Koronavirüs (Covid-19) Sürecinde Yapay Sinir Ağları Yöntemiyle Bireylerin Dini Başa Çıkma Düzeylerinin Tahmini

Bu çalışmada, Koronavirüs (Covid-19) salgını sürecinde bireylerin yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, aylık gelir, ikamet edilen yer, meslek, kronik hastalık durumu, aile içi fert sayısı, bilgisayar ve internet erişimi, yalnızlık ve hayatın anlamı verileri ile dini başa çıkma durumunu yordayan bir modelin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu 2020 yılı Covid-19 sürecindeki bireyleri kapsamaktadır. Araştırma, rastgele örnekleme esasıyla, 783 birey ile yapılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen demografik bilgi formuyla veriler elde edilmiştir. Araştırmada 14 değişken girdi ve 2 alt boyutlu 1 çıktı toplam 15 değişken ile Yapay Sinir Ağları yöntemiyle geliştirilen bir tahmin modeli ortaya koyulmuştur. Modelin geliştirilmesine ait yaş, medeni durum, cinsiyet, eğitim durumu, ikamet edilen yer, aylık gelir, meslek, kronik hastalık durumu, aile içi fert sayısı, bilgisayar ve internet erişimi, yalnızlık ve hayatın anlamı verileri kullanılarak gerçeklemişken, geliştirilen bu model ile dini başa çıkma durumları tahmin edilmiştir. Elde edilen tahmini ve gözlenen sonuçlar doğrulanmış ve karşılaştırılmıştır. Bulgulara göre, tahmin edilen olumlu-olumsuz dini başa çıkma durumlar ile gözlenen olumlu- olumsuz dini başa çıkma sınıflandırılmasının önemli ölçüde benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Din Psikolojisi, Tahmin, Yapay sinir ağları, dini başa çıkma, hayatın anlamı, yalnızlık

Prediction of Individuals' Religious Coping Levels in the Coronavirus (Covid-19) Process by Using Artificial Neural Networks

In this study, it is aimed to develop a model that predicts religious coping with the data that include age, gender, marital status, educational status, monthly income, place of residence, occupation, chronic disease status of individuals, number of family members, access to computer and internet, loneliness and the meaning of life during the coronavirus (Covid-19) pandemic. The study group of this research includes individuals in the 2020 Covid-19 process. The research was carried out on 783 individuals on a random sampling basis. The data were obtained through the demographic information form developed by the researcher. In the study, it was created a prediction model developed by Artificial Neural Networks method, which includes 15 variables including 14 variable inputs and 2 sub-dimensions 1 output. While the development of the model was carried out by using the age, gender, marital status, educational status, monthly income, place of residence, occupation, chronic disease status of the individuals, number of family members, computer and internet access, loneliness and meaning of life, religious coping situations were estimated by the newly developed model. The predicted and observed results obtained were verified and compared. According to the findings, it was seen that the predicted positive-negative religious coping situations were significantly similar to the observed positive-negative religious coping classification.

Keywords:

Psychology of Religion prediction, religious coping, Artificial neural networks, Artificial neural networks, Meaning of life, Loneliness,

