whatever is necessary to attain the end goals set by Allah. This study focuses on the advice and commands given in the Qur'an to help Muslims meet the very need of how to deal with mockers.

PDF

___

Abdülvehhâb, Muhammed b., Fethü'l-Mecîd Şerhi Kitâbi't-Tevhîd, Kahire: Dârü'l-Hadis, 1992.

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, Müsnedu el-İmam Ahmed b. Hanbel, hakkakahu ve harrace ehâdîse ve allake aleyh Şuayb el-Arnaut, Âdil Mürşîd, Âmir Gadban, Beyrut: Müessesetü'r- Risâle, 1421/2001.

Albayrak, Halis, Kur'ân'ın Bütünlüğü Üzerine: Kur'ân'ın Kur'ân'la Tefsiri, İstanbul: Şule Yayınları, 1992.

Ali el-Kârî, Şerhu'ş-Şifa, İstanbul, 1299.

Alper, Hülya, Bir Kelam Problemi Olarak İmanın Psikolojik Yapısı, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.

Arslan, Ali, Büyük Kur'ân Tefsiri, Büyük Kur'ân Tefsiri: (Hulâsatü't-Tefâsir), İstanbul: Arslan Yayınları, t.y. Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur'an Tefsiri, İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2001.

Beyzâvî, Ebû Saîd Nâsırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envârü't- Tenzil ve Esrârü't-Te'vîl, 1. bs., Beyrut: Dâru İhyai't-Turâsi'l-Arabî, 1418/1997.

Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu's-Sahîh, 1.b., thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır, Dâru Tavgi'n-Necât, 1422/2002.

Canan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları, t.y. Cengiz, İlhan, Mecelle Hukukun Doksan Dokuz İlkesi, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2003.

Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, 3. bs. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.

Çaplı, Orhan, İnsanın İç Dünyası, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1992.

Çetiner, Bedreddin, Esbâb-ı Nüzul, İstanbul: Çağrı Yayınları, 2002.

Dalkılıç, Mehmet, ,İslam Düşünürlerinin Âlem Görüşü: -Olabilecek Âlemlerin En Mükemmeli-', Çevre ve Din Uluslararası Sempozyumu, 15 Mayıs , 2008, II, 5-10.

Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fazl, Sünenü'd- Dârimî, thk. Hüseyin Selim Esed Dârani, el-Memleketü'l-Arabiyyeti's- Suudiyye: Dârü'l-Muğnî li'n-Neşr ve't-Tevzi', 1412/2000.

Durmuş, İsmail, ,Müşâkele', Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2006, c. XXXII, s. 154-155.

Ebu Bekr Abdürrezzak b. San'ânî, Hemmâm Abdürrezzak, el-Musannef, thk. Habiburrahman A'zami, Beyrut: El-Meclisü'l-İlmi, 1983.

Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdi es-Sicistani, Kitâbü's-Sünen= Sünenu Ebû Davud, Beyrut, Sayda: el-Mektebetü'l-Asriyye, t.y.. Ekin, Yunus, Kur'ân'a Göre İnançsızlık, İzmir: Işık Yayınları, 2001. el-Fetâvâ'l-Hindiyye fî Mezhebi'l-İmâmi'l-A'zam Ebi Hanîfe, nşr. Şeyh Nizam vd., Diyarbakır, 1973.

Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, sdl. İsmail Karaçam, Emin Işık, İstanbul: Feza Gazetecilik, t.y. Emiroğlu, H. Tahsin, Esbâb-ı Nüzul: Kur'an Ayetlerinin İniş Sebepleri ve Tefsirleri: Fatiha ve Bakara Sureleri, İstanbul: Elif Ofset Tesisleri, 1978.

Er, İzzet, Sosyalleşme, Sosyal Gelişme ve İslam: Din Sosyolojisi Açısından Bir Deneme, Bursa: Furkan Kitabevi, 1988.

Ezherî, Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü'l-Lüga, 1. bs., Beyrut: Dâru İhyai't- Turâsi'l-Arabî, 1422/2001.

Habergetiren, Ömer Faruk, ,İslam Hukuku Muamelat Konularında ,Sukuta' Rıza Anlamı Verilen İşlemler', İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2, (2012): 131-165.

Heysemî, Ebu'l-Hasan, Bugyetü'r-Raid fi Tahkiki Mecmâü'z-Zevâid ve Menbâü'l-Fevâid, thk. Abdullah Muhammed Derviş, Beyrut: Dârü'l-Fikr,1994.

Hicâzî, Muhammed Mahmud, Furkan Tefsiri: et-Tefsirü'l-Vâzıh, çev. Mehmet Keskin, İstanbul: İlim Yayınları, t.y. Hindî, Alauddin Ali b. Abdülmelik b. Kadı Han Müttaki, Kenzü'l-Ummal fî Süneni'l-Akval ve'l-Ef'al, neşr. Bekri Hayyani, Saffet Sakka,5. bs., Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1405/1985.

İbn Kesîr, Ebü'l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer, Hadislerle Kur'ân-ı Kerîm Tefsiri, trc. Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner, İstanbul: Çağrı Yay., 1993.

