Hande KÜÇÜKÖNDER, Ercan EFE, Fatih ÜÇKARDEŞ

Çok Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımlarından Analitik Hiyerarşi Süreci’nin Hayvancılıkta Kullanımı

Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP), bir probleme ait karar verme durumu için alternatif ve kriter sayısı arttığında oldukça yaygın kullanılan çok ölçütlü bir yaklaşımdır. Karar verici bir problemin çözüm sürecinde kendi görüş ve sezgilerini de analize dahil edebildiği için, bu yöntem klasik yöntemlere göre tercih edilir hale gelmiştir. Bu çalışmada, Hayvancılıkta AHP yönteminin kullanılabilirliliği araştırılmıştır. Hiyerarşik yapıyı oluşturmak için, süt verimi yüksek olan dört farklı ırk (Siyah Alaca, Simental, Esmer ve Jersey) kullanılmıştır. AHP yöntemi ile bu ırklar içinden en iyi süt veren ırk belirlenmiştir. Bu çalışmada süt verimi yüksek olan 4 farklı ırk alternati arasından en iyi süt veren ırkı belirlemek için tasarlandı. Seçim işleminde kriter ölçütü olarak, süt verimini etkileyen bir takım çevresel faktörler (ilk buzağılama yaşı, buzağılama mevsimi ve laktasyon sırası) dikkate alınmış ve kriterlere ait ikili karşılaştırma matrislerini oluşturmak için uzman görüşüne başvurulmuştur. Bu görüşler dikkate alınarak en iyi süt verimine sahip ırkı belirlemek için üç aşamalı bir hiyerarşik yapı oluşturulmuştur. Bu yapı sonucunda Holstein en yüksek süt verimine sahipken, Jersey en düşük süt verime sahip olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Büyükbaş Hayvancılık, Analitik Hiyerarşi, Çok ölçüt

Use in Animal Husbandry of Analytical Hierarchy Process from MultiCriteria Decision Approach

Analytical Hierarchy Process (AHP) which the most widely used is an approach with multi criteria in case of the increase number of alternatives and criteria. Since the decision maker is included to analysis their view and instinct in the process solution to a problem, this method is preferred according to classical methods. In this study, usage of the AHP method was investigated at the animal husbandry. To create a hierarchical structure, the four different breeds (Holstein, Brown Swiss, Simental and Jersey) with a high milk yield were used. In this study, it was designed to determine the best milk yield breed from among four different alternative breeds with high milk yield. As a criterion measure in the process selection, a set of environmental factors (age at rst parturition, calving season and lactation period) affecting milk yield was taken into consideration and was consulted to the expert opinion to constitute pairwise matrices. To determine breed with the best milk yield by taking into consideration these opinions, a hierarchical structure with three stages were established. As a result of this structure, While the Holstein had the highest milk yield, the Jersey had the lowest milk yield.

Keywords:

Animal Husbandry, Analytical Hierarchy Process, MultiCriteria,

PDF

___

Armacost, R. L, Hosseini, J.C., 1994. Identi cation of determinant attributes using the analytic hierarchy process, Academy of Marketing Science. Journal Greenvale: Fall,. Vol. 22, Iss. 4; 383p.
Cebeci, U., Kılınç, M.S., 2003. Hastane yeri seçimine analitik hi- yerarşi yöntemi uygulanması,http://www.ufukcebeci.com/ Portals/57ad7180c5e7.../hastane_yeri.doc (Erişim tarihi: 18.11.2012).
Çam, H., Toraman, A., 2003. Hazar Petrollerinin Pazar Stratejisi ve AHY Esaslı Alternatif Güzergah Değerlendirme Modeli, İs- tanbul Teknik Üniversitesi Dergisi, 2 (6): 41–46.
Dağdeviren, M., Eren, T. 2001. Tedarikçi rma seçiminde analitik hiyerarşi prosesi ve 0–1 hedef programlama yöntemlerin kul- lanılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16 (2): 41–52.
Dinçer, B.,Özaslan, M., 2004. İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmiş- lik Araştırması (2004), http://ekutup.dpt.gov.tr/ (Erişim Tari- hi:18.11.2012).
Dyer, R. F., Ernest, H. F., 1992. Group Decision Support with the Analytic Hierarchy Process, Decision Support Systems, 8 (2): 99–124.
Evren, R., Ülengin, F., 1992. Yönetimde Çok Amaçlı Karar Verme, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını, Sayı: 1478, İstanbul.
Forman, E.H., Gass, S.I., 2001. The Analytic Hierarcy Process: An Exposition, Operations Research, 49 (4): 469-486.
Forman, E., Selly, M.A., 2001. Decisions by Objectives, World Sci- enti c. ISBN: 9810241437, Expert Choice Inc, Pittsburgh.
Kuruüzüm, A., Atsan, N., 2001. Analitik hiyerarşi yöntemi ve İşlet- mecilik alanındaki uygulamaları. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1, 83–105.
Saat, M. 2010. Çok Amaçlı Karar Vermede Bir Yaklaşım: Anali- tik Hiyerarşi Süreci. http://dergi.iibf.gazi.edu.tr/pdf/2210.pdf, (Erişim tarihi: 18.11.2012)
Saaty, T.L. 1994. How to make a decision: The analytic hierarchy proceses. University of Pittsburgh, 24 (6): 19–43.
Saaty, T.L., 1996., Multicriteria Decision Making: The Analytic Hi- erarchy Process, Plannimg, Priority Setting, Resource Alloca- tion, 2nd Edition, RSW Publications, Pittsburgh.
Serdar, T.M., 2008. Analitik hiyerarşi süreci yöntemi ile süpermar- ket kuruluş yeri seçimi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, Eskişehir. 109s.
Sipahioglu, A. 2003. Analitik Hiyerarşi Süreci, Osmangazi Üniver- sitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Yayınlanmamış Ders Notları, Eskişehir, 3-9s.
Kocamaz, M., Soyuer, H., 2002. İsletmelerde Bilgisayar Destekli insan Kaynağı Değerleme ve Seçme Süreci, http://www.bilgi- yonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=236, (Erişim tarihi: 18.11.2012).
Liberatore, M. J., Anthony C. S. 1994. Using Knowledge Based System for Strategic Market Assessment, Information & Ma- nagement, 27 (4): 221–232.
Expert Choice, 2011. Expert Choice version 11. Expert Choice Inc., Washington, USA. Zakarian, A., Kusiak, A., 1999. Forming teams: An analytical appro- ach. IIE Transactions, Jan99, IIE Transactions, 31 (1): 85–97.