İş-Yaşam Dengesinin Yaşam Doyumuna Etkisinde İşe Gömülmüşlüğün Aracılık Rolü: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama

Amaç – Bu çalışmanın amacı, iş-yaşam dengesinin yaşam doyumuna etkisinin işe gömülmüşlüğün aracılık rolü kapsamında incelenmesidir. Yöntem – Anket tekniğinin kullanıldığı çalışma, Antalya’nın önemli turistik ilçelerinden Manavgat’ta yer alan konaklama işletmelerindeki 598 çalışan ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, Hayman’ın (2005) İş-Yaşam Dengesi Ölçeği, Mitchell vd.’nin (2001) İşe Gömülmüşlük Ölçeği ve Diener vd.’nin (1985) Yaşam Doyum Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Bulgular – Korelasyon analizleri sonucunda, iş-yaşam dengesi ile işe gömülmüşlük, işe gömülmüşlük ile yaşam doyumu ve iş-yaşam dengesi ile yaşam doyumu arasındaki istatiksel olarak anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Regresyon analizi ve Sobel testi bulguları, iş-yaşam dengesi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide işe gömülmüşlüğün aracılık rolü olduğunu ortaya koymaktadır. Tartışma – Bu çalışma, iş-yaşam dengesi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide işe gömülmüşlüğün etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, çalışmada ele alınan değişkenler arasındaki anlamlı ilişkiler, iş-yaşam dengesinin çalışanların hem iş hayatını hem de özel hayatını etkilemesi nedeniyle işe gömülmüşlük ve yaşam doyumu ile ilişkisinin önemine de işaret etmektedir. Bu çerçevede, bireyin iş-yaşam dengesinin bozulması durumunda, hem iş hayatı hem de özel hayatı etkilenmekte ve devamında yaşam doyumu da etkilenmektedir. İşe gömülmüşlükle ilişkilendirilecek uygulamaların işletmelerde kullanımı ise çalışanları örgüte bağlayan önemli bir güç olacaktır. Bu noktada, çalışanların işe gömülmüşlüklerini artırmak için, özellikle kişisel değerlerin örgütün değerleri ile uyumlu olmasına dikkat edilmesi yerinde olacaktır.

Job Embeddedness as a Moderator of the Impact of Work-Life Balance on Life Satisfaction: An Application in Hospitality Business

Purpose – The aim of this study is to examine the effect of work-life balance on life satisfaction in the context of mediating role of job embeddedness. Design/methodology/approach – A questionnaire-based study was carried out 598 employees who work in the accommodation establishments, located in the tourism destination of Manavgat, Antalya. The data were obtained using Hayman's (2005) Work-Life Balance Scale, Mitchell et al's (2001) Embeddedness Scale and Diener et al’s (1985) Life Satisfaction Scale. Findings – As a result of the correlation analyses, statistically significant relationships were found between work-life balance and job embeddedness, job embeddedness and life satisfaction, and work-life balance and life satisfaction. Regression analysis and Sobel test findings reveal that job embeddedness has an mediating role in the relationship between work-life balance and life satisfaction. Discussion – This study reveals that the effect of job embeddedness on the relationship between worklife balance and life satisfaction is statistically significant. In addition, the significant relationships between the variables discussed in the study indicate the importance of the relationship between job embeddedness and life satisfaction, as the work-life balance affects both the business and private life of employees. In this context, if the individual's work-life balance is deteriorated, both his work life and his private life are affected, and then his life satisfaction is also affected. The use of applications to be associated with job embeddedness in businesses will be an important force that increases employees' commitment to the organization. At this point, it would be appropriate to pay particular attention to personal values to be compatible with the values of the organization in order to increase employee embeddedness.

