Cemile ADIYAMAN, Erdal ERBİL, Ayşegül ÇELİK, Halil HATİPOĞLU, Mine AKSOY, Mustafa ACAR, Mahmut DOK

İkinci Ürün Tatlı Sorgum [Sorghum bicolor (L.) Moench] ’un Şanlıurfa Koşullarında Bazı Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma, 2016-2017 yıllarında ikinci ürün olarak GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne bağlı Talat Demirören araştırma istasyonunda altı tatlı sorgum (Dale, M81-E, PHS 12-10, Urja, Top 76-6, Theis) çeşidinin bazı tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuş, parseller sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm olacak şekilde beş sıralı olarak düzenlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; çeşitlerin ana sap çapları 22.53-28.83 mm, yeşil ot verimi dekara 10 633-16 172 kg arasında, yapraksız sap verimi dekara 9 117-13 413 kg arasında değişmiştir. Teknolojik özelliklerden, kuru madde oranı %19.1-26.1, özsu verimi, şeker verimi ve biyoetanol verimi sırasıyla 3 658-5 163 l da-1, 394-928 kg da-1 ve 160-237 l da-1 arasında değişmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, tatlı sorgum çeşitlerinin farklı kullanılması amaçlandığında; yeşil ot verimi, özsu verimi, şeker verimi yönünden Urja, biyoetanol verimi bakımından ise M81 E çeşidi tavsiye edilen çeşitler olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler:

Biyoetanol, biyokütle, tatlı sorgum, yeşil ot verimi

Determination of Some Agricultural and Technological Characteristics of Second Product Sweet Sorghum [Sorghum bicolor (L.) Moench] in Şanlıurfa Conditions

This study was carried out to determine some agricultural and technological characteristics of six varieties of sweet sorghums (Dale, M81-E, PHS 12-10, Urja, Top 76-6, Theis) as the second crop at the Talat Demiroren research station of the GAP Agricultural Research Institute in 2016-2017 years. The trial was set up in a randomized blocks trial design with four replications, parcels were arranged in five rows which are inter rows 70 cm and intra rows 20 cm. According to the research results; the main stem diameters of the cultivars ranged between 22.53-28.83 mm, green herbage yield per decare 10 633-16 172 kg, leafless stem yield per decare 9 117-13 413 kg. Among the technological properties, the dry matter ratio varied between 19.1-26.1%, sap yield, sugar yield and bioethanol yield ranged between 3 658-5 163 l da-1, 394-928 kg da-1 and 160-237 l da-1, respectively. According to the research results, when different uses of sweet sorghum varieties are aimed; In terms of green grass yield, sap yield, sugar yield, Urja and M81 E type was recommended for bioethanol yield.

Keywords:

Bioethanol, biomass, sweet sorghum, green herbage yield,

PDF

___

ALMODARES. A.. TAHERİ. R.. ADELİ. S.. 2007. Inter-relationship between growth analysis and car-bohydrate contents of sweet sorghum cultivars and lines. Journal of Environmental Biology. 28(3): 527-531.
ALMODARES. A.. TAHERİ. R.. ADELİ. S.. 2008. Stalk yıeld and carbohydrate composıtıon of sweet sorghum (sorghum bıcolor (l.) moench) cultıvars and lınes at dıfferent growth stages. Malays. Appl. Biol.. 37 (1): 31-36.
ANONİM. 2003. 2002 su yılı hidrometeorolojik rasat verileri. Şanlıurfa- Harran Ovası. Köy Hizmetleri Şanlıurfa Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları.
ANONIM. 2010. Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri Teknik Talimatı. Sorgum (Sorghum spp.). T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Tohumluk Tescil Ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü. 1-13.
ATALAY. I.. MORTAN. K.. 2006. Türkiye Bölgesel Coğrafyası. Inkılap Kitabevi. 3. Baskı. Ankara. 620s.
CHAVAN. U.D.. PATİL. J.V.. SHİNDE. M.S.. 2009. An assessment of sweet sorghum cultivars for etha-nol production. Sugar Technology. 11(4): 319-323.
CLAASSEN. P.A.M.. DE VRİJE. T.. BUDDE M.A.W.. 2004. Biological hydrogen production from sweet sorghum by thermophilic bacteria. 2nd World Conferance on Biomass for Energy. Industry and Climate Protection. Rome. Italy. 1522-1525. 10-14 May. 2004.
BALAT. M.. BALAT. H.. ÖZ. C.. 2008. Progress in bioethanol processing. Progress in Energy and Combustion Science. 34: 551-573.
DAVİLA-GOMEZ. F.J.. CHUCK-HERNANDEZ. C.. PEREZ-CARRİLLO. E.. ROONEY. W.L.. SERNA-SALDİVAR. S.O.. 2011. Evaluation of bioethanol production from five different varieties of sweet and forage sorghums (Sorghum bicolor (L) Moench). Industrial Crops and Products. 33: 611-616.
EKEFRE. D. E.. MAHAPATRA. A. K... LATİMORE JR.. M..BELLMER. D. D.. JENA. U.. WHİTE-HEAD. G. J. and WİLLİAMS A. L.. 2017. Evaluation ofthreecultivarsof sweet sorghumasfeeds-tocks for ethanolproductioninthe Southeast United States. Heliyon3(2017)e00490. doi: 10.1016/j.heliyon.2017. e00490.
EREN. Ö.. 2011. Çukurova bölgesinde tatlı sorgum (Sorghum bıcolor (L.) moench) üretiminde yaşam döngüsü enerji ve çevresel etki analizi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarım Maki-naları Anabilim Dalı. Doktora Tezi. 1-196.
GEREN. H.. AVCIOĞLU. R.. KAVUT. Y.T.. SAKİNOĞLU ORUÇ. Ç.. ÖZTARHAN. H.. 2011. İkinci ürün olarak yetiştirilen şeker darısının (Sorghum bicolor (L.) Moench var. Saccharatum) verim ve verimle ilgili diğer bazı özellikleri üzerinde bir ön araştırma. Türkiye IV. Tohumculuk Kongresi. Samsun. 2: 525-530. 14-17 Haziran 2011.
GİRGİN. V.Ç.. 2012. Bornova koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen tatlı sorgum(Sorghum bicolor L.)’da farklı azot dozlarının bazı tarımsal ve teknolojik özelliklere etkisi üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek lisans tezi. 1-42.
KARAYILMAZLAR. S.. SARAÇOĞLU. N.. ÇABUK. Y.. KURT. R.. 2011. Biyokütlenin Türkiye’de enerji üretiminde değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 13 (19):63-75.
KÖPPEN. S.. REİNHARDT. G.. GARTNER. S.. 2009. Assessment of energy and greenhouse gas inventories of Sweet Sorghum for first and second generation bioethanol. Environment and Natural Resources Management series. 30. FAO. Rome. 1-86.
REDDY. B.V.S.. RAMESH. S.. REDDY. P.S.. RAMAİAH. B.. SALİMATH. P.M.. KACHAPUR. R.. 2005. Sweet sorghum-a potential alternate raw material for bio-ethanol and bioenergy. International Sorghum and Millets Newsletter. 46: 79–86.
SOLEYMANİ. A.. ALMODARES. A.. SHAHRAJABİAN. M.H.. 2013. The effect of increase in plant density on stem yield. sucrose content and ethanol yield in two sweet sorghum cultivars. İnternational Journal of Agronomy and Plant Production. 4 (4):642-646.
TSUCHİHASHİ. N. AND GOTO. Y.. 2004. Cultivation of sweet sorghum (Sorghum bicolor (L.) Mo-ench) and determination of its harvest time to make use as the raw material for fermentation. prac-ticed during rainy season in dry land of Indonesia. Plant Production Science. 7(4): 442-448.
GUİYİNG. L.. WEİBİN. G.. HİCKS. A.. CHAPMAN. K. R.. 2003. A training manual for sweet sorghum. FAO-TCP/CPR/0066. 1-73.. http://ecoport.org/ep?SearchType=earticleView&earticleId=172&page=-2 (Erişim: 31.10.2019).
ZHAO. Y. L.. DOLAT. A.. STEİNBERGER. Y.. WANGA. X.. OSMAN. A.. XİE. G. H.. 2009. Biomass yield and changes in chemical composition of sweet sorghum cultivars grown for biofuel. Field Crops Research. 111: 55-64.