İZZET ŞEREF, BEYTULLAH KARAGÖZ, Goncagül KAŞAVEKLİOĞLU

Bir Akademisyenin Çocuk Edebiyatına Katkısı: Yeşil Gözlü Kardan Adam’da Bağlaşıklık, Bağdaşıklık ve Üst Yapı Görünümleri

Çocuk edebiyatı alanında kuramsal ve yazınsal çalışmaları olan bilim adamlarından biri de Tacettin Şimşek’tir. Şimşek, Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümünde görevli olup Uçan At Yayınları’nın yazar ve editör kadrosundadır. Bu çalışmada Şimşek’in Dersdestek Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Doğa ve Evren temasında yer alan “Yeşil Gözlü Kardan Adam” adlı okuma metninin, metindilbilimsel ölçütler göz önünde bulundurularak, metnin görünür yapısını oluşturan birimlerinden hareketle metinsellik durumunun belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden olan doküman incelemesine göre tasarlanmıştır. Verilerin toplanmasında Aydın ve Torusdağ’ın (2014) geliştirmiş oldukları ‘metnin yapısı’ içerikli şablon kullanılmıştır. Şablonda metin, yapı bakımından küçük ölçekli yapı, büyük ölçekli yapı ve üst yapı şeklinde üç alt başlıkta ele alınmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre metnin, metinsellik ölçütleri açısından ders kitaplarında okutulabilecek niteliklere sahip olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Bağdaşıklık, bağlaşıklık, metindilbilim, Tacettin Şimşek, Türkçe ders kitabı

The Contribution of an Academician to Children’s Literature: Cohesion, Coherence and Superstructure Appearances in “Yesil Gozlu Kardan Adam”

Tacettin Simsek is one of the scientists who have theoretical and literary studies in the field of Children’s Literature. Working in Ataturk University Kazim Karabekir Faculty of Education Department of Turkish and Social Sciences Education; Simsek is among the authors and editors of Ucan At Publications. In this study, it is aimed to determine the textuality of the reading text, “Yesil Gozlu Kardan Adam” by Simsek, which is included in the theme of Nature and Universe in the 7th Grade Turkish Textbook published by Dersdestek Publications based on the textological criteria and the units constituting the visible structure of the text. The study was designed according to document review, which is among qualitative research designs. In the data collection process, a template involving “structure of the text” developed by Aydin and Torusdag (2014) was used. The text in the template was embraced in three subheadings as small-scale structure, large-scale structure and superstructure. In the light of the findings acquired from the study, it is possible to state that the text has the qualities to be read in the Students’ Book in terms of textuality criteria.

Keywords:

Coherence, Cohesion, Textology, Tacettin Simsek, Turkish textbook,

PDF

___

Aksan, D. (1982). Dilbilim seçkisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Aydın, İ. (2012). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nın ‘duygular’ temasında yer alan okuma metinlerine metindilbilimsel bir yaklaşım. Turkish Studies, 7(3), 381-407.
Aydın, İ. ve Torusdağ, G. (2013). Lamartine’in “Göl ‘Le Lac” şiirine metindilbilimsel bir yaklaşım. Turkish Studies, 8(10), 105-114.
Aydın, İ. ve Torusdağ, G. (2014). Türkçe öğretimi çerçevesinde yazınsal bir metin çözümleme örneği olarak Refik Halit Karay’ın garip bir hediye’si. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(4), 109-134.
Can, R. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin yazılı anlatımlarında paragraf düzeyinde bağdaşıklık ve tutarlılık (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Dilidüzgün, Ş. (2008). Türkçe öğretiminde metindilbilimsel bağlamda uygulamalı bir yaklaşım. (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Dilidüzgün, Ş. (2013a). Yeni eleştiri bağlamında metindilbilimsel çözümlemelerle Cevat Şakir’i anlamak. Turkish Studies, 8(13), 811-827.
Dilidüzgün, Ş. (2013b). Metindilbilim dersinin Türkçe öğretmen adaylarının okuma etkinlikleri geliştirme yetilerine etkisi. Turkish Studies, 8(1), 1239-1258.
Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi-Uygulamalı bir yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
Ergin, M. (1999). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım Yayın.
Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
Halliday, M. A. K. and Hasan, R. (1976). Cohesion in English. Longman Halliday, Michael Alexander Kirkwood ve C. M. I. M Mathiessen. An Introduction to Functional Grammar. London: Routledge.
Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Karatay, H. (2014). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Keklik, S. ve Yılmaz, Ö. (2013). 11. Sınıf öğrencilerine ait öyküleyici metinlerin bağdaşıklık ve tutarlılık açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 139-157.
Özkan, B. (2004). Metindilbilimi metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in onikiye bir var adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1). 167-182.
Poçan, T. (2017). Sait Faik’in Dülger Balığının Ölümü adlı öyküsünde göstergelerin anlambilimsel izlekler ışığında incelenmesi. Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2(3), 27-45.
Püsküllüoğlu, A. (2015). Edebiyat sözlüğü. Ankara: Arkadaş Yayınları.
Şenöz Ayata C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe. İstanbul: Multilingual Yayınları. Temizkan, M. (2016). Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki okuma etkinliklerinin metin yapısı açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 31-52.
Torusdağ, G. (2013). Metindilbilime genel bir bakış ve metindilbilimsel bir çözümleme örneği olarak Ömer Seyfettin’in “İlk Cinayet’i”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 54-86.
Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Vardar, B. ve Güz, N. (1988). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: ABC Kitabevi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.