PDF

___

Abanoz, Süleyman. “Türkiye’de Yapılan ‘Dinî Başa Çıkma’ Konulu Araştırmalar Hakkında Bir Değerlendirme”. Eskiyeni (2020), 406-429.
Açıkbaş, Süleyman – Kaymaz, Adnan – Söylemez, Mehmet T. “Raylı Toplu Taşıma Sistemlerinde Boşta Gitme Noktalarının Optimizasyonu". İTÜ Dergi 9/1 (2010), 3-14.
Ataseven, Burçin. "Yapay Sinir Ağları ile Öngörü Modellemesi". Öneri Dergisi 10/39 (2013), 101-115.
Aydoğan, İzzettin – Zırhlıoğlu, Gürol. "Öğrenci Başarılarının Yapay Sinir Ağları ile Kestirilmesi". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15/1 (2018), 577-610.
Ayten, Ali - Göcen, Gülüşan – Sevinç, Kenan – Öztürk, Eyüp Ensar. "Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Hastalar, Hasta Yakınları ve Hastane Çalışanları Üzerine Amprik Bir Araştırma". Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/2 (2012), 45-79.
Ayten, Ali - Yıldız, Refik. “Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/1 (2019), 281-308.
Bahadır, Abdülkerim. İnsanın Anlam Arayışı ve Din: Logoterapik Bir Araştırma. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
Bahadır, Elif. "Using Neural Network and Logistic Regression Analysis to Predict Prospective Mathematics Teachers’ Academic Success upon Entering Graduate Education". Educational Sciences: Theory & Practice 16/(2016), 943-964.
Bou-Rabee, Mohammed - Sulaiman, Shaharin A. - Choe, G. - Han, D. – Saeed, Thuraya – Marafie, S.. "Characteristics of Solar Energy Radiation on Typical Summer and Winter Days in Kuwait". International Journal of Automotive and Mechanical Engineering 12/(2015), 2944-2953.
Bulman, R. Janoff – Wortman, Camille B.. "Attributions of Blame And Coping in The ‘real world’: Severe Accident Victims React to Their Lot". 874739 Journal of Personality and Social Psychology 35/5 (1977), 351-363.
Burmaoğlu, Serhat. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Beşeri Kalkınma Endeksi Verilerini Kullanarak Diskriminant Analizi, Lojistik Regresyon Analizi Ve Yapay Sinir Ağlarının Sınıflandırma Başarılarının Değerlendirilmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2009.
Büyüköztürk, Şener - Çakmak, Ebru Kılıç - Akgün, Özcan Erkan – Karadeniz, Şirin. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ed. Funda Demirel. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2014.
Caner, Murat - Üstün, Seydi Vakkas. "Yapay Sinir Ağları ile Konuşmacı Kimliğini Tanıma Uygulaması", Mühendislik Bilimleri Dergisi 12/2 (2006), 279-284.
Cohen, Jacob Willem, Statistical Power Analysis for the Behavioural Sciences, (2nd edn). Hillsdale, NJ: Lawrance Erlbaum Associates, 1988.
Dağcı, Abdullah - Kartopu, Saffet. “Meslekî Tükenmişlik İle Dindarlık Eğilimi Arasındaki İlişki Üzerine Ampirik Bir Araştırma.” Turkish Studies, 9/8 (2014), 365-383.
Demirdağ, Seyithan- Kalafat, Sezai. “Yaşamın Anlamı Ölçeği (YAÖ): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması.” İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), (2015), 83-95.
Dilmaç, Bülent “Psikolojik Danışma Deneyimi Yaşayanların Dini Başa, Psikolojik İyi Olma ve Affetme Düzeyleri Arasındaki Yordayıcı İlişkiler: Bir Model Önerisi”. Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Cilt: 1, ed. Ali Ayten vd. 169-186. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2. Baskı, 2018.
Doğan, Mebrure. Sabır Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2016.
Doğan, Mebrure. “Üniversite Öğrencilerinin Travma Sonrası Gelişimlerinde İçsel Dinî Motivasyon, Dinî Başa Çıkma, Sabır ve Şükrün Rolü”. Turkish Studies 13/25 (Sonbahar 2018), 207-230.
Efe, Önder - Kaynak, Okyay. Yapay Sinir Ağları ve Uygulamaları. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2000.
Ekşi, Halil. Başaçıkma, Dinî Başaçıkma ve Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2001.
