11969

Hafıza Arakesitinde Yazınsal Mekanın Göstergebilimsel Anlatısı

Göstergebilim incelemelerinin önemli bir basamağını oluşturan metin ve söylemler, kişinin düşüncesini ifade etmek için kullandığı dil kodlarıdır. Sürekli olarak yenilenen ve devinen söylemler, sözel ve görsel anlatımın zaman dizilim ilişkileri içinde, farklı katmanları ayrıştırarak kentsel anlam ve hafızanın bir süreç boyunca analiz edilmesine olanak sağlamaktadır. Böylece, her dilin semiyotik haritasında olduğu gibi her mekânın hafıza haritasında farklı görüngüler oluşmaktadır. Bu bağlamda edebi kurgu, hafıza ile mekânlar arasındaki ilişkileri güçlendiren bir metin görevi görmektedir. Metnin içerdiği özgün ayrımlar, silikleşen ve üst üste binen palimpsest hafıza izlerini ortaya çıkarmaktadır. Kentsel/mimari tasarımın edebiyatla olan ilişkisi, anlama, hayal etme, üretme ve tasavvur etme becerisini geliştiren önemli birer araçtır. Yazınsal mekân üretimi, insanın düşünceleri, anıları ve düşleri için en büyük birleştirici güçlerden biridir. Bu çalışma, edebiyat, mekân ve hafıza arasındaki ilişkiye odaklanmakta, kentsel bağlama metinsel kurguyu ekleyebilmenin ve edebiyatın düşsel kurgusu ile tasarımın anlatı gücünü birleştirmenin önemini vurgulamaktadır. Bu çerçevede, yazınsal mekânın anlatısı ve metinler aracılığıyla ortaya çıkarılan mekân kurgusu, seçilen farklı örnekler üzerinden incelenmiştir. Bu örnekler, sundukları farklı temsil biçimleriyle hafızanın barındırdığı anlamları ortaya koymaktadır. Metinler aracılığı ile yapılan göstergebilimsel anlatı ve görsel temsilleri, kentsel/mimari mekânın üretimine doğrudan katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Yazınsal mekân, hafıza kodları, göstergebilim, görsel temsiliyet

Semiotic Narrative of Literary Space in the Intersection of Memory

The texts and discourses that constitute an important step of semiotics studies are the language codes used to express one's thought. Continuously renewed and moving discourses allow the analysis of urban meaning and memory. Thus, as in the semiotic map of each language, different perspectives occur in the memory map of each space. In this context, literary fiction acts as a text that strengthens the relations between memory and spaces. The unique distinctions in the text reveal palimpsest memory traces. The relation of urban/architectural design with literature is an important tool that develops the ability to understand, imagine, produce and envision. The production of literary space is one of the biggest unifying forces for human thoughts, memories and dreams. This study focuses on the relationship between literature, space and memory. It emphasizes the importance of adding textual fiction to urban context and combining the imaginative fiction of literature with the narrative power of design. In this context, the narrative of the literary space and the space fiction created through texts were analysed on different examples. These examples reveal the meanings of memory with the different representation forms. Semiotic narrative and visual representations contribute directly to the production of urban/architectural space.

Keywords:

Literary space, semiotics, memory codes, visual representation,

PDF

___

Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
Bachelard, G. (1996). Mekânın poetikası. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Barthes, R. (2005). Göstergebilimsel serüven. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Breuer, M. (1986). XX. Yüzyıl mimarlığına estetik açıdan bakış. Ankara: Yaprak Kitabevi.
Borgeaud, P. (1999). Mitin belleği ile tarihin unutkanlığı. Ankara: Dost Kitabevi.
Bruner, J. S. (1986). Actual minds, possible worlds. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Calvino, I. & Atakay, K. (1994). Amerika dersleri: gelecek binyıl için altı öneri. İstanbul: Can Yayınları.
Crang, M. (1996). Envisioning urban histories: Bristol as palimpsest, postcards, and snapshots. Environment and Planning A, 28(3).
Çağlar, N.,Ultav, Z. (2004). Emile Zola yazınından mimari/kentsel mekâna dair okumalar ve düşünceler. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 21 (1).
Çağlar, N., Tuna Ultav, Z., Boyacıoğlu, E. (2013). Sevgi Soysal ve Yenişehir’de bir öğle vakti romanından mimari/kentsel mekâna ilişkin çıkarımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2 (3).
De Certeau, M. (1984). The practice of everyday life. University of California Press, Berkeley.
Deleuze, G. (1994). Difference and repetition. New York: Columbia University Press.
Derrida, J. (1997). Of grammatology. Baltimore and London: The Johns Hopkinson University Press.
Eco, U. (2009). Anlatı ormanlarında altı gezinti. İstanbul: Can Yayınları.
Fairclough, N. (1992). Discourse and social change. Cambridge: Polity press.
Foucault, M. (1999). Bilginin arkeolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık.
Genette, G. (1997). Palimpsests: literature in the second degree. Lincoln: University of Nebraska Press.
Hall, E. T. (1966). The hidden dimension. Garden City, NY: Doubleday.
Havik, K. (2006). Geleefde ervaring, gelezen plekken: naar een stedelijk alfabetisme/Lived experience, places read: toward an urban literacy. Oase: journal for architecture, 70 (2006).
Havik, K. (2014). Urban literacy: reading and writing architecture. NAI Publishers, Rotterdam.
Hegel, G. W. F. (1998). Aesthetics: Lectures on fine art (Vol. 1). Oxford University Press.
Heidegger, M. (2008). Ontology-the hermeneutics of facticity. Indiana University Press.
Kath (2018). These literary maps of the United Kingdom bring novel locations to life. 11 Mayıs 2020 tarihinde, http://forreadingaddicts.co.uk/literary-places/these-literary-maps-of-the-united-kingdom-bring-novel- locations-to-life/26885 adresinden erişildi.
Kowalczyk, P. (2018). Prepare for adventure: 17 literary maps to explore. 11 Haziran 2020 tarihinde, https://ebookfriendly.com/literary-maps-to-explore adresinden erişildi.
Kristeva, J. (1980). Desire in language: a semiotic approach to literature and art. New York: Columbia University Press.
LabLitArch, (2017). Workshop projects. 11 Mayıs 2020 tarihinde http://lablitarch.com/projects adresinden erişildi.
Literary Atlas of Europe (2012). Mapping and analysing the geography of fiction with interactive tools. 11 Mayıs 2020 tarihinde, http://www.literaturatlas.eu/en adresinden erişildi.
Lefebvre, H. (1993). The production of space. Blackwell: Oxford.
Lefebvre, H. & Regulier, C. (2004). Rhythmanalysis: space, time and everyday life. London: Continuum.
Merleau-Ponty, M. (2013). Phenomenology of perception. Routledge.
Moloney, T. S. (1983). The semiotics of Roger Bacon. Mediaeval Studies, 45.
Pallasmaa, J. (2012). The eyes of the skin: architecture and the senses. John Wiley & Sons.
Peirce, C. S. (1991). Peirce on signs: writings on semiotic. UNC Press Books.
Pericoli, M. (2017). The literary architecture series. 11 Mayıs 2020 tarihinde http://lablitarch.com/the-literary- architecture-series adresinden erişildi.
Ricoeur, P. (2010). Time and narrative. London: University of Chicago Press.
Rossi, A. (1983). The architecture of the city. Cambridge: Mit Press.
Saussure, F. (1998). Genel dilbilim dersleri. İstanbul: Multilingual.
Sellars, S. (2012). Zones of transition: Micronationalism in the work of J.G. Ballard 11 Mayıs 2020 tarihinde, http://ballardian.com/zones-of-transition-micronationalism-in-the-work-of-j-g-ballard adresinden erişildi.
Spurr, D. (2012). Architecture and modern literature. The University of Michigan Press.
Stein, S., Haldenbay, E. & Roth, E. (1990) New Directions in Architectural Research. Canadian Symposium on Architectural Research, University of Calgary.
Temple, E. (2017). Art inspired by Italo Calvino’s Invisible Cities. 11 Mayıs tarihinde, https://lithub.com/art- inspired-by-italo-calvinos-invisible-cities adresinden erişildi.
Thomson, S. (1996). Places within and without: memory and literary ımagination, memory and architecture. University of New Mexico Press.
Tümer, G. (1981). Mimarlıkta edebiyattan neden ve nasıl yararlanmalı?. İzmir: Ege Üniversitesi.
Tümer, G. (1984). İnsan-mekân ilişkileri ve Kafka. İzmir: Sanat-Koop. Yayınları.
Uz, F. (2007). Mekânın yazınsallığı ve bir Taşkışla deneyimi. İstanbul Yayın.
Wertsch, J. V. (2002). Voices of collective remembering. Cambridge University Press.
Werth, P. (1999). Text worlds: Representing conceptual space in discourse. Prentice Hall.
Zima, P. (2000). Manuel de sociocritique. Editions L'Harmattan

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.