Piyasada Satışa Sunulan Ayçiçeği Yağı, Mısır Yağı ve Riviera Zeytinyağlarının Saflık Kriterlerinin Belirlenmesi

Ayçiçek yağı, mısır yağı ve riviera zeytinyağı; Türkiye’de en çok tüketilen bitkisel yağlar arasında önde gelmektedir. Bu yağ çeşitleri, zaman zaman daha düşük değerli kolza, pamuk yağı vb. yağlarla karıştırılmaktadır. Bu karışımlar, tüketicileri ekonomik yönden zarara uğratmakta ve tüketici sağlığını da tehlikeye atmaktadır; üreticilere ise haksız kazanç sağlamaktadır. Yapılan bu tağşişlerin belirlenmesi amacıyla, Piyasadan satın alınan 24 adet ayçiçek yağı, 24 adet mısır yağı ve 22 adet riviera zeytinyağı olmak üzere toplam 70 adet yağın saflık kriterleri incelenmiştir. Tüm yağların yağ asidi dağılımı ve sterol içerikleri gaz kromatografisi (GC) ile araştırılmıştır. Ayrıca zeytinyağı örneklerinde serbest asitlik, peroksit değeri, trans yağ asitleri, UV ışığında özgül soğurma, gerçek ve teorik ECN 42 trigliserid içeriği arasındaki maksimum fark parametreleri belirlenmiştir. Yağların saflıkları, en az bir kriterin Türk Gıda Kodeksi yönetmeliklerinde belirtilen sınırların dışında kalması referans alınarak belirlenmiştir. Buna göre; ayçiçek yağı örneklerin %75’i, mısır yağı örneklerin % 54.2’si ve riviera zeytinyağı örneklerin % 50’sinin saf olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bitkisel yağ, gıda tağşişi, sterol, yağ asidi, saflık kriteri

Determination of Purity Criteria in Three Kind of Vegetable Oils in the Market

Sunflower oil, riviera olive oil and corn oil are the most consumed vegetable oils in Turkey. These kinds of oils are sometimes adulterated with some cheaper oils such as canola oil and cottonseed oil. These mixtures not only damage the consumers economically, but also obtain ill-gotten gains to the producers. Purity criteria of a total of 70 vegetable oils including 24 sunflower oils, 24 corn oils and 22 riviera olive oils purchased from the market were examined. Fatty acid composition and sterol contents of all oils were investigated by gas chromatography (GC). Additionally, free acidity, peroxide value, trans fatty acids content, specific absorption in UV light and ECN 42 numbers were determined in riviera olive oil samples. The purities of the oils were determined with reference to the fact that at least one criterion is outside the limits specified in the Turkish Food Codex regulations. Accordingly, it was determined that 75% of sunflower oil samples, 54.2% of corn oil samples and 50% of riviera olive oil samples were pure.

Keywords:

