Muhasebe Meslek Mensuplarının Haksız Rekabet Algılarının Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Değerlendirilmesi

Amaç – Finansal ekosistemde küreselleşme ile başlayan hızlı değişim günümüzde dijitalleşme ile işletmelerin giderek daha karmaşık hale gelmesine, bu gelişmeler karşısında müşteri işletmelerin talep ve beklentilerin de hızla değişmesine sebep olmuştur. Süreç içerisinde gerek mevzuat gerekse standartların getirmiş olduğu gereklilikler ve ilave iş yükü, hızla artmakta olan meslek mensubu sayısı ile birlikte değerlendirildiğinde rekabet koşullarının gitgide zorlaştığı görülmektedir. Çalışmanın temel amacı, muhasebe meslek mensuplarının haksız rekabet algılarının ölçülmesidir. Yöntem – Çalışmada, konusunda uzman meslek mensupları ile yapılan görüşmeler analitik hiyerarşi yöntemi ile değerlendirilip meslek mensuplarının haksız rekabet algısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bulgular – Haksız rekabet muhasebe meslek mensuplarının karşılaştığı birçok sorun arasında ilk sırada yer almaktadır. Meslek mensupları mesleki davranış kurallarına uymuyor ve temel etik ilkelere ve kavramsal çerçeveye aykırı hareket ediyorsa haksız fiile sebep olabilecek davranışlarda bulunabilmektedir. Çalışma kapsamında meslek mensuplarının haksız rekabet algılarına ilişkin alternatifler derecelendirilmiştir. Tartışma – Meslek mensupları dürüstlük ilkesi gereği tüm mesleki ilişkilerinde ilgili taraflara karşı açık ve dürüst olmalıdır. Burada geçen dürüstlük ilkesi, haksız rekabet fiili TTK (md.54/2) ve Medeni Kanun (md.2)’da açıkça belirtilmemiş olmasına rağmen dürüstlük noktasında örtüşmektedir. Haksız rekabet hukuki yönüyle farklı çevreleri ilgilendiren çok geniş bir konu olup bu çalışma muhasebe meslek hukuku açısından haksız rekabet fiili ile sınırlandırılmıştır. Bu kapsamda bütüncül bir perspektifte, muhasebe hizmetlerinde haksız rekabetin önlenmesini yönelik çalışmaların yönlendirilmesinde AHP yaklaşımından yararlanılabilir.

Evaluation of Unfair Competition Perceptions on Accounting Professionals by Analytical Hierarchy Process Method

Purpose – The rapid change that started with globalization in the financial ecosystem has led to the increasing complexity of businesses with digitalization, and the demands and expectations of customer enterprises have changed rapidly in the face of these developments. When the requirements and extra workload brought by both the legislation and the standards are evaluated together with the rapidly increasing number of professionals, it is seen that the competition conditions become increasingly difficult. The main purpose of this study is to measure the perception of unfair competition among professional accountants. Design/methodology/approach – In this study, the interviews with experts in the field were evaluated by analytical hierarchy process and the perception of unfair competition was tried to be revealed. Findings – Unfair competition is one of the most important problems faced by professional accountants. If members of the profession do not comply with the rules of professional conduct and act against the code of ethics and conceptual framework, they may act in a manner that may lead to unjust act. Alternatives were graded according to their members' unfair competition perceptions. Discussion – Professionals should be straightforward and honest to all interested parties in all their professional relations in accordance with the principle of integrity. The principle of integrity mentioned here overlaps at the point of honesty, although the act of unfair competition is not explicitly stated in the TCC (art. 54/2) and the Civil Code (art. 2). Unfair competition is a very broad subject that concerns different parties with its legal aspect and this study is limited to the act of unfair competition in terms of accounting profession. In this context, AHP approach can be used in a holistic perspective, in guiding the efforts to prevent unfair competition in accounting services.

PDF

___

Arslan, Ö. (2020). İşletmelerin Muhasebe Meslek Mensubu Seçimine Etki Eden Faktörlerin AHP Yöntemi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 372-383.
Çukacı, Y. (2006). Kamuyu Aydınlatmada Muhasebe Meslek Elemanının Etik Anlayışı ve İzmir İlinde Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 89-111.
Ömürbek, V., & Türkoğlu , T. (2013, Aralık). Muhasebe Meslek Mensupları Arasında Yaşanan Haksız Rekabet Üzerine Bir Araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30), 115-149.
Aydemir, O. (2015, Temmuz). Muhasebe Meslek Mensuplarının Karşılaştıkları Sorunlar Ve Beklentiler. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 71-84.
Biyan, Ö. (2012). Muhasebe Meslek Mensuplarına Yönelik Bir Çalışma: Meslek Mensuplarının Demografik Durumları, Mesleki Sorunları ve Değerlendirilmesi. Sosyoekonomi(1).
Deran, A., Erduru, İ., & Keleş, D. (2016, Ekim). Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Sorunlar ve Meslek Odalarından Beklentillerinin Demografik Özellikler ve Faaliyet Gösterilen Ekonomik Çevre Açısından Değerlendirilmesi: Ordu Örneği. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi (The Journal of Social Economic Research), Yıl: 16(32), 84-109.
Ergün, H., & Gül, K. (2005, Ocak). Muhasebe Mesleği Etik Kuralları ve Bu Kuralların Meslek Mensuplarınca Algılanışı. Muhasebe ve Finansman Dergisi(25).
Gündüz, M., & Özen, E. (2016, Nisan). Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları ve Mesleki Memnuniyetlerinin Analizi: Uşak İli Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 67-90.
Ünsal, A. (2008, Haziran 14). İşletmelerde Muhasebe Yöneticilerinin Etiksel Karar Süreci. KMU İİBF Dergisi, Yıl: 10(14), 401-419.
International Ethics Standards Board for Accountants. (2018). Handbook of the International Code of Ethics for Professional Accountants ___ including International Independence Standards (Cilt 2018 Edition). New York: International Federation of Accountants.
Kısakürek, M., & Akarsu, A. (2016, Nisan). Muhasebecilik Mesleğinde Haksız Rekabet Olgusu: Sivas İlinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 647-664.
Kurnaz, N., Altunal, I., & Özbek, A. (2016). Haksız Rekabeti Önleme Açısından TÜRMOB E-Birlik Yazılımı Hakkında Meslek Mensuplarının Değerlendirmeleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Mali Çözüm, 13-29.
Saaty, Thomas, (1980), The Analytic Hierarchy Process, Mc Graw – Hill, New York
Sayım, F., & Usman, Ö. (2016). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Algısı - Yalova Örneği- . Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı, 247-261.
Tetik, N., Kınay, F., & Ciğer Ayşegül. (2008). Antalya İlindeki Muhasebe Meslek Mensuplarına Yönelik Durum Analizi ve Beklentilerini Saptamaya Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi(38), 70-79.
Uysal, T., Türker, M., & Kurt, G. (2009). Etik ve Etik Kurallar Muhasebe Meslek Mensupları İçin . Ankara: T.C. Sayıştay Başkanlığı.
Uzay, Ş., & Güngör, Ş. (2004). Muhasebecilerin Sorunları ve Beklentileri: Kayseri ve Nevşehir İlleri Uygulaması. Muhasebe ve Finansman Dergisi(22), 1-13.
Vaidya, O. S., & Kumar, S. (2006), Analytic Hierarchy Process: An Overview Of Applications. European Journal of operational research, 169(1), 1-29.
Yıldız, G. (2010). Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği ve Kayseri İl Merkezinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(36), 155-178.