Öz Eleştiriye Çok Boyutlu Yaklaşım: Öz Eleştiri Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı, yetişkin bireylerin öz eleştiri düzeylerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmek ve psikometrik özelliklerini incelemektir. Nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışma 675 yetişkin (18-61 yaş) birey ile gerçekleştirilmiştir (xort: 25,95; xss: 6,91). Toplanan veriler, SPSS 25 ve AMOS 24 istatistik programları ile analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda 30 madde ve 3 alt boyuttan oluşan “Öz Eleştiri Ölçeği” elde edilmiştir. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucuna göre üç faktörlü yapı toplam varyansın %48,93’ünü açıklamaktadır. Güvenirlik çalışmaları doğrultusunda yapılan analizde ölçeğin Cronbach’s alpha iç tutarlık katsayısı yıkıcı öz eleştiri alt boyutu için ,910 yapıcı öz eleştiri alt boyutu için ,884 ve yetersiz öz eleştiri alt boyutu için ,806 olarak belirlenmiştir. Ölçek maddelerinin ayırt ediciliğini belirlemek üzere yapılan bağımsız gruplar t testi sonucunda tüm ölçek maddeleri için alt ve üst gruplar arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur (p

Anahtar Kelimeler:

Öz Eleştiri, Yıkıcı Öz Eleştiri, Yapıcı Öz Eleştiri, Yetersiz Öz Eleştiri, Yetişkin, Ölçek Geliştirme

'A Multidimensional Approach to Self-Criticism: Development of The Self-Criticism Scale and Investigation of Its Psychometric Properties'