PDF

___

Allen, D. G., Peltokorpi, V. and Rubenstein, A. L. (2016). When embedded means stuck moderating effects of job embeddedness in adverse work environments, Journal of Applied Psychology, 101 (12), 1670-1686.
Birsel, M., Börü, D., İslamoğlu, G. and Yurtkoru, E. S. (2012). Job Embeddedness in relation with different socio demographic characteristics, Öneri Dergisi, 10(37), 51-61.
Biswakarma, S. K., Sandilyan, P. R., and Mukherjee, M. (2015). Work life balance for hospitality employees – a comparative case study of two five star hotels in Kolkata, Elk, Asia Pasific Journal of Human Resource Management and Organisational Behavior, 1(2), 26-41.
Burmaoğlu, S., Polat, M., ve Meydan, C. H. (2013). Örgütsel Davranış Alanında İlişkisel Analiz Yöntemleri ve Türkçe Yazında Aracılık Modeli Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. Anadolu University Journal of Social Sciences, 13(1), 13-26.
Cain, L., Busser, J. and Kang, H. J (2018). Executive chefs calling effect on engagement, work-life balance and life satisfaction, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 30(5), 2287-2307.
Clark, S. C. (2000). Work-family border theory: a new theory of work-family balance, Human Relations, 53, 747- 770.
Çetin, İ. ve Caber, M. (2008). Antalya, Aktaş, G. (Ed.), Türkiye Turizm Coğrafyası, Ankara, Detay Yayıncılık.
De Cieri, H., Holmes, B., Abbott, J. and Pettit, T. (2005). Achievements and challanges for work/life balance strategies in Australian organizations, The International Journal of Human Resource Management, 16(1), 90-103.
Dedeoğlu, T., Özdevecioğlu, M. ve Oflazer, S. (2016). Örgütlerde işe gömülmüşlüğün çalışanların iş ve yaşam kalitesi üzerindeki etkisi: iyimserliğin rolü, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 47, 135-146.
Deery, M. and Jago, L. (2009). A framework for work-life balance practices: Addressing the needs of the tourism industry, Tourism and Hospitality Research, 9(2), 97-108.
Diener, E. (1984). Subjective well-being, Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. and Griffin, S. (1985) The satisfaction with life scale, Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
Dilmaç, B. ve Ekşi, H. (2008). Meslek yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerin yaşam doyumları ve benlik saygılarının incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 279-289.
Frazier, P. A., Tix, A. P. and Barron, K. E. (2004). Testing moderator and mediator effects in counseling psychology research, Journal of Counseling Psychology, 51(1), 115-134.
Genç, V. and Genç, S. G. (2016). Relationship between leisure satisfaction and life satisfaction in food and beverage establishments, Journal of Social Science Studies, 4(1), 245-268.
Gerçek, M., Atay, S. E. ve Dündar, G. (2015). Çalışanların iş-yaşam dengesi ile kariyer tatmininin, işten ayrılma niyetine etkisi, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (11), 68-85.
Greenhaus, J. H., Collins, K. M. and Shaw, J. D. (2003). The relation between work-family balance and quality of life, Journal of Vocational Behavior, 63, 510-531.
Greenhaus, J. H. and Powell, G. N. (2006). When work and family are allies: a theory of work-family enrichment, The Academy of Management Review, 31(1), 72-92.
Günay, G. Y. ve Demiralay, T. (2016). Serbest muhasebeci ve mali müşavirlerin iş stresi, tükenmişlik sendromu ve iş-aile yaşam dengesi arasındaki ilişkinin incelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 917- 935.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
Hayman, J. (2005). Psychometric assessment of an instrument designed to measure work life balance, Research and Practice in Human Resource Management, 13(1), 85-91.
Jones, M. D. (2006). Which is a better predictor of job performance: job satisfaction or life satisfaction?, Journal of Behavioral and Applied Management, 8(1), 20-42.
Kale, E. (2013). Konaklama işletmelerinde öz uyumun iş performansına etkisi: yaşam doyumunun aracı rolü, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 117-133.
Kanten, P., Kanten, S. ve Dündar, G. (2016). Ücret tatmininin ve işin özelliklerinin işe gömülmüşlük üzerindeki etkisinde mutluluğun rolü, Journal of Business Research Turk, 8(3), 64-88.
Kanten, P., Kanten, S. and Gürlek, M. (2015). The effects of organizational structures and learning organization on job embeddedness and individual adaptive performance, Procedia Economics and Finance, 23, 1358- 1366.
Karatepe, O. M. and Karadas, G. (2012). The effect of management commitment to service quality on job embeddedness and performance outcomes, Journal of Business Economics and Management, 13(4), 614- 636.
