İLM-İ UMRAN’IN KONUSU VE YÖNTEMİ ÜZERİNE BİR LİTERATÜR ANALİZİ

İbn Haldun hem ele aldığı konu hem de bu konuya yaklaşımı bakımından dönemindeki pek çok düşünürden önemli farklılıklar taşır. Bu yüzden ortaya attığı yeni ilim İlm-i Umran, pek çok çalışmaya konu edilmiştir. İlm-i Umran’ın anlaşılması ve açıklanması çabalarının sonucu olan bu çalışmaların çoğu modern sosyal bilimler veya bu çatı altındaki bazı disiplinlerden hareketle anlayıp açıklama girişimlerinin ürünleridir. Çeşitli disiplinler altında çeşitli yazarlar tarafından gerçekleştirilen bu çalışmaların zaman zaman paralel sonuçlara ulaşırken; zaman zaman da birbirlerine zıt bir takım açıklamalara sahne olduğu gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İbn Haldun, Mukaddime, İlm-i Umran, İlm-i Umran’ın Konusu, İlm-i Umran’ın Yöntemi

-

A Literature Analysis on the Subject Matter and the Methodology ofthe Alm Al-UmranIbn Khaldun differs from many thinkers in his period in terms of both the subject which he is study and his approach to it. Therefore, Alm Al-Umran, this new science proposed by him, it has been subject for a lot of studies. Most of these studies are the results of efforts to understand and explain the Alm Al-Umran. And these are the products of the attempts of the some disciplines under the modern social sciences and acting in accordance with it. It is observed that the studies performed under various disciplines and writers sometime reach parallel conclusions and sometime they reach opposite conclusions about it.

Keywords:

Ibn Khaldun, The Muqaddimah, Subject Matter of Alm AlUmran, Methodology of Alm Al-Umran,