Food adulteration, fatty acid, sterol, vegetable oil, purity criteria,

PDF

___

Ağır M, Boran C, Özden F, Artukoğlu M, 2018. Zeytinyağında Tüketici Tercihleri Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Dikili İlçesi Örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55(4): 81-90.
Alonso-Salces R M, Berrueta L Á, Quintanilla-Casas B, Vichi S, Tres A, Collado M I, Gallo B, 2022. Stepwise Strategy Based on 1H-NMR Fingerprinting in Combination with Chemometrics to Determine the Content of Vegetable Oils in Olive Oil Mixtures. Food Chemistry, 366, 130588.
Anonim, 2010. Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği (Tebliğ No: 2010/36).
Anonim, 2012. Türk Gıda Kodeksi Bitki Adı ile anılan Yağlar Tebliği. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. 12.04.2012 tarih ve 28262 sayılı Resmî Gazete, Ankara.
Anonim, 2014. Münferit ve toplam sterol muhteviyatının tayini-Gaz kromatografik yöntem-Bölüm 1: Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar. Türk Standartları Enstitüsü, TS EN ISO 12228-1.
Anonim, 2015. Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar- Yağ asitleri metil esterlerinin gaz kromotografisi -Bölüm 4: Kapiler gaz kromatografisi ile tayin. Türk Standardları Enstitüsü, TS EN ISO 12966-4.
Anonim, 2016. Bursa Sanayicileri ve İş Adamları Derneği, “Yağlarda Taklit ve Tağşiş” paneli, https://www.busiad.org.tr/haber / yaglarda-taklit-ve-tagsis-paneli-sektor-paydaslarini-bir-araya-getirdi-494.html (Erişim Tarihi: 15.10.2021).
Anonim, 2017. Türk Gıda Kodeksi “Zeytinyağı ve Pirina Yağı” Tebliği (Tebliğ No: 2017/26)
Anonim, 2020. Tarım Orman Bakanlığı, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara https: // www.tarimorman.gov.tr / GKGM / Lists / Duyuru/ Attachments / 411 / Kamuoyu_ Duyurusu. pdf. (Erişim Tarihi: 15.09.2020).
Ateş J, Velioğlu S. 2005. Kolesterole Karşı Yeni Silahımız: Bitki Sterolleri. Gıda Mühendisliği Dergisi, 9 (20): 55-58.
Baydar H, 2000. Bitkilerde Yağ Sentezi, Kalitesi ve Kaliteyi Arttırmada Islahın Önemi. Ekin Dergisi, 11: 50-57.
Civantos L, 1999. Obtención Del Aceite De Oliva Virgen 2nd Edición, Ed Agricola Española. Madrid. pp. 316-319.
De Santana FB, Gontijo LC, Mitsutake H, Mazivila SJ, De Souza LM, Borges Neto W, 2016. Non-Destructive Fraud Detection in Rosehip Oil by MIR Spectroscopy and Chemometrics. Food Chemistry, 209: 228-233.
Demirağ O, Konuşkan DB, 2021. Quality Properties, Fatty Acid and Sterol Compositions of East Mediterranean Region Olive Oils. J Oleo Sci.,70(1): 51-58.
Du Q, Zhu M, Shi T, Luo X, Gan B, Tang L, Chen Y, 2021. Adulteration Detection of Corn Oil, Rapeseed Oil and Sunflower Oil in Camellia Oil by in Situ Diffuse Reflectance Near-Infrared Spectroscopy and Chemometrics. Food Control, 121, 107577.
Elzey B, Pollard D, Fakayode SO, 2016. Determination of Adulterated Neem and Flaxseed Oil Compositions by FTIR Spectroscopy and Multivariate Regression Analysis. Food Control, 68: 303-309.
Gül V, Öztürk E, Polat T, 2016. Günümüz Türkiye’sinde Bitkisel Yağ Açığını Kapatmada Ayçiçeğinin Önemi. Alınteri Journal of Agriculture Science, 30(1): 70-76.
Gündüz O, Esengün K, 2010. Ailelerin Bitkisel Yağ Tüketimleri Üzerine Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2: 67-72.
Iqbal Z, 2009. Determination of Fatty Acid Compositional Fingerprints of Different Vegetable Oils and Their Effectiveness for Adulteration Detection in Commercial Oils. Int. J. Biol. Biotech., 6(3): 157-161.
Jamwal R, Kumari S, Sharma S, Kelly S, Cannavan A, Singh DK, 2021. Recent Trends in The Use of FTIR Spectroscopy Integrated with Chemometrics for The Detection of Edible Oil Adulteration. Vibrational Spectroscopy, 113, 103222.
Karagözlü C, Yılmaz AÖ, 2020. İzmir Piyasasında Satışa Sunulan Tereyağı ve Peynir Örneklerinin β-Sitosterol İçeriklerinin Tespiti ile Tağşiş Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 57(2): 257-266.
Kaufmann KC, Sampaio KA, García-Martín JF, Barbin DF, 2022. Identification of Coriander Oil Adulteration Using A Portable NIR Spectrometer. Food Control, 132, 108536.
Kayahan M, Tekin A, 2006. Zeytinyağı Üretim Teknolojisi. TMMOB Gıda Mühendisleri Odası, Kitaplar Serisi:11, Ankara-Türkiye.
Kolsarıcı Ö, Kaya MD, Göksoy AT, Arıoğlu H, Kulan EG, Day S, 2015. Yağlı Tohumlu Bitkiler Üretiminde Yeni Arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi (Bildiriler Kitabı-1), 12-16 Ocak 2015, Ankara, s. 401-425.
Kuriakose S, Thankappan X, Joe H, Venkataraman V, 2010. Detection and Quantification of Adulteration in Sandalwood Oil Through Near Infrared Spectroscopy. Analyst, 135(10): 2676-2681.
Liu Y, Yao L, Xia Z, Gao Y, Gong Z, 2021. Geographical Discrimination and Adulteration Analysis for Edible Oils Using Two-Dimensional Correlation Spectroscopy and Convolutional Neural Networks (CNNs). Spectrochimica Acta Part A: Molecular and Biomolecular Spectroscopy, 246, 118973.
Muthukumar R, Kapoor A, Balasubramanian S, Vaishampayan V, Gabhane M, 2021. Detection Of Adulteration in Sunflower Oil Using Paper-Based Microfluidic Lab-On-A-Chip Devices. Materials Today: Proceedings, 34: 496-501.
Onat B, Arıoğlu H, Güllüoğlu L, Kurt C, Bakal H, 2017. Dünya ve Türkiye’de Yağlı Tohum ve Ham Yağ Üretimine Bir Bakış. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20: 149-153.
Özer D, Unakıtan G, Abdikoğlu Dİ, 2021. Tekirdağ İlinde Tüketicilerin Bitkisel Yağ Tercihlerinin Belirlenmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (Special Issue): 71-77.
Rohman A, Windarsih A, Riyanto S, Sudjadi Ahmad SAS, Rosman AS, Yusoff FM, 2016. Fourier Transform Infrared Spectroscopy Combined with Multivariate Calibrations for The Authentication of Avocado Oil. Int. J. Food Properties, 19(3): 680-687.
Taşkaya Top, B., Uçum İ. 2012. “Türkiye’de Bitkisel Yağ Açığı”, TEPGE BAKIŞ, Sayı:14, Nüsha: 2, Ankara.
Tosun M, 2003. Bitkisel Sıvı Yağlar Sektör Araştırması. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Araştırma Müdürlüğü, Ankara.
Van Hoed V, Sampaio KA, Felkner B, Bavec F, Scippo ML, Brose F, 2017. Tocopherols and Polyphenols in Pumpkin Seed Oil Are Moderately Affected by Industrially Relevant Roasting Conditions. European Journal of Lipid Science and Technology, 119(12): 1-9.
Wang X, Han Y, Li Y, Wang S, Wang J, 2021. Detection of Qinghai-Tibet Plateau Flaxseed Oil Adulteration Based on Fatty Acid Profiles and Chemometrics. Food Control, 108332.
Yalım Kaya S, Yayla F, 2020. Resmi Verilere Göre Türkiye’de Taklit ve Tağşiş Yapılan Yiyecek ve İçecekler. J. Tourism and Gastronomy Studies, 8(4): 3108-3128.
Yıldırım GH, Öner F, 2020. Mısır Danesinin Fiziksel ve Besinsel Yapısı. Harman Dergisi 97: 2-7.
Yorulmaz A, 2009. Türk Zeytinyağlarının Fenolik, Sterol ve Trigliserit Yapılarının Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmış).