Katılım Bankası Çalışanlarının Faizsiz Finans Muhasebe Standartlarına Bakış Açılarının Analizi: Sivas İli Örneği

Amaç – Bu çalışma, Sivas il merkezinde faaliyet gösteren katılım bankası çalışanlarının faizsiz finans muhasebe standartlarına yönelik farkındalık düzeylerini belirlemek ve faizsiz finans muhasebe standartlarının katılım bankalarında uygulanabilirliğine ilişkin düşüncelerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem – Çalışmada veri toplama tekniği olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Sivas il merkezinde faaliyet gösteren 5 katılım bankasında (Albaraka Türk Katılım Bankası, Kuveyt Türk Katılım Bankası, Türkiye Finans Katılım Bankası, Vakıf Katılım Bankası ve Ziraat Katılım Bankası) çalışan kişiler oluşturmaktadır. Bu bağlamda Sivas ilinde faaliyet gösteren katılım bankaları personelinden 60 çalışanla yüz yüze görüşülerek 53 çalışana anket uygulanmıştır. Anket verilerinin analizinde, SPSS 22 for Windows (Social Package Statiscal Science) istatistiksel paket programından yararlanılmıştır. Bulgular – Yapılan anket çalışması sonucunda, katılım bankası çalışanlarının; yaşları açısından anketin B bölümünde (faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasını zorlaştıracak nedenler), C bölümünde (faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasını kolaylaştırıcı nedenler) ve D bölümünde (faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasına yönelik düşünceler) yer alan ifadelere, bilgi düzeyleri ve çalıştıkları bankaların sermaye yapısı açısından ise anketin D bölümünde (faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasına yönelik düşünceler) yer alan ifadelere katılım düzeylerinde 0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, Sivas ilinde faaliyet gösteren katılım bankası çalışanlarının %75’inin faizsiz finans muhasebe standartları hakkında bilgi sahibi olduğu, faizsiz finans muhasebe standartları ile ilgili farkındalığın oluşmadığı, katılım bankalarının henüz böyle bir değişikliğe hazır olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Katılımcılar, faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasında birçok yasal engel ortaya çıkabileceğine de dikkat çekmişlerdir. Bununla birlikte katılımcılar, hükümetin faizsiz bankacılık ve faizsiz finansı geliştirici politikalar izlemesi, katılım bankalarının ve diğer faizsiz finans kuruluşlarının sayısının giderek artması gibi durumlardan dolayı faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasının kolaylaşabileceğini, bu noktada TCMB, BDDK, TÜRMOB, KGK, TKBB SPK gibi kurumların önemli rol oynayacağını vurgulamışlardır. Ayrıca katılımcılar tarafından, üniversiteler bünyesinde faizsiz bankacılık ve faizsiz finansla ilgili lisans, yüksek lisans ve doktora programlarının açılması, Kalkınma Planlarında faizsiz bankacılığın ve faizsiz finansın geliştirilmesine yer verilmesi durumunda faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasının ivme kazanacağını düşünülmektedir. Tartışma – Faizsiz finans muhasebe standartlarının 1 Ocak 2020 veya sonrasında başlayan yıllık hesap dönemlerinde ihtiyari olarak uygulanabilecek olması, Türkiye’de yakın bir zamana kadar faaliyetlerine uygun finansal raporlama ve muhasebe çerçevesine sahip bulunmayan katılım bankaları açısından bir dönüm noktası olarak kabul edilebilir. Bu durum katılım bankaları için bir geçiş sürecidir ve geçiş süreçleri her zaman sancılıdır. Nitekim Sivas il merkezinde faaliyet gösteren katılım bankası çalışanlarının büyük bir çoğunluğu faizsiz finans muhasebe standartları hakkında bilgi sahibi olmakla birlikte, katılım bankalarının henüz böyle bir değişikliğe hazır olmadığı, faizsiz finans muhasebe standartlarının uygulanmasında bir takım sıkıntıların yaşanabileceği değerlendirilmektedir. Katılım bankalarının faaliyetlerini faizsiz finans yaklaşımı çerçevesinde raporlama imkânına kavuşmuş olmaları Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankaları açısından, bir takım sıkıntıların ortaya çıkması muhtemel olan, önemli bir süreçtir. Bu süreçte ortaya çıkması muhtemel sıkıntıların giderilmesi anlamında kamu otoritesi yanında özellikle akademik çevrelere önemli görevler düşmektedir.

