Klasik Dönemlerde Müzik Meselesine Dair Yaklaşımlardaki Tarihî Merhaleler Altıncı Yüzyıla Kadar

Fıkıh tarihinde müzik dinlemek ile enstriman çalmakla ilgili meseleler görüş ve delillendirme bakımından zengin olan ve çokça değişip dönüşen meselelerdendi. Temel soru ise müziğin aslen mübah mı yoksa haram mı olduğuydu. Aslen mübah olduğun kabul edildiğinde müziğin bazı türlerini haram kılan deliller genel kuraldan istisna olma niteliği taşımaktadır. Müziğin aslen haram olduğu Kabul edildiğinde ise şarkı söylemenin ve enstrümanların belirli çeşitlerini mübah kılan deliller bu genel kurallardan istisnadır. Meseleye katkıda bulunacak için farklı sorular da ortaya çıkmıştır. Bu konu ile ilgili sahih olan deliller hangileridir? Doğru olan anlayış hangisidir? Görüşlerden birinin tercih edilmesinde çevrenin, toplumun, örf ve zamanın farklılışmasının etkisi nedir? Onları bir araya getirdiğimizde müzik meselesine dair hükümlerin geçtiği belirli dönemleri ve spesfik özellikleri görebilmemize imkan veren özel risaleler ve kitaplar var mıdır? Ulema tarafından çok az aykıları savunulan klasik asırlarda her dönemin belirli bir özelliğinin bulunduğu bizim tarafımızdan farkedilmiştir. Bir asırda modern yaklaşım ağır basarken, diğer bir asırda müteşeddid fıkhî yaklaşımın haram kılıcı doktrini ağır basmıştır. Başka bir asırda mutedil bir yaklaşım sergilenirken diğerinde ise daha önceki tavırların ve görüşlerin tekrar ele alındığı görülmektedir vb. Bu araştırma meseleye dair bu görüşlerin ortaya konulmasının yanında, söz konusu görüşlerin ortaya çıkış sebeplerini, ortaya çıktığı dönemleriyle ve daha önceki dönemlerle olan ilişkilerini ve daha sonraki dönemlere etkisini açıklamaya çalışmaktadır. 

Historical Stages in Dealing to Music Issue in the Classical Islamic Era till the Sixth Century

The issues related to listening and playing with music instruments in the history of fiqh are rich of aspects of opinions and arguments. The basic question was whether the issue of music is originally permissible or forbidden. According to the first opinion, the prohibiting evidence are for exceptional types of music, and for the second opinion, the evidence that allows certain models of singing and musical instruments those are the exceptions. It has been noticed that there is a certain characteristic of each era in the classical centuries, when very few exceptions have been advocated by Ulama. In one century the Hadith approach dominated, while in the other century, the mystic approach or the jurisprudential approach outweighed the other approach. In another era, a moderate approach is observed, however strict approach is observed in another era. This research, in addition to revealing these views on the issue, tries to analyze the reasons for the emergence of such views, their relations with previous periods, and their influence on later periods.

___

  • Âcurî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hüseyin. Tahrîmü’n-nerd ve’ş-şatranc ve’l-melâhî. Thk. Muhammed Said Ömer İdris. Suud-i Arabistan: İdâratü’l-Buhûs’l-İlmiyye ve’l-İftâ ve’d-Davet ve’l-İrşâd, 1982.
  • Askalânî, İbn Hacer. Fethu’l-bârî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1379.
  • Gazzâlî, Ahmed. Bevâriku’l-ilmâ’ fî tekfîri men yuharrimu’s-semâ’. Hindistan: ts.
  • Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed B. Muhammed. İhyâu Ulûmi’d-dîn. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
  • İbn Ebî’d-Dünyâ, Abdullah b. Muhammed el-Kureşî. Zemmü’l-melâhî. Thk. Amr Abdulmuîm Selîm. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1416.
  • İbn Hazm, Ali b. Ahmed. Risâletün fi’l-ğinâ’l-mülhî embâhun hüve ümmü mahfûz. Silsiletü’t-Türâsü’z-Zâhirî, b.y. Mütedeyât Ehli’z-Zâhir, ts.
  • İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali. Telbîsu İblîs. Beyrut: Dâru’l-Fikr li’t-tıba’a ve’n-Neşr, 2001.
  • İbnü’l-Arabî, Muhammed b. Abdullah. Ahkâmu’l-Kur’an. Thk. Muhammed Abdülkadir Ata, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1464.
  • İbnü’l-Kaysarânî, Ebû Fadl Muhammed b. Tâhir. Kitâbu’s-semâ’. Thk. Ebû Vefâ el-Merâği. Kahire: Vizeratü’l-Evkaf, el-Meclisü’l-A’lâ li’ş-Şüûnü’l- İslâmiyye, ts.
  • Taberî, Tahir b. Abdullah. er-red ala’ men yuhibbu’s-semâ’. Thk. Mecdî Fethî es-Seyyid. Tanta: Dâru’s-Sahâbe, 1990.
  • Zehebî, Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Thk. Şuayb el-Arnavut ve Hüseyin el-Esed. Beyrut: Dâru’r-risâle, 1413.