Başka Bir Modernlik Hâli: Fikret Adil’in Eserlerinde İstanbul’un Bohem Hayatı

Bu çalışmada bohem hayatı, Fikret Adil’in kaleme aldığı Asmalımescit 74, İntermezzo ve Avare Gençlik başlıklı anlatılarından yola çıkılarak başka bir modernlik ihtimalini barındırması bakımından incelenmiştir. Fikret Adil’in 1930’lu yıllarda İstanbul’daki bohem hayatını anlattığı metinlerde değinilen bohemliğin sunduğu modernleşmenin, hâkim olan modernleşme hamleleriyle farklılıkları ortaya konmuştur. Hâkim modernleşmenin değerlerine karşı çıkan ve son tahlilde onun antiteziymiş gibi görünen bohemliğin de aslında ileri bir modernlik imkânını ifade ettiği, metinlerden yapılan alıntılarla ifade edilmiştir. Peyami Safa, Necip Fazıl gibi dönemin önemli edebiyatçılarıyla dost olan ve kitaplarında onlardan da bahseden Fikret Adil’in tanıklığıyla, sanat dünyasının resmî modernleşme hareketinin dışında, merkezden uzak bir hayat yaşamaları ve bunu bir savrulma olarak değil de asıl değer olarak görmelerinin koşulları tartışılmıştır. Böylece modernliğin tek tip olmadığı, farklı imkânların da değerlendirilmesi gerektiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

bohem hayatı, burjuvazi, modernleşme, Fikret Adil

Another State of Modernity: Bohemian Life of Istanbul in the Works by Fikret Adil

The present study examines bohemian life through narrations Asmalımescit 74, Intermezzo, and Avare Gençlik by Fikret Adil in terms of containing another modernity possibility. The texts by Fikret Adil, which define bohemian life in Istanbul in the 1930s, are chosen to demonstrate the differences between dominant modernization moves and the modernization offered by bohemians expressed in those texts. It is clear from the texts that bohemian which opposes the values of dominant modernization and seems to be its antithesis, expresses an advanced modernization possibility. A friend of significant authors of that time like Peyami Safa and Necip Fazıl, Fikret Adil bears a witness that the world of art lives ignoring official modernization moves and avoiding central orientations. This study argues why they perceived this as a main value rather than a drift. Therefore, the present study concludes that modernization is not a monotype but has different possibilities that should be seized.

Keywords:

bohemian life, bourgeoisie, modernization, Fikret Adil,

PDF

___

Acar, B. B. (2020). Türk romanında antikahramanlar. (Yayınlanmamış doktora tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
Adil, F. (2014). Avâre gençlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Adil, F. (2015). İntermezzo. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Adil, F. (2018). Asmalımescit 74 (2. baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Artun, A. (2013). Baudelaire’de sanatın özerkleşmesi ve modernizm. Modern hayatın ressamı içinde (s. 7-86). İstanbul: İletişim Yayınları.
Belge, M. (2017). Artistik Bohemya’nın yükseliş ve çöküşü. Tarihten güncelliğe içinde (s. 121-125). İstanbul: İletişim Yayınları.
Berman, M. (1994). Katı olan her şey buharlaşıyor. (Ü. Altuğ-B. Peker, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1982).
Çiğdem, A. (1997). Bir imkan olarak modernite. İstanbul: İletişim Yayınları.
Dervişoğlu, E. (2010). ‘Bohem’ kavramı ve ‘Bir Tereddüdün Romanı’ üzerine. Folklor/Edebiyat Dergisi (62), 101-116.
Marx, K. ve Engels F. (2014). Komünist manifesto (2. baskı). (N. Satlıgan, Çev.) İstanbul: Yordam Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1974).
Kurdakul, Ş. (1973). Şairler ve yazarlar sözlüğü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Lafargue, P. (2010). Tembellik hakkı. (F. Şahin, Çev.) İstanbul: Parşömen Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1883).
Mehmetoğlu, F. (2021, 26 Nisan). Fikret Adil. Türk edebiyatı isimler sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fikret-adil
Metin, C. (2006). Türk modernleşmesi ve İran (1890-1936). (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Moretti, F. (2015). Tarih ile edebiyat arasında burjuva. (E. Buğlalılar, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2013).
Okay, O. (2008). Batı medeniyeti karşısında Ahmed Midhat Efendi (4. baskı) İstanbul: Dergâh Yayınları.
Safa, P. (1990). Objektif: 6 yazarlar, sanatçılar, meşhurlar (3. baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
Siegel, J. (1999). Bohemian Paris: culture, politics, and the boundaries of bourgeois life, 1830-1930. Baltimore, Maryland: The Johns Hopkins University Press.
Uysal, Ö. (2021, 28 Ocak). İstanbul’da bir bohem: Fikret Adil. Post Dergi. http://postdergi.com/istanbulda-bir-bohem-fikret-adil/
Whiting, S. M. (1999). Satie the bohemian: From cabaret to concert hall. New York: Oxford University Press.
Yılmaz, M. (2014). Şairlerin bohem hayatı üzerine gözlemler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (36), 101-114.