‘Kentsel Yeşil Alan’ın Ne’liği Üzerine: Ankara’da Yeşil Alanın Temsil Mekânları Olarak (Yeniden) Üretilme Durakları

Park, bahçe, mesire yeri, kentsel orman ve korular doğanın kente girdiği yeşil alanlar olarak yapılı çevreyi sınırlar ve kentteki dolu-boş mekân dengesini de kurgulamaya yardım ederler. Kentsel yeşil alanlar bir yanıyla doğa(l), diğer yanıyla açık kentsel mekânlardır. Ancak kentler evrildikçe, yeşil alanların kökenindeki ‘doğal’ ve ‘açık’ olma niteliğinin yanına bir de ‘kamusal’ mekân olma boyutu eklenmiş; insanların bir araya gelerek sosyalleştikleri, doğayla ve birbirleriyle temas ettikleri odaklar olarak ‘kentsel yeşil’, sosyal ve sembolik yeni içeriklerle donanmıştır. Kamusal mekân olarak yeşil alanlar iki türlü sahiplenmeye işaret eder: kamu malı oldukları için herkese açıktırlar; halk tarafından algılanıp deneyimlenirler. Bunun yanında, yetkili devlet kurumlarının yasal kararları ve uygulamalarıyla devlet eliyle yönetilirler. Bu çelişki temelinde kentsel yeşil alanlar, algılanan, kurgulanan ve yaşanan mekânlar olarak inşa edilir, (yeniden) üretilir ve analiz edilebilirler. Bu makale, ‘kurgulanan mekân’ kavramı odağında, son dönemde Ankara’da yeşil alan üretimini şekillendiren teknik ve siyasi güdüleri problematize etmekte; yeşil alanın son kertede nasıl bir temsil mekânı haline geldiğini tartışmayı hedeflemektedir. Çalışmanın yanıtlamaya giriştiği ana soru: Ankara’daki yeşil alanların, kentsel yeşil üretme sürecinde, ortaya çıkışındaki doğal kökenden ne kadar uzaklaştığı ve günümüz Ankara’sında kentle ilişki içinde ne olduğu, neyi temsil ettiği, hangi amaçlara hizmet ettiğidir. Saptanan üç temsili durak: (1) ‘siyasa aracı’ olarak yeşil alanlar; (2) ‘siyasa bağlamı’ olarak yeşil alanlar; (3) ‘siyasa alanı’ olarak yeşil alanlar. Bu çerçeve, kentsel yeşil alanların doğal bir olguyken, politik, ekonomik, teknik olgulara bağlanan bir kamusal girdiye dönüşümüne işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kentsel yeşil mekân, Yeşil alan siyasası, Temsil mekânı, Kamusal mekân, Ankara

On the Definition of ‘Urban Green Areas’: (Re)Production Modes of Urban Green in Ankara as Representational Spaces

Urban green areas, such as parks, gardens, recreation spots, urban forests and groves, penetrate urban pattern limiting the built environment and supporting the delicate balance among occupied and void spaces. Urban greenery is on one the hand natural, on the other hand urban open space. As cities evolved, the ‘public’ space dimension has been added to being ‘natural’ and ‘open’; urban green turned out to be meeting spaces where people come together and socialize while contacting with both the nature and the other citizens; gaining new social and symbolic content. As public spaces, urban green areas have a two-folded appropriation: they are open to anyone (perception and experience) as public property; besides, they are regulated by state institutions. On the basis of this conflict, urban green areas are (re)produced and can be analysed as perceived, conceived and lived spaces. This article problematizes the technical and political motives shaping the reproduction of urban greenery in Ankara, focusing on the concept of ‘conceived space’; and discusses how urban green has turned out to be representational spaces. The main question of the study is: within reproduction process how far urban greenery has transformed from its natural origins and what urban green has recently been in Ankara in relation with the city and what it represents so far. Determined three representational modes demonstrated the shift in definition of urban green from a natural to a political entity: (1) ‘a policy instrument’; (2) ‘a context of policy’; and (3) ‘a site of policy’.

Keywords:

Urban green space, Urban green policy, Representational space, Public space, Ankara,

PDF

___

Balaban, O. (2008). Capital accumulation, the state and the production of built environment: The case of Turkey. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ankara.
Bayırbağ, M. K. (2010). UPL 602 planning, politics and public policy. (Yayınlanmamış Ders notları). 2010 Bahar Dönemi. ODTÜ Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı, Ankara.
Bingöl, E. (2006). A Quality of life perspective to urban green spaces of Ankara. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı, Ankara.
Burat, S. (2000). Green belt as a planning tool and green belt of Ankara. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı, Ankara.
Burat, S. (2008). The changing morphology of urban greenways, Ankara, 1923-1960. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ankara.
Carr, S., Francis, M., Rivlin, L.G., Stone, A. M. (1992). Public space. London: SAGE Publications.
Cranz, G. (1982). The politics of park design: A history of park design in USA. Cambridge: MIT Press.
Doğan, A. E. (2007). Mekan üretimi ve gündelik hayatın birikim ve emek süreçleriyle ilişkisine Kayseri’den bakmak. Praksis, 16(Güz), 91-122.
Duyguluer, F. (2012). Turkish spatial planning practice in the neoliberal era: Over-fragmentation. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı, Ankara.
Harvey, D. (1985). Consciousness and urban experience: Studies in the history and theory of capitalist society. Oxford: Basil Blackwell.
İlkay, Y. (2016). (Re)Production and appropriation of open public spaces: Representational moments for urban green in Ankara. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı, Ankara.
Lefebvre, H. (1976). Survival of capitalism – reproduction of relations of production (F. Bryant, Çev.). New York: St. Martin’s Press.
Lefebvre, H. (1991). Production of space. Oxford: Blackwell.
Low, S., Taplin, D., Scheld, S. (2005). Rethinking urban parks: Public space and cultural diversity. USA: The University of Texas Press.
Malkoç Yiğit, E. ve Sönmez Türel, E. (2006). İlkçağlardan günümüze Anadolu’da açık mekanın evrimi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (2), 187–195.
Mayer-Tasch, P.C. (2003). Cennet Bahçesi. Sarkowicz, H. (Der.), Bahçelerin ve Parkların Tarihi içinde (E. Kayaoğlu, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Müftüoğlu, V. (2008). Kentsel açık yeşil alan karar ve uygulamalarının imar mevzuatı kapsamında ankara kenti örneğinde irdelenmesi. (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
Sarkowicz, H. (Der.). (2003). Bahçelerin ve parkların tarihi. (E. Kayaoğlu, Çev). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Stanley, B. W., Stark, B. L., Johnston, K. L., Smith, M. E. (2012). Urban Open Spaces in Historical Perspective: A Transdisciplinary Typology and Analysis. Urban Geography. 33(8), s.1089-1117
Yeşil, A. (2006). Ankara metropoliten alanının yeşil alan sisteminin analizi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, İstanbul.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.