PDF

___

Ahmad, Zaid, The Epistemology of Ibn Khaldun, Routledge Curzon, London 2003.
Alatas, Syed Farit, “Ibn Khaldun and Contemporary Sociology”, International Sociology, 2006, sayı: 21. Amri, Laroussi, “The concept of ‘umran: the heuristic knot in Ibn Khaldun”, (Translated from the French by Professor Adel Manai), The Journal of North African Studies, Cilt: 13, Sayı: 3, 2008. Arslantürk, Zeki, Arastırma Metot ve Teknikleri, Çamlıca Yay., İstanbul, 1995. Akyol, Aygün “İbn Haldun’un İlim Anlayışında Felsefe ve Tarih Tasavvuru”, Hitit Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, 2011, c. 10, sayı: 20. Baali, Fuad, Society, State and Urbanism: Ibn Khaldun’s Sociological Thought, State University of New York Press, Albany, 1998. Bayraktar, Mehmet, “İbn Haldun’un Sosyal Atomculuğu”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1984, cilt: 26, sayı: 1. Ba-Yunus, İlyas ve Ferid, Ahmed, İslam Sosyolojisi: Bir Giriş Denemesi, Çev., Rıdvan Kaya, İstanbul 1986. Bedir, Mürteza, “İslam Düşünce Geleneğinde Nakli İlim Kavramı ve İbn Haldun”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2006, sayı: 15. Canatan, Kadir, İslam Sosyolojisi, Beyan Yay., İstanbul, 2005. Ceyhan, Semih, “İbn Haldun’un Sufilere ve Tasavvufa Bakışı: Umranda Tasavvuf İlmi”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2006, sayı: 15. Chabane, Djamel, “The structure of ‘umran al-’alam of Ibn Khaldun”, The Journal of North African Studies, Cilt: 13, Sayı: 3, 2008. Choudhury, Masudul Alam ve Silvia, Bayu “A Critique of Ibn Khaldun’s Causality Consept”, JKAU: Islamic Econ, 2008, cilt: 21, sayı: 1. Çaksu, Ali, “İdealler ve Gerçekler: İbn Haldun’un Asabiyet ve Siyasi İktidarı Meşrulaştırması”, Felsefe Dünyası, 2007, Cilt: 2, Sayı: 46. Çelebi, Nilgün “Metodolojik Sorunlara Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi, Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Dergisi, 1991, cilt: 35, sayı: 2.
Çelebi, Nilgün, “Sosyoloji ve Nedensellik”, Araştırma Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 1992, cilt: 14, sayı: 0. Çelebi, Nilgün, “Yorumlayıcı Etkileşim: Yöntem mi, Teknik mi?”, Araştırma Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 1992, cilt: 15, sayı: 0. Dhaouadi, Mahmoud, “The Ibar: Lessons of Ibn Khaldun’s Umran Mind”, Contemporary Sociology: A Journal of Reviews, 2005, cilt: 34, sayı:6. Enan, Mohammad Abdullah, İbn Khaldun His Life and Works, Kitab Bhavan, New Delhi, 1997. Erbaş, Yıldırım, “İbn Haldun’un Bilgi Kuramı ve Disiplinlerarası Düşünmek”, Akademik İncelemeler, 2008, Cilt:3, Sayı: 1. Gibb, H. A. R., “The Islamic Background of Ibn Khaldun’s Political Theory”, Bulletin of the Schollof Oriental Studies, University of London, 1933, Cilt: 7, Sayı:1. Gierer, Alfred, “Ibn Khaldun on Solidarity (“Asabiyah”) – Modern Science on Cooperativeness and Emphaty: a Comprasion”, http://www.eb.tuebingen.mpg.de/fileadmin/ uploads/images/Research/emeriti/Alfred_Gierer/ibnkhal.pdf (erişim 14.07.2013.) Goodman, Leen Evan, “Ibn Khaldun and Thucydides”, Journal of the American Oriental Society, 1972, Cilt: 92, Sayı: 2. Gökçe, Birsen, Toplumsal Bilimlerde Araştırma, Savaş Yay., Ankara, 1999. Görgün, Tahsin, “Tarih ve Toplum Araştırmalarında Bir Yöntem Kaynağı Olarak Klasik Metafizik: Fahreddin er-Razi Ekolü ve İbn Haldun”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2007, sayı: 17. Günay, Ünver, “İslam Dünyasında Bir Din Sosyolojisi Öncüsü İbn Haldun (13321406)”, Atatürk Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, 1986, Sayı: 6. Hacıbekiroğlu, Abudullah, “İbn Haldun’un Kelamcılığı”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ 2008. Haşşab, Samiye Mustafa, İslam Sosyolojisi, (Çev., Ali Coşkun ve Nebile Özmen), Çamlıca Yay., İstanbul, 2010. Ibn Khaldun, The Muqaddimah An Introduction to History, (Translated from The Arabic by Franz Rosenthal), Bollingen Series XLIII, Princeton University Press, 1980. Ibn Khaldûn, The Muqaddimah II, Çev,: Franz Rosenthal, Bollingen Series XLIII, Princeton University Press, 1967, New Jersey. İbn Haldun, Mukaddime I, (Hazırlayan Süleyman Uludağ), Dergah Yay., İst., 1988. İbn Haldun, Mukaddime II, Çev.; Zakir Kadirî Ugan, MEB Yay, Maarif Basımevi, Ankara, 1954. İbn Khaldun, The Muqaddimah II An Introduction to History, (Translated from the Arabic by Franz Rosental), Bollingen Series XLIII, Princeton University Press, 1967. İkbal, Muhammed, İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu, Çev.; Ahmed Asrar, Birleşik Yay., İstanbul. İnal, Kemal, “Sosyolojik Açıdan Yorumcu Paradigma ve Eğitime Uygulanması”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1994, cilt: 27, sayı: 1.
Kalpakian, Jack “Ibn Khaldun’s Influence on Current International Relations Theory”, The Journal of North African Studies, 2008, Cilt: 13, Sayı: 3. Karasar, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Araştırma Eğitim Danışmanlık Yay., Ankara, 1994. Katsiaficas, George, “Ibn Khaldun: A Dialectical Philosopher for the 21st Century”, New Political Science, 1999, Cilt: 21, Sayı: 1. Kayapınar, Akif, “İbn Haldun’un Asabiyet Kavramı: Siyaset Teorisinde Yeni Bir Açılım”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2006, Sayı: 15. Korkut, Şenol, “İbn Haldun’un “es-Siyaset’l-Medeniyye” Teorisini Eleştirisi”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2006, sayı: 15. Kozak, İbrahim Erol, İbn Haldun’a Göre İnsan, Toplum, İktisat, Pınar Yay., İstanbul 19 Mukaddime II, (Çev., Süleyman Uludağ), Dergah Yay., 1982, İstanbul. Nişancı, Ensar, “Umran Anlayışı Perspektifinden Günümüz Türkiye’sinde Yaşanan Krizlerin Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2005, cilt: 6, sayı: 2. Okumuş, Ejder “İbn Haldun’un Osmanlı Düşüncesine Etkisi”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2006, sayı: 15. Ozansoy, Cüneyt, “Bilimde Değer Sorunu ve Pozitivizm İlişkisi Üzerine Bazı Gözlemler” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1998, cilt: 47, sayı: 1, Ankara. Sivers, P. Von, “Back to Nature: The Agrarian Foundations of Society According to Ibn Khaldūn, Source: Arabica, T. 27, Fasc. 1 1980. BRILL URL: http://www.jstor.org/ stable/4056501, Erişim 13/12/2011. Toku, Neşet, İlm-i Umran, Akçağ Yay., Ankara, 2002. Türker, Ömer, “Mukaddime’de Akli İlimler Algısı: İbn Haldun’un ‘Bireysel Yetenekler’ Teorisi”, İslam Araştırmaları Dergisi, İstanbul 2006, sayı: 15. Ülken, Hilmi Ziya ve Fındıkoğlu, Ziyaüddin Fahri, İbn Haldun, Kanaat Kitabevi, İstanbul, 1940. Ülken, Hilmi Ziya, İçtimai Doktrinler Tarihi, İstanbul Üniv. Neşriyatı, İst., 1941. Wolfson, Harry A., “Ibn Khaldun on Attibutes and Predestination”, Speculum, 1959, Cilt: 34, Sayı: 4. Yaslıçimen, Faruk ve Sunar, Lütfi “Sosyal Bililerde Bir Yenilenme İmkanı Olarak İbn Haldun”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2006, sayı: 16, ss 137-167. Yıldız, Mustafa “İbn Haldun’un Tarihselci Devlet Kuramı”, FLSF, 2010, sayı: 10. Yılmaz, Zehra, İbn Haldun’un Tasavvufa ve Felsefeye Yönelttiği Eleştiriler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2006.