Hayâlî’nin “Satar” Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcı Açıdan İncelenmesi

Hayâlî, 16. yüzyılın ve klasik Türk şiirinin en büyük şairlerindendir. Bu çalışmada Hayâlî’nin “satar” redifli gazeli ele alınmıştır. Gazel klasik usulle şerh edilmiş, daha sonra ses ve söz tekrarları açısından incelenmiştir. Ses ve söz tekrarları yapısalcı anlayış çerçevesinde ifade edilmiştir. Hayâlî’nin “satar” redifli gazeli remel bahrinin “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” kalıbıyla yazılmıştır. Gazelin kafiyesi tam kafiyedir. Kullanılan kelime sayısı 88 olup bu kelimelerin 23 tanesi imalelidir. Gazelde med ve zihaf yapılmış kelimeler mevcuttur. “A” ve “n” sesleri fazlaca kullanılarak asonans ve aliterasyon yapılmıştır. Hayâlî’nin Arapça, Farsça ve Türkçeyi yüzdelik olarak birbirine yakın oranlarda kullanması onun üç dile olan hâkimiyetini göstermiştir. Hayâlî’nin gazelinde âşık ve sevgili görülmektedir. Âşığın sevgiliye hayran olduğu ve didaktik bir karakter sergilediği görülür. Sevgili ise güzelliğiyle ön plana çıkar. Hayâlî, gazelinde müstağni olunması hususunda nasihat eder.    
Anahtar Kelimeler:

Hayâlî, Gazel, Beyit, Âşık, Sevgili

Examination of Hayâlî’s Ghazel with the Rhyme of “Satar” in Terms of Commentary and Structure

Hayâlî is one of the greatest poets of the 16th century and the classical Turkish poetry. In this paper, Hayâlî’s ghazel with the rhyme of “satar” is discussed. Ghazel was interpreted with classical method and then examined in terms of sound and word repetitions. Sound and word repetitions were expressed within the scope of a structuralist understanding. Hayâlî’s ghazel with  the rhyme of “satar” was written with Remel Bahri’s form of “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün”. Ghazel has a whole rhyme. The number of words used is 88 and 23 of these words are induced. In ghazel, there are shortened and shut-open words. Assonances and alliterations were performed using the sounds “a” and “n” frequently. Hayâlî’s use of Arabic, Persian and Turkish in close percentages proves his dominance over three languages. Minstrel and beloved are seen in Hayâlî’s ghazel. It is seen that the minstrel adores the beloved and displays a didactic character. The beloved, on the other hand, comes to the fore with its beauty. In his ghazel, Hayâlî gives advice on being abstemious.

___

  • Aşkar, Mustafa. (1998). Niyazî-İ Mısrî ve Tasavvuf Anlayışı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Devellioğlu, Ferit (1995). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
  • Gibb, E. J. Wilkinson. (1999). Osmanlı Şiir Tarihi III-V. Ankara: Akçağ Yayınları.
İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 2147-1185
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2012
  • Yayıncı: Mustafa SÜLEYMAN ÖZCAN