Karatepe, O. M. and Shahriari, S. (2012). Job embeddedness as a moderator of the impact of organizational justice on turnover intentions: a study in Iran, International Journal of Tourism Research, 16(1), 22-32.
Kesen, M. ve Akyüz, B. (2016). Duygusal emek ve prososyal motivasyonun işe gömülmüşlüğe etkisi sağlık çalışanları üzerine bir uygulama, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 233-250.
Keskin, G. (2009). Otel İşletmeciliği ve İş Tatmini, Ankara, Detay Yayıncılık.
Kul Parlak, N. (2016). İş-Yaşam Dengesi Açısından Esnek Çalışmanın Analizi, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2): 110-137.
Küçükusta, D. (2007). Konaklama işletmelerinde iş-yaşam dengesi sorunları ve çözüme yönelik yaklaşımlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 243-268.
Marks, S.R. and MacDermid, S.M. (1996). Multiple roles and the self: a theory of role balance, Journal of Marriage and the Family, 58(2), 417-432.
McIntosh, S. (2003). Work-life balance: how life coaching can help, Business Information Review, 20(4), 181-189.
Mitchell, T. R., Holtom, B. C., Lee, T. W., Sablynski, C. J. and Erez, M. (2001). Why people stay using job embeddedness to predict voluntary turnover, Academy of Management Journal, 44, 1102-1122.
Mulvaney, R. H., O'neil, J. W., Cleveland, J. N. and Crouter, A. C. (2007). A model of work-family Dynamics of hotel managers, Annals of Tourism Research, 34(1), 66-87.
Nawijn, J. and Veenhoven, R. (2011). The Effect of Leisure Activities on Life Satisfaction: The Importance of Holiday Trips, Brdar I. (Ed.), The Human Pursuit of Well-Being, Dordrecht, Springer, 39-53.
Ng, T. W. H. and Feldman, D. C. (2007). Organizational embeddedness and occupational embeddedness across career stages, Journal of Vocational Behavior, 70, 336-351.
Ng, T. W. H. and Feldman, D. C. (2010). The impact of job embeddedness on innovation-related behaviors, Human Resource Management, 49(6), 1067-1087.
Pavot, W. and Diener, E. (2008). The satisfaction with life scale and the emerging construct of life satisfaction, The Journal of Positive Psychology, 3(2), 137-152.
Pekdemir, I. ve Koçoğlu, M. (2014). İşkoliklik ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişkide kişilik özelliklerinin aracılık rolü üzerine bir araştırma, Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 309-337.
Rice, R. W. (1984). Organizational work and the overall quality of life, Applied Social Psychology Annual, 5, 155- 178.
Smith, K. T. (2010). Work-life balance perspectives of future marketing professionals, Journal Sevices Marketing Quarterly, 31(4), 434-447.
Sobel, M.E. (1982). Asymptotic Confidence Intervals for Indirect Effects in Structural Equation Models. Sociological Methodology, 13, 290-321.
Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Anı Yayıncılık.
Tanova, C. and Holtom, B. C. (2008). Using_job_embeddedness_factors_to_explain voluntary turnover in four European countries, The International Journal of Human Resource Management, 19(9), 1553-1568.
Thakur, S. J. and Bhatnagar, J. (2017). Mediator analysis of job embeddedness: Relationship between work-life balance practices and turnover intentions, Employee Relations, 39(5), 718-731.
Toker, B. ve Çelik, S. (2016). Örgütsel bağlılık iş tatmini yaşam tatmini ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiler: konaklama sektöründe bir uygulama. 24. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Antalya, Türkiye, 29 - 31 Mayıs 2016, 335-343.
Toker, B. and Çelik, S. (2017). Job embeddedness among hospitality industry employees: an empirical study in Alanya, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 73-86.
Veenhoven, R. (1996). The study of life satisfaction. (W.E. Saris, R. Veenhoven, A.C. Scherpenzeel, B. Bunting, (Eds.), A comparative study of satisfaction with life in Europe, içinde (s. 11-48). Buda-pest:Eötvös University Press.
Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2017). Turizm Belgeli Tesisler, http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR- 9860/turizm-belgeli-tesisler.html (Erişim tarihi: 10 Şubat 2017)
Yetim, U. (1991). Kişisel Projelerin Organizasyon ve Örüntüsü Açısından Yaşam Doyumu, (Yayınlanmamış doktora tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
Yorgun, S., Yılmaz, G. ve Keser, A. (2009). The relationships of job and life satisfaction with intention to leave among unionized hotel employees in Turkey, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 11(2), 55-67.