OSMAN ÇEPNİ, ALİ ÇAĞATAY KILINÇ, Tevfik PALAZ

Ortaokul Öğrencilerinin Evrensel Değerlere Yönelik Tutum Düzeylerinin Bir Yordayıcısı Olarak Okul İklimi

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin okul ikimi algılarının evrensel değerlere ilişkin tutumlarını yordama düzeyini belirlemektir. Nicel araştırma yönteminde ve ilişkisel tarama modelinde tasarlanan bu araştırmaya 2016-2017 öğretim yılında Karabük’te bulunan ortaokullarda öğrenim gören toplam 404 öğrenci oluşmuştur. Araştırmada veri toplamak amacıyla Çalık ve Kurt (2010) tarafından geliştirilen “Okul İklimi Ölçeği” ve Koç (2007) tarafından geliştirilen “Evrensel Değerlere İlişkin Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analiz tekniğinden faydalanılmıştır. Çalışmanın sonuçları ortaokul öğrencilerinin evrensel değerlere ilişkin tutumlarıyla okul iklimi algılarının ilişkili olduğu ve okul ikliminin evrensel değerlere yönelik tutumu açıklayan önemli bir değişken olduğunu göstermektedir. Çalışmanın sonuçları ilgili literatürle ilintili bir şekilde tartışılmış ve çalışmanın sonuçlarından yola çıkarak uygulayıcılara ve politika yapıcılara birtakım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Okul iklimi, Evrensel değer, Ortaokul öğrencileri

School Climate as a Predictor of Secondary School Students’ Attitude Levels toward Universal Values

The purpose of this study is to determine the predictive role of secondary school students’ perception of school climate on their attitudes toward universal values. A total of 404 students receiving education in secondary schools located in the province of Karabuk during the school year of 2016-2017 participated in the study, which was designed using quantitative research method and relational screening model. The data of the study were collected using “School Climate Scale” developed by Calik and Kurt (2010) and “Attitude toward Universal Values Scale” developed by Koc (2007). Pearson Product-Moment Correlation Coefficient and Multiple Linear Regression analysis techniques were used in analyzing the data of the present study. The results revealed that secondary school students’ attitudes toward universal values were significantly correlated with their perception of school climate and school climate was an important variable explaining the attitude toward universal values. The results of the study were correlatively discussed in the relevant literature and some suggestions were presented to the implementers and policy makers based on the results.

Keywords:

