Doğayla Sözleşme: Eko-merkezci Siyasetin İmkânı

Doğayla sözleşme kavramı etrafındaki tartışmanın odak noktası şudur: Hukukun yegâne öznesi insan mıdır, yoksa biyosfer/ekosfer de hukukun kapsamına dâhil edilmeli midir? Eğer insan dışındaki dünya da hukuksal bir özne olarak kabûl edilecekse, insan, ontolojik ve ahlâkî bakımdan başkaları arasında bir öğeden ibaret hâle gelecektir. Derin ekoloji ve doğayla sözleşme fikri, ekolojik sorunun çözümünü, insan dışındaki dünyanın benlik sahibi, dolayısıyla hukuk öznesi kılınmasında görmektedir. Bu bakış, hümanist bir hukuk görüşünden kozmik bir hukuk görüşüne geçişi çağırmakta, daha ötesi zorlamaktadır. Esasen doğayla sözleşme nosyonunun bizi götüreceği nihai nokta, bütün biçimleriyle hümanizmin tasfiyesidir. Doğayla sözleşme çağrısı, bir anlamda, insanlık tarihinin bir aşaması olarak hümanizmanın paranteze alınması talebidir. Serres, doğayla sözleşmeyi bir zorunluluk olarak görmektedir. Zorunluluğu, doğa ve insan arasında süregiden ‘savaş’la temellendirmektedir. Nasıl ki toplum sözleşmesi insanlar arasındaki savaştan barışa geçişin yolunu göstermektedir, doğayla sözleşme de insanla doğa arasındaki savaşı nihayete erdirecek, barışı sağlayacaktır. Toplum sözleşmesinin siyaset ya da barbarlık biçiminde kurduğu denklem, bugün doğayla sözleşme cephesinden ekoloji ya da barbarlık biçiminde kurulmaktadır. Serres, tarihin bugünkü çatallanışını ‘ölüm ya da ortak yaşam’ ikiliği üzerinden formüle etmektedir. Bu makale, doğa ile sözleşme kavramını ve bu bağlamda 1980’lerden beri doğanın özneleştirilmesi konusunda tutarlı bir görüş oluşturma çabası içindeki derin ekoloji akımını birarada ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Doğayla sözleşme, derin ekoloji, eko-merkezci siyaset, hümanizm

The Natural Contract: Possibility of Eco-centric Politics

The focus of the debate around the concept of the natural contract: Is human being the sole subject of law, or should the biosphere/ecosphere be included in the law? If the non-human world is to be accepted as a legal subject, human will become an element ontologically and morally among others. The idea of deep ecology and the natural contract sees the solution of the ecological problem in making the world outside the human being a self and therefore a subject of law. This view calls for the transition from a humanist view of law to a cosmic view of law, and further forces it. Essentially, the notion of contract with nature will lead us to the liquidation of humanism in all its forms. The call for a contract with nature is, in a sense, a demand for parentheses of humanism as a stage in human history. Serres sees the natural contract as a necessity. It is based on the ongoing war between nature and human. How that the social contract shows the way of the transition from war between people to peace, the contract with nature will end the war between human and nature and ensure peace as well. The equation established by the social contract in the form of politics or barbarism is today established in the form of ecology or barbarism from the natural contract front. Serres formulates the present bifurcation of history through the duality of ‘death’ or ‘symbiosis’. This article contextualizes the concept of natural contract with and the deep ecology current which has had an effort to form a coherent view of the subjectification of nature since the 1980s in.

Keywords:

Natural contract, deep ecology, eco-centric politics, humanism,

PDF

___

Ağaoğulları, M. A. (Ed.) (2011). Socrates’ten Jakobenlere Batı’da siyasal düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Barry, J. (1994). The Limits of the shallow and the deep: Green politics, philosophy and praxis. Environmental Politics, 3, 369-394.
Bookchin, M. (1996). Toplumsal ekolojinin felsefesi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Bramwell, A. (1989). Ecology in the 20th century: A history. New Haven, London: Yale University Press.
Bramwell, A. (1994). The fading of the greens: The decline of environmental politics in the West. New Haven: Yale University Press.
Capra, F. (1995). Deep ecology: A new paradigm. Deep ecology for the twenty-first century. G. Sessions (Ed.). Boston: Shambhala Publications, Inc.
Çiğdem, A. (1997). Toplum, doğa ve eko-politik hareketler. Birikim, 98, 31-38.
Dobson, A. (2000). Green political thought. London: Routledge.
Elkins, S. (1994). Mistik ekolojik politika. Birikim, 57-58, 75-86.
Ferry, L. (2000). Ekolojik yeni düzen. (T. IlgazÇev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Hobbes, T. (2017). Leviathan. (S. Lim Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kışlalıoğlu, M. ve F. Berkes. (1990). Çevre ve ekoloji. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Leopold, A. (1991). A land ethic. The green reader. A. Dobson (Ed.). San Francisco: Mercury House, Inc.
Locke, J. (2018). Yönetim üzerine ikinci inceleme. F. Bakırcı (Çev.). Ankara: Eksi Kitaplar.
Luke, T. (1988). The Dreams of Deep Ecology. Telos, 76, 65-92.
Manes, C. (1990). Green rage: Radical environmentalism and the unmaking of civilization. Boston: Little, Brown and Company.
Mellor, M. (1993). Sınırları yıkmak: Feminist, yeşil bir sosyalizme doğru. O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Merchant, C. (1992). Radical ecology: The search for a livable world. New York, London: Routledge.
Naess, A. (1992). Ecology, community and lifestyle: Outline of an ecosophy. Cambridge: Cambridge University Press,.
Naess, A. (1994). Derin ekolojinin temelleri. Derin ekoloji. G. Tamkoç (Der.). İzmir: Ege Yayıncılık.
Naess, A. (1995a). Politics and the ecological crisis: An introductory note. Deep ecology for the twenty-first century. G. Sessions (Ed.). Boston: Shambhala Publications, Inc.
Naess, A. (1995b). Self-realization: An ecological approach to being in the world. Deep ecology for the twenty-first century. G. Sessions (Ed.). Boston: Shambhala Publications, Inc.
Naess, A. (1995c). The deep ecological movement: Some philosophical aspects. Deep ecology for the twenty-first century. G. Sessions (Ed.). Boston: Shambhala Publications, Inc.
Naess, A. (1995d). The shallow and the deep, long-range ecology movements: A summary. Deep ecology for the twenty-first century. G. Sessions (Ed.). Boston: Shambhala Publications, Inc.
Pepper, D. (1999). Modern environmentalism: An ,ntroduction. London: Routledge,.
Rousseau, J. J. (1990). İnsanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı. R. N. İleri (Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Roussopoulos D. I. (1993). Political Ecology: Beyond Environmentalism. Montreal: Black Rose Books.
Serres, M. (1994). Doğayla sözleşme. T. Ilgaz (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,
Simonnet, D. (1993). Çevrecilik. M. S. Şakiroğlu (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Stark, J. A. (1995). Postmodern environmentalism: A critique of deep ecology. Ecological resistance movements. B. R. Taylor (Ed.). Albany: State University of New York Press.
Ünder, H. (1996). Çevre felsefesi. Ankara: Doruk Yayıncılık.
West, R. E. (1994). Yeranamız Gaia: James Lovelock ve gezegen birliği görüşü. Derin Ekoloji. G. Tamkoç (Der.). İzmir: Ege Yayıncılık.
Zeka, N. (1985). Batı Almanya’da alternatif hareket. İstanbul: Metis Yayınları.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.