Türkiye'de Mahalle Yönetimlerinin Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Statüsü

Mahalle yönetimi; demokrasinin gelişmesi, mahalle sakinlerinin kentin yönetim sürecine katılımı ve yerel seviyedeki kamusal sorunların belirlenmesi ve çözüme kavuşturulması noktasında önemli bir araç olduğu tartışmasızdır. Türkiye'de 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” sonrası büyükşehir belediyesi olan illerdeki köylerin mahalleye dönüştürülmesi ile birlikte mahalle sayısı artış göstermiştir. Günümüzde vatandaşların %90’dan fazlası kentlerde yaşamını devam ettirmektedir. Dolayısıyla vatandaşlar yaşamlarını belirli bir mahallede sürdürmektedir. Demokrasinin küçük temel taşı ve gelişiminde önemli rol üstlenen bu topluluğun yönetilmesi hakkında geçmişten günümüze kadar genel bilgi ve temel sorunların dile getirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda çalışmada, öncelikli olarak; mahalle kavramı, mahalle yönetimi ve tarihsel gelişim süreci, günümüzdeki mahallenin hukuki statüsü, mahalle yönetimlerinin kurulması, kaldırılması ve organik yapısı, mahalle yönetimindeki aktörlerin görevleri ve yasal dayanaklarına ilişkin bilgiler verilmesinin yanında mahalle yönetiminin başı olan muhtarın seçimi ve muhtarın daha etkin ve verimli bir konuma getirilmesi adına üç model öneri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Mahalle, Mahalle Yönetimi, Kent Yönetimi, Yerel yönetim, Kamu yönetimi

Historical Development and Legal Status of Neighborhood Administrations in Turkey

Neighborhood management; It is undisputed that it is an important tool for the development of democracy, participation of neighborhood residents in the city's governance process and the identification and resolution of public problems at local level. It issued 6360 number in 2012 in Turkey on "Fourteen in the province Metropolitan Municipality and Twenty-Seven County Law Amending the Decree on the Establishment and Some Law" after the metropolitan municipality, which has increased the number of districts with the transformation of the neighborhood of villages in the province. Nowadays, more than 90% of the citizens have been living in the urban areas in Turkey. Therefore, these citizens live in a certain neighborhood. From the past to the present, general knowledge and fundamental problems need to be addressed about the management of this community, which plays a major role in the development and the small mainstay of democracy. In this context, in the study, primarily; The concept of neighborhood, neighborhood management and historical development process, legal status of today's neighborhood, establishment, abolition and organic structure of neighborhood administrations, the duties and legal basis of the actors in neighborhood management, as well as the selection of the mukhtar of the neighborhood administration and bringing the mukhtar to a more effective and efficient position Three model proposals have been presented on behalf of.

Keywords:

Neighbourhood, Neighbourhood Governments, Urban Management, Local Management, Public Administration,

