Kent Çeperindeki bir ‘Devrimci’ Mahalle: 1970’lerden 2000’lere Mahallenin Değişen Anlamı ve Mahalle Üzerinde Yaşanan Çatışmalar, Çekişmeler

Bu makale, Ankara’daki bir gecekondu mahallesinde yürütülen bir saha araştırması üzerinden, köyden kente göç etmiş yoksul ailelerin kendilerine kentte bir yaşam kurma ve kentte tutunma ve ilerki yıllarda ekonomik kazanç ve toplumsal statü sağlama çabalarını, farklı dönemlerdeki (1970’ler, 1980’ler, 1990’lar ve 2000’ler) siyasal ve ekonomik şartlar çerçevesinde anlatmaktadır. Mahallenin özelliği toplumda azınlık olan Alevilerin bu mahallede çoğunluk olmasıdır. Makale mahalle üzerinde yaşanan çatışma ve çekişmeleri 1970’lerden 2000’li yıllara kadar farklı dönemlerdeki mevcut siyasal ortam ve ekonomik yapı ile ilişkilendirerek tartışmaktadır. Bu çerçevede mahallenin yerel halk için değişen anlamları, ‘siyasal erk ve direniş,’ ‘bastırılma’ ‘mahalle kimliği’ ve ‘kentsel rant’ bağlamında irdelenmektedir. 1970’lerde mahalleyi kurma süreci sol siyasi mücadele ile örtüşerek çatışmalı bir ortamda ‘kurtarılmış mahalle’ olarak gerçekleşmiş; 1980’lerde mahalle devlet müdahalesine maruz kalmış ve mahalledeki sol hareket şiddet kullanılarak bastırılmış; 1990’larda mahalle ‘İslamcı’ Sünniler ve ‘laik ve demokratik’ Aleviler arasında mahalle kimliği üzerinden yapılan ciddi bir çekişme alanı olmuş; 2000’li yıllarda ise mahalle bir taraftan toplumun içinde olduğu muhafazakarlık denizinde Alevilerin kendi ‘yaşam tarzı’ tercihlerini sürdürebilmeleri için korumaları gereken bir adacık haline gelmiş, diğer taraftan ise, ekonomik liberalleşme ile genişleyen emlak piyasasının mahalledeki görüntüsü olan ‘kentsel dönüşüm projesi’ ile gecekonduların ‘siteleşmesi’ süreci içinde mahalleliye kentsel rant ve toplumsal statü vaat eden bir araca dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler:

mahalle kimliği, kurtarılmış mahalle, gecekondu, Alevi, kentsel dönüşüm projeleri, kentsel rant

A Neighborhood of ‘Revolutionaries’ in the Urban Periphery: The Changing Meaning of the Neighborhood and the Struggles and Contestations over it between the 1970s and 2000s

This article is based on a field research conducted in a squatter neighborhood in Ankara. It informs us about the struggles of the poor rural-to-urban migrant families to establish themselves in the city, and in later years, to attain economic gains and social status. While doing so, it places the locality in the political and economic conditions of different periods, namely the 1970s, 1980s, 1990s and 2000s. The distinctive feature of the neighborhood is that the majority of its residents are Alevis, who are the largest minority group in society. The article discusses the confrontations and contestations over the neighborhood, linking them to the prevailing political circumstances and economic system in each period. In this framework, the changing meanings of the neighborhood for the local people are investigated in the context of ‘political power and resistance,’ ‘repression,’ ‘place identity’ and ‘urban rent.’ In the 1970s, the neighborhood was established as a ‘liberated area’ through the leftist political intervention and struggles in the locality; in the 1980s, it experienced the state’s intervention, which suppressed the local leftist mobilization violently; in the 1990s, it became a contested area between the ‘Islamist’ Sunnis and ‘secular democratic’ Alevis over the locality’s identity; and in the 2000s, while on the one hand it became an island to be protected in the sea of rising conservatism in society where the Alevis could sustain their ‘life style,’ on the other hand, through the commodification of squatter land in the ever-expanding real estate market which brought out the ‘apartmentalization’ of squatter houses, it became a means to gain urban rent and social status.

Keywords:

neighborhood identity, lLiberated neigborhood, squatter settlement/shanty town, Alevi, urban tansformation projects, urban rent,

PDF

___

Agnew, J. A. (1987). Place and Politics: The Geographical Mediation of State and Society. Boston ve London: Allen & Unwin.
Altman, I., ve Low, S. (der.) (1992). Place Attachment. New York: Plenum Press.
Ayata, S. (1989).Toplumsal Çevre Olarak Gecekondu ve Apartman. Toplum ve Bilim, 42: 5-25.
Erdentuğ, A. ve Colombijn, F. (der.) (2002). Urban Ethnic Encounters: The Spatial Consequences. Londra ve New York: Routledge. Erman, T. (1997). Squatter Housing vs. Apartment Housing: Turkish Rural-to Urban Migrant Residents' Perspectives. Habitat International, 28 (1): 91-105.
Erman, T. (2005). Mahalledeki Öteki: Gecekondu Ortamında Alevi-Sünni İlişkileri. G. Pultar ve T. Erman (der.), Türk(iye) Kültürleri (ss. 319-337). İstanbul: Tetragon.
Gilbert, A., ve Gugler, J. (1992). Cities, Poverty and Development: Urbanization in the Third World. Oxford: Oxford University Press.
Gökçe, B. (der.) (1993). Gecekondularda Ailelerarası Geleneksel Dayanışmanın Çağdaş Organizasyonlara Dönüşümü. Ankara: Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı.
Harvey, D. (1993). Class Relations, Social Justice and the Politics of Difference. M. Keith & S. Pile (der.), Place and the Politics of Identity (ss. 41-65). New York ve Londra: Routledge.
Karpat, K. (1976). The Gecekondu: Rural Migration and Urbanization. Cambridge: Cambridge University Press.
Keith, M., ve Pile, S. (1993). Introduction Part 1 and 2: The Politics of Place. M. Keith ve S. Pile (der.), Place and the Politics of Identity (ss.1-40). New York ve Londra: Routledge.
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space (Tercümesi: D. Nicholson-Smith). Oxford: Blackwell.
Lovell, N., (1998). Locality and Belonging. New York ve Londra: Routledge.
Miller, B.A. (2000). Geography and Social Movements: Comparing Antinuclear Activism in the Boston Area. Minneapolis: Minnesota Press.
Proshansky, H. M., Fabian, A. K., Kaminoff, R.. (1983). Place Identity: Physical World Socialization of the Self. Journal of Environmental Psychology: 3, 57–83.
Rivlin, L.G., (1987). The Neighborhood, Personal Identity, and Group Affiliations, I. Altman, ve A. Wandersman (der.), Neighborhood and Community Environments (ss. 1-34). New York ve Londra: Plenum Press.
Suzuki, P. (1960). Village Solidarity Among Turkish Peasants Undergoing Urbanization. Science (132): 891. Williams, D.R., Patterson, M.E., Roggenbuck, J.W., ve Watson, A.E. (1992). Beyond the Commodity Metaphor: Examining Emotional and Symbolic Attachment to Place. Leisure Sciences (14): 29-46.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.