PDF

___

Adams, P., Abela, J. R., Auerbach, R. ve Skitch, S. (2009). Self-criticism, dependency, and stress reactivity: An experience sampling approach to testing Blatt and Zuroff’s (1992) theory of personality predispositions to depression in high-risk youth. Personality and Social Psychology Bulletin, 35(11), 1440-1451.
Aleamoni, L.M. (1976). The relation of sample size to the number of variables ın using factor analysis techniques. Educational and Psychological Measurement, 36: 879–883.
Aronfreed, J. (1964). The origin of self-criticism. Psychological Review, 71, 193–218. https://doi.org/10.1037/ h0047689.
Beck, A. T. (1987). Cognitive models of depression. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 1, 5-37.
Benlioğlu, M. (2016). Tasavvufta iç tenkit geleneği: İmam-ı Rabbânî’nin Mektûbâtı örneği (Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Blatt, S. J. (1995). The destructiveness of perfectionism: Implications for the treatment of depression. American Psychologist, 50, 1003–1020.
Blatt, S. J. (2004). Experiences of depression: Theoretical, research and clinical perspectives. Washington, DC: American Psychological Association.
Blatt, S. J. D'Afflitti, J. P. ve Quinlan, D. M. (1976). Experiences of depression in normal young adults. Journal of Abnormal psychology, 85(4), 383-389.
Blatt, S. J., Shahar, G. ve Zuroff, D. C. (2001). Anaclitic (sociotropic) and introjective (autonomous) dimensions. Psychotherapy, 38(4).449-454.
Breınes, J. (2014, Ocak 9). Four Ways to Constructively Criticize Yourself. https://greatergood.berkeley.edu/article/item/four_ways_to_constructively_criticize_yourself.
Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (Genişletilmiş 21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Carhart-Harris, R. L., Mayberg, H. S., Malizia, A. L. ve Nutt, D. (2008). Mourning and melancholia revisited: correspondences between principles of Freudian metapsychology and empirical findings in neuropsychiatry. Annals of General Psychiatry, 7(1), 9.
Castilho, P., Pinto‐Gouveia, J. ve Duarte, J. (2015). Exploring self‐criticism: Confirmatory factor analysis of the FSCRS in clinical and nonclinical samples. Clinical Psychology & Psychotherapy, 22(2), 153-164.
Clark, L. A., Watson, D. ve Mineka, S. (1994). Temperament, personality, and the mood and anxiety disorders. Journal of Abnormal Psychology, 103, 103-116.
Cox, B. J., Clara, I. P. ve Enns, M. W. (2009). Self-criticism, maladaptive perfectionism, and depression symptoms in a community sample: A longitudinal test of the mediating effects of person-dependent stressful life events. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 23(4), 336-349.
Cox, B. J., MacPherson, P. S., Enns, M. W. ve McWilliams, L. A. (2004). Neuroticism and self-criticism associated with posttraumatic stress disorder in a nationally representative sample. Behaviour Research and Therapy, 42(1), 105-114.
Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
Doğan, T., Sapmaz, F. ve Çötok, N. A. (2013). Öz-eleştiri ve mutluluk. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 391-400.
Erkoç, R. (2017). Öz-eleştirinin öznel iyi oluş üzerindeki etkisinin aracı değişkenleri olarak farkındalık ve öz-duyarlılık. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGrawHill Education.
Gilbert, P., Clark, M., Hempel, S., Miles, J. N. V. ve Irons, C. (2004). Criticising and reassuring oneself: An exploration of forms, styles and reasons in female students. British Journal of Clinical Psychology, 43, 31-50.
Heine, S. J., Lehman, D. R., Markus, H. R. ve Kitayama, S. (1999). Is there a universal need for positive self-regard? Psychological Review, 106, 766-794. http://dx.doi.org/10.1037/0033-295X.106.4.766.
Hocaoğlu, D. (1999). Türk milliyetçiliğinin en mühim ihtiyacı: Öz-eleştiri., Türk Yurdu. 19 (51). 95-100.
Holle, C. ve Ingram, R. (2008). On the psychological hazards of self-criticism. Self-criticism and self-enhancement: Theory, research, and clinical implications. (s. 55-71) içinde. American Psychological Association.
Kahraman, M. (2017). Türk dilinin terimsel gelişim sürecine tarihî bakış. Medeniyet ve Toplum Dergisi,1(1),137-160.
Kannan, D. ve Levitt, H. M. (2013). A review of client self-criticism in psychotherapy. Journal of Psychotherapy Integration, 23(2), 166-178.
Kitayama, S. ve Markus, H. R. (2000). The pursuit of happiness and the realization of sympathy: Cultural patterns of self, social relations, and well-being. In E. D. Diener, & E. M. Suh (Eds.), Culture and subjective well-Being (pp. 113-161). Cambridge, MA: MIT Press.
Kopala-Sibley, D. ve Zuroff, D. (2017). Self-Criticism and Dependency. The SAGE Encyclopedia of Abnormal and Clinical Psychology. SAGE Publications.
Leary, M. R. (2007). Motivational and emotional aspects of the self. Annu Rev Psychol. 58(1):317–344.
Leary, M. R., ve Tangney, J. P. (2013). The self as an organizing construct in the behavioral and social sciences. Handbook of self and identity (2. Baskı).
Lozano, E. B., Laurent, S. M., (2019.) The effect of admitting fault versus shifting blame on expectations for others to do the same. Plos/Plus? One 14(3).
Marshall, H. H. (1989). The development of self-concept. Young Children, 44(5), 44-51.
Nunnally, J. C. ve Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. (Third Edition). New York: McGraw-Hill.
Okan, N. (2021). Öz Eleştiri (Self-criticism). Eğitimde Öz (1. baskı) içinde (s. 75-98). İstanbul: Kriter Yayınevi.
Otrar, M. (2016). Yaşlılık ve Yaşlanmaya İlişkin Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İstanbul University Journal of Sociology, 36(2), 527-550.
Öngen, D. E. (2006). The relationships between self-criticism, submissive behavior and depression among Turkish adolescents. Personality and Individual Differences, 41(5), 793-800.
Powers, T. A., Zuroff, D. C. ve Topciu, R. A. (2004). Covert and overt expressions of self-criticism and perfectionism and their relation to depression. European Journal of Personality, 18, 61–72.
Sezgin, O. (2019). Eğitim: Kavram ve kuram. İstanbul: Kalem Vakfı Yayınları.
Shahar, B., Szsepsenwol, O., Zilcha‐Mano, S., Haim, N., Zamir, O., Levi‐Yeshuvi, S. ve Levit‐Binnun, N. (2015). A Wait‐List Randomized Controlled Trial of Loving‐Kindness Meditation Programme for Self‐Criticism. Clinical psychology & psychotherapy, 22(4), 346-356. Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P. ve Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200.
Stıllman, J. (2014, Ocak 24). How to do self-criticism right. https://www.inc.com/jessica-stillman/how-to-do-self-criticism-right.html. Tarmizi, T., Navissa, A., Dian, F., Rahma, F. ve Retno, A. (2019). Self-criticism scale, 1st International Seminar STEMEIF (Science, Technology, Engineering and Mathematics Learning International Forum), Purwokerto. The Guildford Press.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Thompson, R. ve Zuroff, D. C. (1999). Development of self-criticism in adolescent girls: Roles of maternal dissatisfaction, maternal coldness, and insecure attachment. Journal of Youth and Adolescence, 28(2), 197-210.
Thompson, R. ve Zuroff, D. C. (2004). The levels of self-criticism scale: Comparative self-criticism and internalized self-criticism. Personality and Individual Differences, 36, 419-430. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(03)00106-5
Tinsley, H. E. ve Tinsley, D. J. (1987). Uses of factor analysis in counseling psychology research. Journal Of Counseling Psychology, 34(4), 414-424.
Turşak, M. (2017). Dini kişiliğin oluşmasında özeleştirinin etkisi. Ağrı İslâmi İlimler Dergisi (AGİİD), 1(1), 127-140.
Turşak, M. (2020). Kur’an’da özeleştiri. İksad Yayınlar.
Uludağ, S. (2011). Tasavvuf ve tenkit. Mavi Yayıncılık.
Uzun, Ç. (2009). Özeleştiri, (Yayınlanmış Sanatta Yeterlilik Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anasanat Dalı, Ankara.
Wall, C. (1986). Self-concept: An element of success in the female library manager. Journal of Library Administration, 6(4), 53-65.
Whelton, W. J. ve Henkelman, J. J. (2002). A verbal analysis of forms of self-criticism. Alberta Journal of Educational Research, 48, 88–90.
www.tdk.gov.tr., Erişim tarihi: 06 Aralık 2020.
Zuroff, D. C. (1992). New directions for cognitive models of depression. Psychological Inquiry, 3, 274-277.