PDF

___

Akşit, A. (2014). Selçuklular devrinde kent iskanı ve mahalleler. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 67-88.
Arıkboğa, E. (1999). Yerel yönetimler açısından mahalle muhtarlığına bir bakış, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 8, 103- 125.
Aytaç, F. (2004), Mahalle muhtarının el kitabı, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi.
Bal, H., Aygül, H. H., Uysal, M. Tuna ve Oğuz, Z. N. (2012). Muhtarların sosyal-ekonomik özellikleri ve mahalle-kentsel sorunlara yaklaşımları (Isparta örneği), Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(2), 17-40.
Baykara, T. (1985). Türkiye Selçukluları devrinde Konya, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Bayramoğlu A. A. (2002). Dönüşüme açılan kapı: mahalle, Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s. 147-166), Ankara: TODAİE Yayınları.
Braudel, F. (1993). Maddi uygarlık, ekonomi ve kapitalizm. (M. A. Kılıçbay, Çev.), Ankara: Gece Yayınları.
Bulut, Y. (2001). Mahalle muhtarlığı üzerine bir araştırma, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 10(3), 32-51.
Bulut, Y. ve Kara, M. (2011). Mahalle muhtarlarının kent ve mahalle güvenliğine ilişkin yaklaşımları: Antakya örneği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 1-27.
Çabuk, S. ve Demir, K. (2012). Osmanlı kentlerinde mahallelerin mekânsallaştırılabilmesi için bir yöntem denemesi: Kayseri örneği, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi (TAKSAD), 1(3), 135-153.
Çadırcı, M. (1970). Türkiye’de muhtarlık teşkilâtının kurulması üzerine bir inceleme, Belleten Dergisi, 34(135), 409- 420.
Çadırcı, M. (2007). Tanzimat sürecinde Türkiye: Ülke yönetimi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Demirci, M. (2003). İslam'da şehir ve şehrin sosyal dinamikleri. İstem Dergisi, 1(2), 129-146.
Derbil, S. (1959). İdare hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
Doğan, İ. (2002). Korumacılığın geleneksel kent kültüründen çıkarması gereken dersler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. S.35(1-2), 15-23.
Düzbakar, Ö. (2003). Osmanlı döneminde mahalle ve işlevleri. Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(5), 97-108.
Ergenç, Ö. (1984). Osmanlı şehrindeki mahallenin işlev ve nitelikleri üzerine. Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 4, 69-78.
Ergin, O. N. (1936). Türkiye'de şehirciliğin tarihi inkişafı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Neşriyatı.
Eryılmaz, B. (1988). Türkiye’de köy ve mahalle muhtarlıklarının ortaya çıkışı ve gelişimi. Türk İdare Dergisi, (378), 465- 475.
Kuban, D. (1968). Anadolu-Türk şehri tarihi gelişmesi sosyal ve fiziki özellikleri üzerinde bazı gelişmeler. Vakıflar Dergisi, 7, 53-73.
Mecek, M. ve Doğan, H. (2015). İstihdam açısından yerel yönetimlerin organizasyon yapısı ve personel yönetimi. (Editör: M. Mecek, M. Doğan, B. Parlak), İdari ve Mali Açıdan Türkiye’de Yerel Yönetimler, 211-273, Antalya: Bekad Yayınları.
Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat devrinde Osmanlı mahalli idareleri (1840-1880). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ortaylı, İ. (2013), Osmanlı toplumunda aile. İstanbul: Timaş Yayınları.
Özbilgen, E. (1987). Osmanlı toplumunda şehirler. İlim ve Sanat Dergisi, .3(17).
Özdemir, R. (1986). XIX. yüzyılın ilk yarısında Ankara. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Tanyeli, U. (1987). Anadolu-Türk kentinde fiziksel yapının evrim süreci (11.-15. yüzyıl). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
Üstündağ, N. (2005). Osmanlı'da şehir ve şehri geliştiren unsurlardan biri olarak ayanlar: Vidin ve Rusçuk Örneği (18. Yüzyıl). Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2, 149-167.
Yel, A. M. ve Küçükaşcı, M. S. (2003). Mahalle, Diyanet İşleri Ansiklopedisi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
5393 Sayılı Yasa. (2005). Resmi Gazete. Sayı:25874. 10 Mart 2019 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf adresinden erişildi.
2972 Sayılı Yasa. (1984) Resmi Gazete. Sayı:18285 10 Mart 2019 tarihinde, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2972.pdf adresinden erişildi.
4541 Sayılı Yasa. (1944). Resmi Gazete. Sayı:5682 11 Mart 2019 tarihinde, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.4541.pdf, adresinden erişildi.
6360 Sayılı Yasa. (2012). Resmi Gazete. Sayı:29489 13 Mart 2019 tarihinde, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6360.pdf adresinden erişildi.
442 Sayılı Yasa. (1924). Resmi Gazete. Sayı:6813 Mart 2019 tarihinde, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.442.pdf adresinden erişildi.
6552 Sayılı Yasa.(2014). Resmi Gazete. Sayı:29116. 13 Mart 2019 tarihinde, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6552.pdf adresinden erişildi.
5442 Sayılı Yasa.(1949). Resmi Gazete. Sayı:7236 14 Mart 2019 tarihinde, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.5442.pdf, adresinden erişildi.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.