Karbon Maliyetlerinin Belirlenmesine İlişkin Demir Çelik İşletmesinde Uygulama

Amaç – Dünya’da Kyoto Protokolü'nün birçok ülke tarafından onaylanmasıyla birlikte karbon ticareti, karbon vergisi, düşük karbon teknolojilerine yatırım yapma, karbon salınımını azaltma ve karbon maliyetlerinin hesaplanması gibi konular işletmeler tarafından dikkate alınması gereken konular haline gelmiştir. Bu kapsamda yeni bir kavram olan “Karbon Muhasebesi” işletmeler için önemli olmuştur. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı maliyet muhasebesi kapsamında demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren bir işletmede karbon maliyetlerinin hesaplanmasına yönelik bir uygulama yapmaktır. Yöntem – Karbon muhasebesi ile ilgili olarak demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren bir işletmede örnek olay çalışması gerçekleştirilmiştir. Yapılan örnek olay çalışması ile öncelikle şirketin mevcut üretim ve muhasebe sistemleri incelenmiş, ardından 2016-2017 yıllarına ilişkin karbon emisyonları tespit edilerek, karbon ayak izi hesaplanıp, karbon emisyon maliyetlerinin toplam üretim maliyetleri içerisindeki payı belirlenmiştir. Bulgular – İşletmede yapılan araştırmaya göre işletmede proses ve yanma kaynaklı emisyonlar tespit edilmiştir. Proses kaynaklı emisyonlar alt kalemlerle değil toplam değer üzerinden incelenmiş olup yanma kaynaklı emisyonlar kömür ve doğal gazdan oluşmaktadır. İşletmede karbon ayak izi belirlemede kütle dengesi yöntemi kullanılmakta olup, 2016 yılındaki karbon ayak izi 4,78 ton CO2 emisyonu iken, 2017 yılında 4,22 ton CO2 emisyonu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca 2016 yılında birim karbon maliyeti 128,04 TL/ton iken 2017 yılında bu rakam 117,95 TL/ton olarak azalmıştır. Ayrıca işletmenin 2016 ve 2017 yılında emisyon kaynaklı maliyetlerin, toplam çevresel maliyetlerin %99’unu oluşturduğu görülmektedir. Ancak bunların yanı sıra 2016 yılında işletmenin ton başına üretim maliyetleri içerisindeki karbon emisyon maliyetleri yaklaşık % 9 oranında iken, 2017 yılında ise % 8 oranına düştüğü tespit edilmiştir. Tartışma – Enerjiyi yoğun kullanan sektör olan demir çelik sektöründeki bir işletmede yapılan bu araştırmaya göre 2016 yılından 2017 yılına karbon ayak izi ve birim karbon emisyon maliyeti azalmış ayrıca birim karbon maliyetinin birim üretim maliyeti içerisindeki payı da azalma göstermiştir. Bunun yanında karbon maliyetleri, çevresel maliyetlerin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Bu nedenle işletmelerin karbon maliyetlerini izlemeleri, kaydetmeleri, sınıflandırmaları ve raporlamaları önemli olmaktadır. Bu çalışmanın karbon maliyetlerini belirleme konusunda işletmelere ve diğer araştırmalara kılavuz olabileceği düşünülmektedir.

A Case Study for Carbon Cost Determination in Iron and Steel Company

Purpose – The current study focuses on determining the carbon cost of a company which operates in iron and steel sector within the scope of cost accounting. As a result of approval of Kyoto Protocol by several countries, carbon focused inquires such as; carbon trade, carbon tax, investing in low carbon technologies, decreasing carbon emission and calculation of carbon cost have been essential issues that companies must concentrate on. Within this context, “Carbon Accounting” which is considered as a new concept has increasingly been significiant for the companies. Design/methodology/approach – In this study, case study method were used in a company which operates in iron and steel sector for carbon accounting. By means of this case study, first, company’s existing production and accounting systems were examined then carbon emissions, carbon footprint and share of carbon emissions in total production cost were calculated for 2016 and 2017 years. Findings – By means of this case study, emissions from the process and combustion were determined. Emissions from the process were examined by total value ,not detailed sub group, and emissions from combustion were composed of coal and natural gas. Mass balance method has been used by company to determine carbon foot print and it was determined that carbon footprint is 4,78 ton CO2 emission for year 2016 but 4,22 ton CO2 emission for year 2017. Beside, it was calculated that unit carbon cost is 128,04 TL/ton for year 2016 but 117,95 TL/ton for year 2017. Additionally, in this company emission cost were comprised of % 99 of total environmental cost for 2016 and 2017 years. However the percentage of carbon emission cost in unit production cost was approximately % 9 for year 2016 while this percentage was decreased to approximately % 8 for year 2017 in this company. Discussion – By this case study which was performed in a company operating in iron and steel sector it was explored that carbon foot print and unit carbon emission cost decreases and also the percentage of unit carbon cost in unit production cost decreases in 2016-2017. Beside, carbon cost constitute a significiant part of environmental cost. Therefore determining, recording, classificiation and reporting of carbon cost are crucial for companies. This study may be a referance for companies and another studies to determine carbon cost.