School climate, Universal value, Secondary school students,

PDF

___

Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademede gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Aktepe, V. ve Yel, S. (2009). İlköğretim öğretmenlerin değer yargılarının betimlenmesi: Kırşehir ili örneği, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 607-622.
Balcı, F.A. ve Yanpar Yelken, T. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin değer kavramına yükledikleri anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39,81-90.
Baydır, E. (2018). İngilizce öğretmenlerinin 2017 taslak İngilizce öğretim programında yer alan değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
Bektaş, F. ve Nalçacı, A. (2013). Okul iklimi ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 1-13.
Bektaş, F., Nalçacı, A. ve Karadağ, E. (2014). İlköğretim okulu öğrencilerinin algıladıkları evrensel değerlerin bir yordayıcısı olarak okul iklimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 15(1), 281-293.
Bilgili, A. S. (2015). "Sosyal bilgiler öğretim programı". A. S. Bilgili içinde, Sosyal Bilgilerin Temelleri (s. 35-59). Ankara: Pegem Akademi.
Bulut, H. İ. (2015). Semavi dinlerin ortak ahlak ilkeleri ya da evrensel değerler. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 65-81.
Cohen, J., McCabe, E. M., Michelli, N. M., ve Pickeral, T. (2009). School climate: Research, policy, teacher education and practice. Teacher College Record, 111(1), 180-213.
Cintaş, D. (2009). İbrahim Zeki Burdurlu’nun eserlerinde çocuk eğitimi ile ilgili evrensel değerler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, KonyaÇalık, T., ve Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeğinin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
Çelikkaya, T., ve Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
Çengelci, T., Hancı, B., ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, B. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Dilmaç, B. ve Ulusoy, K. (2016). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Doğan, İ. (2007). Türk eğitim sisteminde değerler sorunu. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Aslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler eğitimi uluslararası sempozyumu kitabı içinde (s. 615-633). İstanbul: Dem Yayınları.
Fidan, N. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitim Bilim, 2(2), 1-18.
Griffin, M. L. (2001). Use of force by detention officers. New York: LFB Scholarly Publishing LLC.
Güzel Candan, D., ve Ergen, G. (2014). 3. Sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
Hoy, W. K. (1990). Organizational climate and culture: A conceptual analysis of the school workplace. Journal of Educational and Psychological Consultation, 1(2), 149-168.
Hoy, W. K., ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel.
Hoy, W. K., Tarter, C. J., ve Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Newbury Park: Sage.
Innabi, H. (2003). Aspects of critical thinking in classroom ınstruction of secondary school mathematics teachers in Jordan. The Mathematics Education into the 21st Century Project Proceedings of the International Conference The Decidable and the Undecidable in Mathematics Education. September, 2003. Brno, Czech Republic.
İhtiyaroğlu, N. ve Ottekin Demirbolat, A. (2016). Okul ikliminin öğretmen etkililiği ve öğrenci okul bağlılığı ile ilişkisinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 8(4), 255-270.
Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2012). Yerel-evrensel ikileminde DKAB ve sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Değerler Eğitimi Özel Sayısı), 12(2), 1573-1591.
Keskin, Y. (2016). "Değerler Eğitimi". D. Dilek içinde, Sosyal Bilgiler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Keskin, Y., Öksüz, Y., Gelen, İ. ve Yılmaz, H. B. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bazı evrensel değerleri kazanım düzeylerinin karşılaştırılması (Samsun ili örneği) Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 351-374.
Kılcan, B. ve Akbaba, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kültürel mirasa duyarlılık değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi, Journal of World of Turks, 5(3), 113-137.
Kılcan, B. ve Akbaba, B. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan estetik eğerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(4), 1047-1076.
Kılcan, B. ve Çepni, O. (2015). A qualitative examination of the perceptions of the eight grade students regarding the concept of environmental pollution, J. Int. Environmental Application & Science, 10(2), 239-250.
Kılcan, B. (2016). Öğretmen adaylarının, değerlerin kazandırılmasına yönelik görüşleri ile değerler eğitimine ilişkin algılarında değerler eğitimi dersinin rolü Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 605-618.
Koç, K. (2007). İlköğretim 7. sınıflarda okutulan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinde öğrenciye kazandırılması amaçlanan evrensel değerlere ilişkin tutumlar üzerinde öğretim sürecinin etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
Maloy, R. W., ve Seldin, C. A. (1983). School climate and school effectiveness: Summary of teacher, student and parent attitudes in one rural community. Research in Rural Education, 2(2), 65-67.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2014). Millî eğitim bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1703. pdf adresinden 15.11.2017 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Mindivanlı, E., ve Aktaş, E. (2011). Sosyal bilgiler 6. sınıf müfredatında yer alan milli ve evrensel değerler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1-2), 72-77.
Otmar, Ö. (2017). Yalvaç Ural’ın çocuk yapıtlarının evrensel değerler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213- 224.
Özdemir, S., Yalın, H. İ. ve Sezgin, F. (2008). Eğitim bilimine giriş (Geliştirilmiş Altıncı Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Saraç, K. (2015). Okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin algılarına göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
Sweetland, S. R., ve Hoy, W. K. (2000). School characteristics and educational outcomes: Toward an organizational model of student achievement in middle schools. Educational Administration Quarterly, 36(5), 703-729.
TEDMEM (2017). Öğretim programı taslaklarında değerler eğitimi. https://tedmem.org/mem-notlari/gorus/ogretim-programi-taslaklarinda-degerler-egitimi adresinden 10.11.2018 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Turan, C. ve Arslan, S. (2016). İlkokul öğrencilerinde evrensel ve insani değerlerin kazandırılma sürecinin, sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports ve Science Education, 5(1), 26-41.
Türk Dil Kurumu (2018). Türk dil kurumu çevrimiçi sözlüğü http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gtsvearama=gtsveguid=TDK.GTS.5aea221ee4ea68.85147907 adresinden 8.10.2018 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Türk, N ve Nalçacı, A. (2011). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal Bilgiler programında verilen değerleri edinme düzeyleri (Erzincan örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 39-56.
Ulusoy, K. ve Tay, B. (2011). Sosyal bilgilerde değer eğitimi. İçinde, R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Ed.) Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar II (ss. 59-73). Ankara: Pegem Akademi.
Yaman, E. (2016). Değerler eğitimi, eğitimde yeni ufuklar. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yel, S., ve Aladağ, S. (2012). Sosyal bilgilerde değerlerin eğitimi. İçinde M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (ss. 119-150). Ankara: Pegem Akademi.