Elmas, Çetin. Yapay Sinir Ağları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2003.
Erdem, O. Ayhan - Uzun, Emre. "Yapay Sinir Ağları ile Türkçe Times New Roman, Arial ve Elyazısı Karakterleri Tanıma". Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 20/1 (2005), 13 - 19.
Ferah, Nimet. Boşanma Sürecindeki Bireylerde Dini Başa Çıkma Davranışlarının Analizi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
Güner, Ayşe. Lise Öğrencilerinde Stres Başaçıkma ve Dini Başaçıkma. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
Harrison, Myleme O. - Koenig, Harold G. - Hays, Judith C. – Akwari, Anedi G. Eme – Pargament, Kenneth I.. "The epidemiology of religious coping: a review of recent literature". International Review of Psychiatry 13/2 (2001), 86-93.
Helhel, Yeşim. Makroekonomik Değişkenler ve Döviz Kuru İlişkisi: Yapay Sinir Ağı ve VAR Yaklaşımları ile Öngörü Modellemesi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
Johnson, Paul E. "Psychology and Values". The Personalist 40/3 (1959), 272 - 279.
Kahya, Cem - Dağcı, Abdullah. “Dindarlığın Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Rolü.” Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 6/12 (2015), 461-483.
Karakaş, Ahmet Canan - Koç, Mustafa. “Stresle Başa Çıkma ve Dini Başa Çıkma Yöntemleri Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/3 (2014), 610-631.
Koenig, Harold G.- Pargament, Kenneth I.- Nielsen, Julie. “Religious coping and health status in medically ill hospitalized older adults”. The Journal of nervous and mental disease, 186/9 (1998), 513-521.
Kızılgeçit, Muhammed- Çinici, Murat. “Koronavirüs (Covid-19) Sürecinde Bireylerin Umutsuzluk ve Yalnızlık Düzeyinin Kestirilmesi”, VIITH International Eurasian Educational Research EJERCongress Bildirileri (Online, 10-13 Eylül 2020), Eskişehir Anadolu Üniversitesi, 84-87.
Kızılgeçit, Muhammed. Yalnızlık Umutsuzluk ve Dindarlık Üzerine Psiko-Sosyal Bir Çalışma. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2015.
Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 200’ü. Ankara: Otto, 2017a.
Kızılgeçit, Muhammed. “Yalnızlık Dindarlık İlişkisi”. Din, Değerler ve Sağlık, (pp.517-555), İstanbul: DEM Yayınları, 2017b.
Koç, Gencer. Tünel Sistemlerinde Araç Kaynaklı Hava Hızlarının Yapay Sinir Ağları Kullanılarak Modellenmesi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
Koç, Mustafa. “Dinsel Pratiklerin Sıklık Düzeyleri ile Dini Başa Çıkma Arasındaki İlişki: Ergenler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Bilimname 16/1 (2009), 140-182.
Musso, Mariel - Kyndt, Eva - Cascallar, Eduardo – Dochy, Filip. "Predicting General Academic Performance and İdentifying The Differential Contribution of Participating Variables Using Artificial Neural Networks". Frontline Learning Research 1/(2013), 42-71.
Naik, Bijayananda – Ragothaman, Srinivasan. "Using Neural Networks To Predict MBA Student Success". College Student Journal 38/1 (2004), 143+.
Özdemir, Ahmet - Bahadır, Elif. "Neural network based approach for predicting learning effect in pre-service teachers," 2014 World Congress on Computer Applications and Information Systems (WCCAIS), Hammamet, (2014), 1-2.
Özgül, Mustafa. Dini Başa Çıkma ile Sürekli Öfke-Öfke İfade Tarzları İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
Öztemel, Ercan. Yapay Sinir Ağları. İstanbul: Papatya Yayıncılık, 2003.
Pallant, Julie. SPSS Kullanma Kılavuzu: SPSS ile Adım Adım Veri Analizi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2020.
Pargament, Kenneth - Kennell, Joseph – Hathaway, William, Grevengoed, Nancy – Newman, Jon – Jones, Wendy. "Religion and the Problem-Solving Process: Three Styles of Coping". Journal for the Scientific Study of Religion 27/(1988), 90.
Pargament, Kenneth Ira. The Psychology of Religion And Coping: Theory, Research, Practice. New York, NY, US: Guilford Press, 1997.