___

  • Alagöz, A., ve Yılmaz, B. (2001). Çevre muhasebesi ve çevresel maliyetler, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(1-2), 147-158.
  • Altınbay, A. (2007). Çevresel maliyetlerin raporlanması, Akademik Bakış Uluslararasi Hakemli Sosyal Bilimler EDergisi, S, 11, 1-11.
  • Altınbay, A., ve Golagan, M. (2016). Küresel ısınma sorununa muhasebecilerin bakışı: karbon muhasebesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2106-2219.
  • Andrade, J. C. S., Dameno, A., Pérez, J., de Andrés Almeida, J. M., and Lumbreras, J. (2018). Implementing city-level carbon accounting: A comparison between Madrid and London, Journal Of Cleaner Production, 172, 795-804.
  • Aslanertik, B. E., ve Özgen, I. (2007). Otel işletmelerinde çevresel muhasebe, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 8(2), 163-179.
  • Binboğa, G., ve Ünal, A. (2018). Sürdürülebilirlik ekseninde Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nin karbon ayak izinin hesaplanmasına yönelik bir araştırma, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (21), 187- 202.
  • Burritt, R. L., Schaltegger, S., and Zvezdov, D. (2011). Carbon management accounting: practice in leading German companies, Australian Accounting Review , 56(21), 80-98.
  • Çankaya, F. ve Şeker, Y. (2013). Karbon sertifikalarının Türkiye Muhasebe Standartlarına göre muhasebeleştirilmesi, World of Accounting Science, 15(4).
  • ÇSB, (2019a), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı/Kyoto Protokolü, https://iklim.csb.gov.tr/kyoto-protokolu, (Erişim tarihi:19 Aralık 2019).
  • ÇSB, (2019b), Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi ve Raporlanması Hakkında Tebliğ, 22 Temmuz 2014 tarihli Resmi gazete (Erişim tarihi: 21 Aralık 2019).
  • ÇSB, (2019c), Türkiye'nin 2012 Ulusal Sera Gazı Emisyon Envanteri PDF, https://iklim.csb.gov.tr/turkiye-nin- 2012-ulusal-sera-gazi-emisyon-envanteri-i-4398 (Erişim tarihi:19 Aralık 2019).
  • Demircioğlu, E.N. ve Ever, D. (2019). Sürdürülebilirlik muhasebesinin teorik açıdan incelenmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(3), 59-72.
  • Duman, H., Özpeynirci, R., Yücenurşen, M., ve Bağcı, H. (2012). Karbon muhasebesi, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 105-120.
  • Durgut, M. (2015). Karbon ticaretinin uluslararası muhasebe standartlarına göre muhasebeleştirilmesi, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2). 23-40.
  • Elitaş, C., Çonkar K. ve Karakoç M. (2014), Emisyon haklarının muhasebeleştirilmesi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 16(2), 45-56.
  • Grasso, M. (2017). Achieving the Paris goals: Consumption-based carbon accounting, Geoforum, 79, 93-96.
  • Gündoğdu, V., Eliçora, T., ve Dikmelik, P. (2015). Sera gazı emisyonlarının izlenmesi, hesaplanması ve raporlanması; demir çelik sektörü örneği. 6. ulusal hava kirliliği ve kontrolü sempozyumu, 7-9 Ekim 2015, İzmir, 732-749.
  • Gürbüz, C., Aracı, Ö. N. K., ve Bekci, İ. (2019). Dünya’da ve Türkiye’de karbon ticareti ve karbon muhasebesi uygulamaları üzerine bir araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 424-438.
  • Hansen, Don R., Maryanne M. Mowen ve Liming Guan, (2009), Cost Management: Accounting & Control, Sixth Edition, South - Western Cengage Learning, USA.
  • İçöz, A., ve Kılınç, Y. (2016). Çevre maliyetleri muhasebesi ve raporlanması, Journal Of International Social Research, 9(42), 1517-1530.
  • Kalt, G., Höher, M., Lauk, C., Schipfer, F., and Kranzl, L. (2016). Carbon accounting of material substitution with biomass: Case studies for Austria investigated with IPCC default and alternative approaches, Environmental Science & Policy, 64, 155-163.
  • Kaypak, Ş. (2013). Ekolojik ayak izinden çevre barışına bakmak, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1), 154-159.
  • Kefe, İ., ve Naci Tanış, V. (2014). Kalite maliyetleri ve otomotiv sektöründe bir uygulama, World Of Accounting Science, 16(1), 45-62.
  • Küçüker, H. (2017). Sürdürülebilir çevre açısından bir çevresel maliyet unsuru olan karbon maliyetlerinin incelenmesi: Çanakcılar Seramik fabrikası örneği (Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
  • Memiş, M. Ü. (2009). İşletme yönetim aracı olarak çevresel muhasebe, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 89-106.
  • MFA, (2019a), Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, http://www.mfa.gov.tr/kyoto-protokolu.tr.mfa (Erişim tarihi:19 Aralık 2019).
  • MFA, (2019b), Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı/BM İklim Değişikliği Çevre Sözleşmesi, http://www.mfa.gov.tr/bm-iklim-degisikligi-cerceve-sozlesmesi.tr.mfa (Erişim tarihi:19 Aralık 2019).
  • Özbirecikli, M. (2002). Çevre Muhasebesi, Naturel Kitapevi, Ankara
  • Ratnatunga, J. (2007). Carbon cost accounting: the impact of global warming on the cost accounting profession, Journal Of Applied Management Accounting Research, 5(2), 1-8.
  • Ratnatunga, J. T., and Balachandran, K. R. (2009). Carbon business accounting: the impact of global warming on the cost and management accounting profession, Journal of Accounting, Auditing & Finance, 24(2), 333-355.
  • Schaltegger, S., and Csutora, M. (2012). Carbon accounting for sustainability and management; Status quo and challenges, Journal of Cleaner Production, 36, 1-16.
  • Stechemesser, K., and Guenther, E. (2012). Carbon accounting: a systematic literature review, Journal of Cleaner Production, 36, 17-38.
  • Tsai, W. H., Shen, Y. S., Lee, P. L., Chen, H. C., Kuo, L., and Huang, C. C. (2012). Integrating information about the cost of carbon through activity-based costing, Journal of Cleaner Production, 36, 102-111.
  • TUİK, (2019), Seragazı Emisyon İstatistikleri, 1990-2017, Sayı: 30627, 11 Nisan 2019, Saat: 10:00 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30627 (Erişim tarihi: 21 Aralık 2019).
  • Uyar, S., ve Cengiz, E. (2011). Karbon (sera gazı) muhasebesi, Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, (106).
  • Vargün, H., Gürkan, S., ve Akbulut, H. (2015). Sürdürülebilir bir çevre için karbon muhasebesi ve faaliyet tabanlı maliyetleme sisteminin entegrasyonu, Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, 25(132).
  • Wang, S., and Chen, B. (2018). Three-Tier carbon accounting model for cities, Applied Energy, 229, 163-175.
  • Wang, Z. (2017). The study of carbon cost management under the carbon trading mechanism—based on the value chain theory, Low Carbon Economy, 8(02), 51.
  • Wang, Z., Li, Y., Cai, H., and Wang, B. (2018). Comparative analysis of regional carbon emissions accounting methods in China: Production-based versus consumption-based principles, Journal Of Cleaner Production,194, 12-22.
İşletme Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1309-0712
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2009
  • Yayıncı: Melih Topaloğlu
Sayıdaki Diğer Makaleler

