İstanbul’un Çevre Sorunlarına Bölgesel Ölçekte Bakmak: Marmara Bölgesi’nde 1990 ve 2006 Yılları Arasında Tarım Ve Orman Arazi Örtülerinin Dönüşümü

İstanbul’un metropoliten alanı içerisinde ve çevresinde gerçekleştirilen mega-ölçekli müdahaleler şehrin karşılaştığı çevre problemleri ile ilgili yeni sorular ve endişelere neden oldu. Bu çalışma İstanbul ve çevresinde mega-projelerin tetiklediği ekolojik problemleri açıklamakta karar vericiler tarafından sıkça başvurulan metropoliten ölçeğin yetersiz kaldığını savunmaktadır. Yazıda İstanbul’un kentsel gelişiminin yarattığı ekolojik değişimleri değerlendirmek için sadece İstanbul ve yakın çevresine odaklanan metropoliten ölçek yerine bölgesel ölçekten faydalanılarak Marmara Bölgesi’nde gerçekleşen ekolojik dönüşüm değerlendirilecektir. Marmara Bölgesi’nin ekolojik dönüşümü bölgede yer alan arazi örtüsü tiplerinin 1990, 2000 ve 2006 yıllarındaki dağılımlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile hazırlanan haritalar üzerinden değerlendirilmesi ile incelenecektir. Yazı “metropoliten alan” ve “bölge” kavramlarını karşılaştıran bir kavramsal çerçeve ile başlayacaktır ve İstanbul ve çevresinde gerçekleştirilen mega-projeler bu kavramsal çerçeve ile ilişkilendirilecektir. Takiben yazıda birincil kaynak olarak kullanılan ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan elde edilen arazi örtüsü veri setinin özellikleri, ve bu arazi örtüsü verisinin haritalanmasında kullanılan Çoklu Mütekabiliyet Analizi (Multiple Correspondence Analysis) metodu tanıtılacaktır. Daha sonra Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan elde edilen arazi örtüsü verilerinin Çoklu Mütekabiliyet Analizi (Multiple Correspondence Analysis) ile işlenip Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde yeniden haritalanması ile elde edilen haritalar üzerinden Marmara Bölgesi’nde tarımsal alanlar ve orman alanlarının 1990 ile 2006 arasındaki değişimleri deşifre edilecektir. Farklı arazi örtüsü katmanlarının gösterdiği değişimler İstanbul ve çevresinde mega-projelerin tetiklediği hızlı kentleşme dinamiklerinin neden olduğu ekolojik dönüşümün detaylı bir değerlendirmesini yapma ve güncel kentleşme dinamiklerinin yapılı çevreyi aşan daha derin katmanlarını açığa çıkarma imkanı tanıyacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ekoloji, Bölge, Kentsel gelişme, İstanbul, Marmara Bölgesi, Arazi örtüsü, Geometrik veri analizi

Revisiting Istanbul’s Ecological Problems at the Regional Scale: The Transformation of Agricultural and Forest Land Covers between 1990 and 2006

The recent mega-scale urban interventions in and around Istanbul revealed new questions and concerns about the environmental sustainability of the city. This study argues that the metropolitan scale, frequently used by decision makers in describing ecological problems triggered by mega-projects in and around Istanbul, is insufficient. In this article, instead of the metropolitan scale that solely focuses on Istanbul and its close surrounding, the ecological changes triggered by the urban development of Istanbul, will be evaluated at the regional scale. The ecological transformation of the Marmara Region will be examined by evaluating the distribution of the land cover types in the region for the years of 1990, 2000 and 2006 via Geographical Information Systems. The article will begin with a theoretical framework that compares the terms “metropolitan area” and “region”, which will then be engaged by the mega-scale urban interventions in and around Istanbul. The land cover data obtained from the Ministry of Forestry and Water Management will firstly be evaluated in Multiple Correspondence Analysis and then will be remapped in Geographic Information Systems. The obtained maps will be used to decipher the changes in agricultural land and forest areas in the Marmara region between 1990 and 2006. The changes monitored in different land cover layers will enable a detailed assessment of the ecological transformation caused by the rapid urbanization dynamics triggered by mega-projects in and around Istanbul, and thus deeper manifestations of contemporary urbanization dynamics beyond the built environment in the Marmara Region will be deciphered.

