Adana Tarihi Kent Merkezinde Morfolojik Bir Okuma: Abidinpaşa Caddesi Örneği

Yaşadığımız kentler zaman içerisinde fiziksel olarak bir takım değişimlere uğramaktadır. Değişimler gerçekleşirken oluşan yeni koşullar yalnızca fiziksel bağlamla sınırlı olmayıp, sosyal yapıda da çeşitli ölçekte değişikliklere sebep olmaktadır. Kentsel morfoloji çalışmaları bu bağlamda kent içerisinde meydana gelen farklı kapsamlardaki değişimi ele alarak, söz konusu değişim sürecini okumamıza yardımcı olmaktadır. Çalışmanın amacı Adana tarihi kent merkezinde bulunan Abidinpaşa Caddesi’nin 1938 ve 2018 yılları arasındaki fiziki formunda meydana gelen değişimi morfoloji yaklaşımı bağlamında analiz etmek ve değişimin ardındaki çeşitli etkenlerin içeriğini ve etkilerini değerlendirmektir. Coğrafya ve tarih temelli morfoloji yaklaşımıyla analiz edilen çalışma alanı, kadastro haritaları, hâlihazır haritalar gibi kentin fiziki gelişim sürecinin takip edilebileceği materyaller yardımıyla dönemlere ayrılarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda Roma Dönemi’nden günümüze kadar varlığını sürdürdüğü tahmin edilen Abidinpaşa Caddesi’nde zaman içerisinde meydana gelen dönüşümün binalar, arazi kullanımı ve kat adedi bakımından esaslı şekilde gerçekleştiği, buna karşın sokak dokusunda ve parsellerdeki değişimin daha küçük ölçekli olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Abidinpaşa Caddesi, Adana, Adana tarihi kent merkezi, kentsel morfoloji

The cities that we live change as a result of various physical conditions in time. The new circumstances which occur during that change are not restricted with physical context but also causes other changes in the social structure in various scales. Urban morphology, in this context focuses on various types of changes within cities and helps to read the process of change. The purpose of this study is to analyze the physical transformation of Abidinpaşa Avenue which is located in the historical city center of Adana, between 1938-2018 by using morphological methods and to evaluate the contents and the effects of the factors behind the change. The study area which was analyzed by geography and history based morphological approaches was divided into periods with the help of materials that are suitable for following the physical development processes of the city such as cadastral maps and current maps. As a result of the study, it is revealed that the transformation in Abidinpaşa Avenue, which is estimated to have existed since the Roman Period, underwent a fundamental change in terms of buildings, land use and number of storeys, whereas the change in street fabric and parcels realized in a smaller scale.

Keywords:

Adana, Abidinpaşa Avenue, Adana historical city center, urban morphology,

PDF

___

Altunkasa, F. (2004), Adana’nın kentsel gelişim süreci ve yeşil alanlar, Adana kent konseyi çevre çalışma grubu bireysel raporu
Bilsel, C. (2015), Kent tarihi araştırmalarında mekânbilimsel bir yaklaşım: batı’da ve türkiye’de kentsel morfoloji çalışmalarının öncülleri. Türkiye kentsel morfoloji sempozyum bildiriler kitabı (s. 59-77)
Calvino, I. (2012), Görünmez kentler, İstanbul: Y.K.Y Yayınları.
Conzen, M. R. G. (1960), Alnwick, Northumberland; a study in town-plan analysis, Londra: Orge Philip and Son.
Çoğuroğlu, M. A. (2009), Adana’da kentleşme ve imarsız gelişmenin 50 yılı, Planlama, 1(45), 53-65
Faroqhı, S. (1994), Osmanlı’da kentler ve kentliler, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Hild, H., Hellenkemper, F. (1990), Kilikien und Isaurien, TIB 5. (154-158) Viyana: ÖAW.
Hoffmeister, B. (2004), The study of urban form in germany, Urban morphology, 8(1), 3-12
İşisağ, A. N. (2019), Abidin Paşa Adana valisi, Ankara: Akademisyen Kitabevi .
Kostof, S. (1991), The city shaped, Londra: Thames and Hudson.
Krier, R. (1979), Urban space, Londra: Academy Editions.
Larkham, P. J. (1998), Urban morphology and typology in United Kingdom. A. Petruccioli içinde, Typological process and design theory (159-177) Cambridge: AKPIA.
Lefebvre, H. (2014), Mekânın üretimi, (Işık Ergüden Çev.), İstanbul : Sel Yayınla-rı.
Lynch, K. (2010), Kent imgesi, (İrem Başaran, Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Moudon, A. V. (1994), Getting to know built landscape: typomorphology, K. Franck, L. H. Schneckloth içinde, Ordering space: types in architecture and de-sign, (s. 289-911), New York: Van Nostrand Reinhold
Moudon. A. V. (1997), Urban morphology as an emerging interdisciplinary field. Urban morphology, (1), 3-10
Muratori, S. (1960), Studi per una operante storia urbana di Venezia, Roma: Istituto Poligrafico dello Stato, Libreria dello Stato.
Oral, F. D. (1996), XVI. yüzyılda Adana kentinin fiziksel yapısı, Çukurova Üniver-sitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, (Yüksek Lisans te-zi), TÜBESS. (Tez No: 50267).
Panerai, P., Depaule, J. C, Castex, J. (2004), Urban forms. Oxford: Architectural Press an imprint of Elsevier.
Rossi, A. (2006), Şehrin mimarisi, (Nurdan Gürbilek, Çev.), İstanbul: Kanat Kitabevi, Kanat Kitap.
Saban, F. D. (2017), Geleneksel Adana: mahalleler, sokaklar, binalar, Ankara: Aka-demisyen Kitabevi.
Şahin, B. B., Yıldız, B., Saban, F. D. (2018), Adana, Yüreğir küçük sanayi site-si’nin morfolojik açıdan incelenmesi. Türkiye 2. kentsel morfoloji sempozyu-mu değişkent: değişen kent, mekân ve biçim bildiriler kitabı (s. 437-452)
Şahin, B. B. (2019), Adana tarihi kent merkezinde morfolojik bir okuma; Abidinpaşa Caddesi’nin 1938-2018 yılları arasındaki fiziki değişimi, Çukurova Üniversi-tesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 582685)
Umar, N. (2011), Adana Tepebağ-Kayalıbağ kentsel ve arkeolojik sit alanı koruma projesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 293999)

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.