Grup Hedefleri Bağlamında Transformasyonel Liderliğin Satış Performansı Üzerindeki Etkisinde Satış Yaratıcılığının Aracılık Rolü

Can Efecan AKHAN, Ebru KALEMCİ, Murat Hakan ALTINTAŞ

Beton ve Betonarme Mamul Üreten Bir İşletmede Maliyetlerin Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi İle Hesaplanması

Seçkin ARSLAN, Caner AYSALAR

Stratejik Zekâ Yönetim Sisteminin Kurumsal Performansa Etkisi

Mustafa YÖRÜK, Alptekin SÖKMEN

Örgütsel Çatışma Yönetimi İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisini İncelemeye Yönelik Bir Araştırma

Özkan YILMAZ, Ömür Nezcan ÖZMEN

Konaklama İşletmelerinde İş-Aile Çatışmasının İşe Bağlılık Üzerindeki Etkisinin Belirlemeye Yönelik Araştırma

Erdal YILMAZ, Sevil GASİMOVA

The Determinants of Business Analytics Adoption: Does One-Size Fit All?

Nazlı BAYRAM, Melek ATEŞ

BİST İmalat Sektöründeki Küçük Boyuttaki ve Orta Ölçekteki İşletmelerin Sermaye Yapısına Etki Eden Faktörlerin Kanonik Korelasyon Analizi İle Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Nilüfer YÜCEDAĞ ERDİNÇ, Güven SAYILGAN

The Effects of Trust and Capability in Supply Chain on Firm Performance through Supply Chain Agility and Collaborative Advantage

Murat ÇEMBERCİ, Mustafa Emre CİVELEK

The Effect of Social Media on Sports Marketing: Konyaspor Football Club Case

Esen ŞAHİN, M. Tahir DEMİRSEL, Abdullahi Ahmed ADAM

Örgütsel Yeşil Davranışlara Yönelten Güdüler: Özel Okul Öğretmenleri Üzerine Nitel Bir Araştırma

Eylem BAYRAKÇI, Mehmet DİNÇ