Keywords:

Ecology, Region, Urban development, İstanbul, the Marmara Region, land Cover, Geometric data analysis,

PDF

___

25 Ekim 2016 tarihinde http://www.espon.eu/export/sites/default/Documents/Projects/ESPON2006Projects/StudiesScientificSupportProjects/UrbanFunctions/fr-1.4.3_April2007-final.pdf adresinden erişildi.
Bollens, J. C. ve Schmandt, H. J. (1965). Metropolis; Its people, politics, and economic life. New York: Harper & Row.
Brunn, S. D., Hays-Mitchell M., ve Zeigler, D. J. (2008). Cities of the world: World regional urban development. New York: Rowman & Littlefield Publishers.
Burgess, E. W., Mckenzie, R. D., ve Park, R. E. (1967). The city. Chicago: University of Chicago Press.
Complex cultivation patterns, 24 Ekim 2016 tarihinde http://uls.eionet.europa.eu/CLC2000/classes/Pictures?CLCcategory=2/2.4/2.4.2&CLCtitle=Complex%20cultivation%20patterns adresinden erişildi.
Corine Land Cover Nomenclature in SKOS, 2015, 25 Ekim 2016 tarihinde https://www.w3/2015/corine adresinden erişildi.
Corine Nedir?, 24 Ekim 2016 tarihinde http://corine.ormansu.gov.tr/corineportal/index.html adresinden erişildi.
Dickinson, R. E. (1952). City region and regionalism, a geographical contribution to human ecology. London: Routledge & K. Paul.
EIONET, EEA, ETC/TE. (2004). Complex cultivation patterns. 25 Ekim 2016 tarihinde ESPON. (2007). ESPON project 1.4.3 study on urban functions final report.
Forman, R. T. T. (2014). Urban ecology: Science of cities. New York: Cambridge University Press.
Geddes, P., Sir. (1915). Cities in evolution: An introduction to the town planning movement and to the study of civics. London: Williams & Norgate.
Gottmann, J. (1961). Megalopolis; the urbanized northeastern seaboard of the United States. New York: Twentieth Century Fund.
Greenacre, M. J., ve Blasius, J. (1994). Correspondence analysis in the social sciences: Recent developments and applications. London: San Diego; CA: Academic Press.
http://uls.eionet.europa.eu/CLC2000/classes/Pictures?CLCcatgory=2/2.4/2.4.2&CLCtitle=Complex%20cultivation%20patterns adresinden erişildi.
Keyder, Ç. (2013). Bildiğimiz tarımın sonu: Küresel iktidar ve köylülük. Z. Yenal (Der.). İstanbul: İletişim.
Le Roux, B. ve Rouanet, H. (2010). Multiple correspondence analysis. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications.
Lebart, L., & Saporta, G. (2014). Historical elements of correspondence analysis and multiple correspondence analysis. M. J., Greenacre, & J. Blasius (Der.), Visualization and verbalization of data içinde (ss. 31-45). Boca Raton: CRC Press.
McHarg, I. L. (1992). Design with nature. New York: J. Wiley.
Mostafavi, M. (2003). Landscape urbanism: A manual for the machinic landscape. C. Najle (Der.). London: Architectural Association.
Mostafavi, M. ve Doherty, G. G. (2009). Ecological urbanism. Cambridge, Mass.; Baden, Switzerland: Harvard University Graduate School of Design, Lars Müller Publishers.
OECD. (2012). Redefining “urban”: A new way to measure metropolitan areas. OECD Publishing. 25 Ekim 2016 tarihinde http://dx.doi.org/10.1787/9789264174108-en adresinden erişildi.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Ulusal Arazi Örtüsü Sınıflandırma Sistemi – Ulusal Arazi Örtüsü 2006 Projesi (Aris).
Scott, A. J. ve Porter, M. E. (2001). Global city-regions: Trends, theory, policy. Cambridge, UK; New York: Oxford University Press.
Shennan, S. (1997). Quantifying archaeology (2nd ed.). Edinburgh: Edinburgh University Press.
Soja, E. W. (1985). Regions in context: spatiality, periodicity, and the historical geography of the regional question. Society and Space, 3, 175-190.
Tomanney, J. (2009). Region. International Encyclopedia of Human Geography içinde (Cilt. 9, ss. 136-150). Amsterdam: Elsevier.
Vidal de, L. B. (1926). Principles of human geography. E. D. Martonne ve M. T. Bingham (Der.). New York: H. Holt and company.
Waldheim, C. (2006). The landscape urbanism reader. New York: Princeton Architectural Press.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.