Analyzing The Perspectives of Participation Banks Towards Interest Free Financial Accounting Standards: The Case of Sivas Province

Purpose – The present study was carried out in order to determine the level of awareness of interestfree finance accounting standards among the personnel of participation banks operating in Sivas province and to determine their opinions about the applicability of interest-free finance accounting standards. Design/methodology/approach – In this study, the survey method was used in data collection. The universe of study consists of individuals working at 5 participation banks in Sivas Province (Albaraka Türk Katılım Bankası, Kuveyt Türk Katılım Bankası, Türkiye Finans Katılım Bankası, Vakıf Katılım Bankası, and Ziraat Katılım Bankası). From this aspect, face-to-face interviews were performed with 60 individuals working at participation banks in Sivas province and a survey was conducted with 53 individuals. The survey data were analyzed using SPSS 22 for Windows (Social Package Statistical Science) statistical package software. Findings – As a result of the survey conducted, it was found that there were differences between the responses of participation bank employees in Section B (factors complicating the implementation of interest-free finance accounting standards), Section C (factors easing the implementation of interestfree finance accounting standards), and Section D (opinions about the implementation of interest-free finance accounting standards) in terms of age and between their responses in Section D (opinions about the implementation of interest-free finance accounting standards), in terms of the capital structure of the bank, in which they work at the significance level 0.05. According to the results obtained, it was found that 75% of participation bank employees in Sivas province had knowledge about interest-free accounting standards, no awareness of interest-free finance accounting standards, and they were not ready for such change. The participants stated that various legal problems might arise in the implementation of interest-free finance accounting standards. Besides that, the participants also emphasized that the implementation of interest-free finance accounting standards might become easier because the government follows policies supporting the interest-free banking and interest-free finance and the number of participation banks and other interest-free finance institutions gradually increases. They also stated that institutions such as TCMB, BDDK, TÜRMOB, KGK, TKBB, and SPK would play an important role. Furthermore, the participants think that the implementation of interest-free finance accounting standards might accelerate when undergraduate, postgraduate, and doctoral programs on interestfree finance and interest-free finance will be opened within the universities and programs supporting the participation banking and interest-free finance will be included in Development Plans. Discussion – The fact that interest-free finance accounting standards can be arbitrarily implemented in the annual accounting periods starting from 1st January 2020 can be considered as a milestone for the participation banks, which had no financial reporting and accounting frame suitable for their activities until a recent period. It is a transition period and the transition periods are always difficult. Hence, the vast majority of employees working in participation banks in Sivas province have knowledge about the interest-free finance accounting standards but it is thought that the participation banks are not ready for such a change and problems might arise during the implementation of interest-free finance accounting standards. The fact that participation banks obtained an opportunity of financial reporting within the frame of interest-free finance approach is an important process, in which there might various problems arise, for the participation banks operating in Turkey. In order to overcome the problems that might arise during this process, besides the public authorities, also the academic circles have important responsibilities.

