ERDEMLE İLGİSİNDE MİLL’İN FAYDACI AHLAK ANLAYIŞININ ELEŞTİRİSİ

Ahlaki faydacılık, insanın doğası gereği acıdan kaçan ve hazza yönelen bir varlık olduğu düşüncesinden hareket eder. Mill, bu görüşe katılmakla birlikte, yüksek hazlar ve alçak hazlar arasında bir ayrıma gider. Bu ayrım, hazzın niceliğini değil, niteliğini gözeterek yapılan bir ayrımdır. Yüksek hazlar, yüksek yetilerin işleyişi sonucunda elde edilen hazlardır. Alçak hazlar ise, doğal arzuların tatmin edilmesi sonucu elde edilen hazlardır. Mill’e göre, erdemler, yüksek hazlar getiren şeyler arasındadır, yani erdemli davranmak, doğal arzularımızı tatmin etmekten daha fazla ve daha değerli bir haz verir. Bu yüzden, erdem, değerlidir. Mill’in erdemle ilgili bu görüşü, çeşitli eleştirilere maruz kalmıştır. Bu çalışmada, Mill’in görüşlerinin, bu eleştirilere karşı savunulabilse de, kendi içinde bir çelişkiye yol açtığı öne sürülecektir. Bu çelişkinin nedenin, Mill’in erdemle ilgili görüşlerini deneysel olarak kanıtlamaya çalışma çabası olduğu ve Mill’in faydacı ahlak anlayışının, erdemin bilgisel temelini açıklama konusunda yetersiz kaldığı iddia edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Faydacılık, mutluluk, erdem, adalet, J. S. Mill

THE CRITIQUE OF MILL’S UTILITARIANISM CONCERNING VIRTUE

Utilitarianism is based on the idea that human beings are inclined to increase pleasure and avoid pain. Although Mill agrees with this idea, he makes a distinction between higher and lower pleasures. This distinction is made considering the quality of pleasures rather than their quantity. Higher pleasures are the ones we have as a result of the employment of higher faculties. As opposed to that, lower pleasures mostly come as a result of satisfying bodily desires. Mill argues that those who are acquainted with both prefer higher pleasures over the lower pleasures. According to Mill, virtue is one of the things which bring out higher pleasures. It means that exercising virtues gives one higher pleasure and it is more valuable than other kinds of pleasure. This is why virtue is desired and considered valuable. This view is subjected to strong criticisms. In this study, some of those criticisms will be analyzed and it will be argued that although Mill’s account can be defended against some of them, it leads to a contradiction. It will also be argued that this contradiction is caused by Mill’s desire to give an empirical explanation for virtue and his account has a problem with providing an epistemological foundation for it.

Keywords:

utilitarianism, virtue, happiness, justice, J. S. Mill,

PDF

___

Bentham, J. (1781). An introduction to the principles of morals and legislations. Kitchener: Batoche Books.
Bowden, P. (2009). In defense of utilitarianism. SSRN electronic journal. https://ssrn.com/abstract=1534305.
Cevizci, A. (2015). Felsefe tarihi: Thales’ten Baudrillard’a. Ankara: Say Yayınları.
Donner, W. (1998). Mill’s utilitarianism. In J. Skorupski (Ed.), The Cambridge companion to Mill (pp. 255-292). New York: Cambridge University Press.
Feldman, F. (1978). Introductory ethics. New Jersey: Prentice-Hall.
Hume, D. (1896). A treatise of human nature. Oxford: Clarendon Press.
Kant, I. (2006). Groundwork of the metaphysics of morals. (M. Gregor, Trans.). Cambridge: Cambridge University Press. (Original work published 1785)
Mill, J. S. (2001). Utilitarianism. Kitchener: Batoche Books.
Mill, J. S. (1978). On liberty. Indianapolis: Hackett Publishing.
McElwee, B. (2017). Mill and virtue. In C. Macleod & D. E. Miller (Eds.), A companion to Mill (pp. 390-406). Oxford: John Wiley & Sons.
Plato (1997). Apology. In J. M. Cooper & D. S. Hutchinson (Eds.), Plato: Complete works (pp. 17-36). Indianapolis: Hackett Publishing.
Silier, Y. (2013). John Stuart Mill. In A. Tunçel, K. Gülenç (Eds.), Siyaset felsefesi tarihi: Platon’dan Zizek’e (pp. 406-424). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Singer, P. (1999). Living high and letting Die. Philosophy and phenomenological research, 59(3), 183-187.
Thomson, J. J. (1976). Killing, letting die, and the trolley problem. The monist, 59(2), 204-217.
Unger, P. (1996). Living high and letting die: Our illusion of innocence. New York: Oxford University Press.