Pargament, Kenneth I.- Koenig, Harold- Perez, Lisa M. “The many methods of religious coping: Development and initial validation of the RCOPE”. Journal of clinical psychology, 56/4 (2010), 519-543.
Peplau, Letitia Anne – Perlman, Daniel. "Perspective on loneliness". Loneliness: A Sourcebook of Current Theory, Research and Therapy (1982), 1-18.
Pür, İlyas. Ortaöğretim Öğrencilerinde Dinî Hayat ile Kaygı ve Yalnızlık Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma: Mersin Örneği. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
Russell, Daniel - Peplau, Letitia – Cutrona, Carolyn. "The Revised UCLA Loneliness Scale: Concurrent and Discriminate Validity Evidence". Journal of Personality and Social Psychology 39/(1980), 472-480.
Russell, Daniel - Peplau, Letitia - Ferguson, Mary. "Developing a Measure of Loneliness". Journal of Personality Assessment 42/(1978), 290-4.
Sağır, Zeynep. Suriyeli Mültecilerde Dini Başa Çıkma ve Ruh Sağlığı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
Schuster, Mark A. - Stein, Bradley D. - Jaycox, Lisa H. - Collins, Rebecca L. - Marshall, Grant N. - Elliott, Marc N. - Zhou, Annie J. - Kanouse, David E. - Morrison, Janina L. - Berry, Sandra H. "A National Survey of Stress Reactions after the September 11, 2001, Terrorist Attacks". The New England Journal of Medicine, 345/20 (2001), 1507-1512.
Steger, Michael- Oishi, Shigehiro - Kesebir, Selin. "Is a Life without Meaning Satisfying? The Moderating Role of the Search for Meaning in Satisfaction with Life Judgments". The Journal of Positive Psychology 6/(2011), 173-180.
Şevik, Seyfi. "Güneş Destekli Isı Pompalı Bir Kurutucuda Mantarın Kuruma Davranışlarının Yapay Sinir Ağı Kullanılarak Modellenmesi". Tarım Bilimleri Dergisi 20/(2014), 187-202.
Tekin, Ahmet. "Early Prediction of Students’ Grade Point Averages at Graduation: A Data Mining Approach". Eurasian Journal of Educational Research 14/(2014), 207-226.
Tepehan, Tercan. Türk Öğrencilerinin PISA Başarılarının Yordanmasında Yapay Sinir Ağı ve Lojistik Regresyon Modeli Performanslarının Karşılaştırılması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
Tezbaşaran, Esin. Temel Bileşenler Analizi ve Yapay Sinir Ağı Modellerinin Ölçek Geliştirme Sürecinde Kullanılabilirliğinin İncelenmesi. Mersin: Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
Toprak, Emre. Yapay Sinir Ağı, Karar Ağaçları ve Ayırma Analizi Yöntemleri ile PISA 2012 Matematik Başarılarının Sınıflandırılma Performanslarının Karşılaştırılması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
Turan, Yahya. “Yalnızlıkla Başa Çıkma: Yalnızlık, Dini Başa Çıkma, Dindarlık, Hayat Memnuniyeti ve Sosyal Medya Kullanımı.” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/1 (2018), 479–516.
Uygur, Ali Engin. Değerler Sisteminin (Dini Başa Çıkma, Affedicilik ve Emmons Şükür Ölçekleri Açısından) Anksiyete Duyarlılığı Üzerindeki Yordayıcı Etkisi Metakognisyonların Aracı Rolü. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
Yaparel, Recep. Yirmi -Kırk Yaşlar Arası Kişilerde Dini Hayat ile Psiko-Sosyal Uyum Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1987.
Yıldız, Refik. Emeklilerde Başa Çıkma ve Dindarlık İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
Yılmaz, Saban – Güneş, Mahit – Aksu, Mustafa. "Rüzgâr Enerjisi ile Tahrik Edilen Bilezikli Asenkron Jeneratörün Yapay Sinir Ağı ile Denetlenmesi". Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi 4/1 (2007), 15-24.
"Çok Katmanlı Yapay Sinir Ağları". Erişim: 28 Temmuz 2020. https://www.bilimbilmek.com/sayfa/Fatih_Tasgetiren-Cok_Katmanli_-Yapay_Sinir_Aglari.html
Yapay Zekâ Ders Notları 04 | Yapay Sinir Ağlarının Yapısı, “@yasinguzel.” Erişim 03 Temmuz 2020. https://link.medium.com/LXHTyXF3w7.