PDF

___

Ağkan, F. (2018). AAOIFI Standartları ve Türkiye Katılım Bankalarında Uygulanabilirliği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 235 – 245.
Ahmed, S. (2006). Islamic Banking Finance and Insurance: A Global Overview, Kuala Lumpur, A. S. Nordeen,
Bakanlar Kurulu Kararı (83/7506). 19.12.1983 tarihli 18256 sayılı Resmi Gazete.
Bindak, R. (2014). Mann-Whitney U ile Student’s t testinin I. Tip Hata ve Güç bakımından Karşılaştırılması: Monte Carlo Simülasyon Çalışması, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi (AKÜ FEMÜBİD), 14(1), 5-11.
Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı (2019).
Dinç, Y. (2016) Katılım Bankalarının Danışma Kurullarının Kurumsal Yönetim Unsuru Olarak Değerlendirilmesi, İslam Ekonomisi ve Finans Dergisi, (2), 83-103.
Döndüren H. (2008). Osmanlı Tarihinde Bazı Faizsiz Kredi Uygulamaları ve Modern Türkiye’de Faizsiz Bankacılık Tecrübesi, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi,17(1),1-24.
Ersoy, M. ve Süner, A. (2018). Türkiye’de Katılım Bankacılığı ve Katılım Bankacılığında Kamu Girişimi, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 40(2), 167-180.
Ersoy, M., Çatıkkaş, Ö., ve Yatbaz, A. (2018). İslami Muhasebenin Geleneksel Muhasebe ile Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 4(1), 96-110.
Eskici, M. M.(2007). Türkiye'de Katılım Bankacılığı Uygulaması ve Katılım Bankalarının Müşteri Özellikleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Güney, N. (2015). İslami Finansta Şer’i Yönetim Uygulamaları ve Konuyla İlgili Tartışmalara Genel Bir Bakış, Türkiye İslam İktisadı Dergisi, (2), 45-69.
Hamim, M., Naziruddin A., and Syed, H. (2006). Efficiency of Islamic Banking in Malaysia: A Stocastic Frontierapproach, Journal of Economic Cooperation, 27 (2), 37-70.
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Tebliği, 25.02.1984 tarihli 18323 sayılı Resmi Gazete.
Iqbal, Z. (2017). Introduction to Islamic Finance & Banking, World Bank – BRSA - TKBB Joint Workshop on “Innovative Product Development in Islamic Banks”, Istanbul, The World Bank Global Islamic Finance Development Center.
Karagöz, Y. (2010). Non-Parametrik Tekniklerin Güç ve Etkinlikleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 18- 40. [https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70201, Erişim Tarihi: 06.01.2020].
Karagöz, Y. (2017). SPSS ve Amos uygulamalı Nitel-Nicel Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Sivas, Nobel Yayınevi.
Kartal, M. T. (2018). Türkiye’de Faizsiz Bankacılık Alanında Yayınlanmış Tezlerin Analizi, Maliye ve Finans Yazıları, 110, 175-198.
Kartal, T. ve Ay, H. (2019). Türkiye’de Faizsiz Finans Kuruluşları Açısından Bir Dönüm Noktası: Faizsiz Finans Muhasebe Standartları (FFMS) Üzerine Bir İnceleme, Uluslararası Bankacılık, Ekonomi ve Yönetim Araştırmalar Dergisi, 2(1) ,77-102.
Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ, 26.01.2007 tarihli 26415 Mükerrer sayılı Resmi Gazete.
KHK/13. 11.11.1975 tarihli 13 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 27.11.1975 tarihli 15425 sayılı Resmi Gazete.
KHK/165. 4.11.1983 tarihli 165 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 4.11.1983 tarihli 18221 sayılı Resmi Gazete.
Mendeş, M. (2012). Uygulamalı Bilimler İçin İstatistik ve Araştırma Yöntemleri, İstanbul, Kriter Yayınları.
Odabaşı, M.(2011). Faizsiz Bankacılık Eğitim Notları, İstanbul.
Özdemir, M. ve Aslan, H. (2017). Türkiye’de İslami Finansın Dönüşümünün Ekonomi Politiği, İstanbul, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA), SETA Yayınları 85.
Özdemir, O., Demirdöğen, Y. ve Oushar, Y.(2019). Faizsiz Finans Muhasebe Standartlarının Mali Tabloların Sunuluşuna Etkileri Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi (Journal Of Busıness Research- Turk), 11(2), 1151-1171.
Özulucan, A. ve Deran, A. (2009). Katılım Bankacılığı ile Geleneksel Bankaların Bankacılık Hizmetleri ve Muhasebe Uygulamaları Açısından Karşılaştırılması, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6( 11), 85-108.
Özulucan, A. ve Özdemir, F. S. (2010). Katılım Bankacılığı, Muhasebe Organizasyonu, Uygulamalar, Finansal Tablolar, Bağımsız Denetim, İstanbul, Türkmen Kitabevi.
Salant, P. and Dillman, D. A. (1994), How to Conduct Your Own Survey, John Wiley & Sons, Inc. Newyork.
Sellami, Y. M. and Tahari, M. (2017). Factors Influencing Compliance Level with AAOIFI Financial Accounting Standards by Islamic Banks, Journal of Applied Accounting Research, 18(1), 137-159.
SERPAM (2013). Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi, Araştırma Notları – 1.
Sırım, V. (2013). Türkiye’de Faizsiz Bankacılık Sektörünün Son 10 Yılı ve Beklentiler, Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2(3), 185-200.
Sufian, F. (2007), The Effıcıency of Islamıc Bankıng Industry: A Non-Parametrıc Analysıs wıth Non-Dıscretıonary Input Varıable, Islamic Economic Studies,14(1&2), 53-87.
T.C. Merkez Bankası Tebliği, 21.03.1984 tarihli 18348 sayılı Resmi Gazete.
Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ, 26.01.2007 tarihli 26415 Mükerrer sayılı Resmi Gazete.
Tekin, H. (1987). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ankara, Mesa Yayınları.
Ustaoğlu, D. (2014). Türkiye’ de Katılım Bankacılığı Sektördeki Yeri ve Önemi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
Yatbaz, A. (2019). Faizsiz Bankacılık Fon Kullandırma Yöntemlerinin Uluslararası Muhasebe Standartları Kapsamında İncelenmesi: Bir Alan Çalışması, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
4491 sayılı Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, 19.12.1999 tarihli 23911 sayılı Resmi Gazete
5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 01.11.2005 tarihli 25983 Mükerrer sayılı Resmi Gazete.
www.diyanet.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.12.2019.
www.kgk.gov.tr, Erişim Tarihi: 17.12.2019.
www.tkbb.org.tr, Erişim Tarihi: 20.12.2019.