İbn Kudâme, el-Muğni: Kitâbu'l-Murted, 4. bs. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin Türki, Abdülfettah Muhammed el-Hulv, Riyad: Dâru Âlemi'l-Kütüb, /1999.

İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid er-Rebei el-Kazvini, Sünenu İbn Mâce, thk. Muhammed Fuad Abdülbaki, Kahire: Dâru İhyai't-Türasi'l- Arabiyye, 1975/1395.

İbn Manzûr, Lisânu'l-Arab, 3. bs., Beyrut: Dâru Sâdır, 1414/1994.

Kahtanî, Muhammed b. Said, Din ve Dindarlarla Alay Etmek, y.y., Guraba, 2003.

Kara, Ömer, ,Kur'ân'ın Anlaşılmasında İtibar Sebebin Hususiliğine Değil Lafzın Umumiliğinedir İlkesine Usulcülerin Metodolojik Yaklaşımı', Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998.

Karaman, Hayreddin, v. dğr., Kur'ân Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.

Karyağdı, Osman, ,Kur`ân`a Göre Sosyal Çevrenin İnanç ve Davranışlara Etkisi', Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.

Kaya, M. Cüneyt, ,Gazzali ve Alemin Mükemmelliği: Leyse fi'l-İmkan'ın İbn Sinacı Kökleri Üzerine', 900. Vefat Yılında İmam Gazzali: Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı, 07-09 Ekim 2011 İstanbul, 2012, s. 561-601.

Kurt, Hasan, İslam İnancına Göre Nifak ve Münafık, İstanbul, Nesil Yayınları, Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmi' li- Ahkâmi'l-Kur'ân, 2. bs., Kahire: Dârü'l-Kütübi'l-Mısriyye, 1384/1964.

Mevdûdî, Ebü'l-Ala, Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hazreti Peygamberin Hayatı, trc. Ahmed Asrar, İstanbul: Pınar Yayınları, 1992.

Mücâhid b. Cebr, Ebü'l-Haccac el-Mekki, Tefsirü'l-İmam Mücâhid b. Cebr, thk. Muhammed Abdüsselam Ebü'n-Nil, 1. bs., Mısır: Dârü'l-Fikri'l-İslâmî, /1989.

Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi b. Haccâc, Sahih-i Müslim, thk. Muhammed Fuad Abdülbaki, Beyrut: Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, 1956.

Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb, Sünenü'n-Nesâî, 2.b., thk. Abdülfettah /1986. Gudde, Haleb:

Mektebetü'l-Matbuati'l-İslamiyye, Nesefî, Ebü'l-Berekat Hafızüddin Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medârikü't-Tenzîl ve Hakaikü't-Te'vîl, 1. bs., Beyrut: Dârü'l-Kelimi't-Tayyib, /1998.

Nevevî, Ravzatü't-Talibin, thk. Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavvaz, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1992.

Râzî, Ebu Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin, Mefâtîhu'l- Gayb, 3. bs., Beyrut: Dâru İhyai't-Turâsi'l-Arabî, 1420/1999.

_______, Tefsir-i Kebîr= Mefâtîhü'l-Gayb, çev. Suad Yıldırım ve dğr., Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.

Reşid Rıza, Muhammed Abduh, Tefsirü'l-Kur'âni'l-Hakîm= Tefsirü'l-Menar, Kahire: el-Hey'etü'l-Mısriyyetü'l-Âmme li'l-Kitâb, 1411/1990.

Sıcak, Ahmet Sait, ,Kur'ân Tefsirinde Öznellik', Doktora Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.

_______, ,Kur'an'da İstihza (Küçümseme)', Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.

Şentürk, Habil, İbadet Psikolojisi: Hz. Peygamber Örneği, İstanbul: İz Yayıncılık, Taberî, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid, Tefsirü't- Taberi=Câmiü'l-Beyân an Te'vili'l-Kur'ân, thk. Ahmed Muhammed Şakir, 1. bs., Beyrut: Müessesetü'r- Risâle, 1420/2000.

Teftâzânî, Şerhu'l-Akâid, thk. Ahmed Hicâzî es-Sekk?, Kahire: Mektebetü'l- Külliyati'l-Ezheriyye, 1987.

Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemi, el-Câmiü's-sahih= Sünenü't-Tirmizî, thk. ve şerh Ahmed Muhammed Şakir,2. b., Kahire: Mustafa el-Babi el-Halebi, 1395/1975.

Toptaş, Mahmut, Kur'ân-ı Kerim Şifa Tefsiri, İstanbul: Cantaş Yayınları, 1994.

Tuzcu, Abdullah, ,Kur'ân-ı Kerim Açısından Mecelle'nin Külli Kaideleri', Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.

Vâhidî, Muhammed en-Nisaburi, Esbâbu'n-Nüzûl, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l- İlmiyye, t.y. Yalman, Abdullah, ,Kur'ân-ı Kerimde İstihza (Manevi İşkence) Kavramının İncelenmesi', Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zekiyyüddin Şaban, Usulü'l-Fıkhi'l-İslami, Beyrut: Dârü'l-Kütüb, 1971.

Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi't-Tenzîl, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1995.

Zeydan, Abdülkerim, Fıkıh Usulü, trc. Ruhi Özcan, İstanbul, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV), 1993.