TÜRKİYE’DE TARIMSAL VERİMLİLİK VE ALAN BAZLI DESTEKLEMELER ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA

Türkiye’de tarım sektörüne yönelik verilen alan bazlı desteklemeler 2002 yılından bu yana ülke genelinde ortalama 3 kat artarken bazı bölgelerde bu artış 18 kata kadar çıkmıştır. Sektör açısından hayati önem taşıyan bu desteklemelerin tarımsal faaliyetler üzerindeki etkisi ulusal ve uluslararası literatürde yeteri kadar ilgi görmemiştir. Halbuki Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde lokomotif görevi taşıyan tarım sektörü ve sektöre yönelik verilen desteklemelerin iyi analiz edilip yorumlanması ülke ekonomileri ve sektörün geleceği için son derece önemlidir. Bu amaçla yapılan bu çalışma Türkiye’de tarım sektörüne yönelik verilen alan bazlı desteklemelerin tarımsal verimlilik, üretim ve tarım alanları üzerindeki etkisini ampirik olarak analiz etmektedir. Spesifik olarak, çalışma ülkenin 81 ilini ve 2002-2020 dönemini kapsayan panel veri setine dayalı olarak Driscoll-Kraay tahmincisi yardımıyla tarımsal destekler ve tarımsal verimlilik ilişkisini ekonometrik yöntemlerle incelemektedir. Çalışma bulguları alan bazlı desteklemelerin tarımsal üretim ve tarım alanlarını olumsuz etkilediğini, desteklerin dolar ya da satın alma gücü açısından tekrar hesaplandığında tarımsal verimlilik üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığını ortaya çıkarmıştır. Çalışma bulguları aynı zamanda tarımda makineleşmenin, geçmiş dönemlerde hasat edilen ürünlerin parasal değerlerinin ve yağış miktarlarının tarımsal verimlilik üzerindeki önemlerini de rapor etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tarımsal Verimlilik, Alan Bazlı Destekler, Tarımsal Teşvikler, Tarımsal Üretim, Tarım Alanları

An Empirical Analysis on Agricultural Productivity and Area-Based Supports in Turkey

Since 2002, the field-based support given to the agricultural sector in Turkey has increased by an average of 3 times throughout the country, while this increase has increased up to 18 times in some regions. The impact of these supports, which are vital for the sector, on agricultural activities has not received enough attention in the national and international literature. However, it is extremely important for the country's economy and the future of the sector to analyze and interpret the supports given to the agricultural sector, which is considered as a locomotive in developing economies such as Turkey. For this purpose, the current study empirically analyzes the effect of field-based agricultural supports on agricultural productivity, production and agricultural areas in Turkey. Specifically, based on a panel dataset covering the 81 provinces of the country and the period 2002-2020, the study examines the relationship between area-based agricultural supports and agricultural productivity with econometric methods using Driscoll-Kraay estimator. The findings of the study report that area-based supports affect agricultural production and agricultural areas negatively, and when the supports are recalculated in terms of US dollars or purchasing power, they have no effect on agricultural productivity. The findings of the study also report the importance of mechanization in agricultural operations, the monetary values of the products harvested in the past periods and the amount of precipitation on agricultural productivity in the country.

Keywords:

Agricultural Productivity, Area Based Supports, Agricultural Incentives, Agricultural Production, Agricultural Lands,

PDF

___

Allen, R. C. (2000). Economic structure and agricultural productivity in Europe, 1300–1800. European Review of Economic History, 4(1), 1-25. doi: 10.1017/S1361491600000125
Baltagi, B. H. ve Wu, P. X. (1999). Unequally spaced panel data regressions with AR (1) disturbances. Econometric theory, 15(6), 814-823. doi: 10.1017/S0266466699156020
Bayraktar, Y. ve Bulut, E. (2016). Tarımsal desteklerin değişen yapısı ve yüksek tarımsal desteklerin nedenleri: Türkiye için karşılaştırmalı bir analiz. İktisat Fakültesi Mecmuası, 66, 45-66. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/330004
Bayramoğlu, Z. (2010). Tarımsal verimlilik ve önemi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24(3), 52-61. Erişim adresi: http://sjafs.selcuk.edu.tr/sjafs/article/ view/158
Becker, G. S. (1983). A theory of competition among pressure groups for political influence. The quarterly journal of economics, 98(3), 371-400. doi: 10.2307/1886017
Benton, T. G. ve Bailey, R. (2019). The paradox of productivity: agricultural productivity promotes food system inefficiency. Global Sustainability, 2, 1-8. doi: 10.1017/sus.2019.3
Bhargava, A., Franzini, L. ve Narendranathan, W. (1982). Serial correlation and the fixed effects model. The Review of Economic Studies, 49(4), 533-549. doi: 10.2307/2297285
Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The review of economic studies, 47(1), 239-253. doi: 10.2307/2297111
Bustos, P., Bruno C. ve Jacopo P. (2016). Agricultural productivity and structural transformation: evidence from Brazil. American Economic Review, 106(6), 1320-1365. doi: 10.1257/aer. 20131061
Chen, Y.H., Chen, M.X. ve Mishra, A.K. (2020). Subsidies under uncertainty: modeling of input-and output-oriented policies. Economic Modelling, 85, 39–56. doi: 10.1016/j.econmod.2019.05.005
Christensen, L. (1975). Concepts and measurement of agricultural productivity. American Journal of Agricultural Economics, 57(5), 910-915. doi: 10.2307/1239102
Ciaian, P., Baldoni, E., Kancs, A. ve Drabik, D. (2021). The capitalization of agricultural subsidies into land prices. Annual Review of Resource Economics, 13(1), 141-142. doi: 10.1146/annurev-resource-102020-100625
Civan, A. (2010). Türkiye’de tarımsal destek politikaları. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 127-146. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/20. 500.12397/ 1456
Clark, C. (1940). The Conditions of Economic Progress. London: Macmillan.
Coelli, T. ve Rao, D. S. (2005). Total Factor productivity growth in agriculture: a malmquist ındex analysis of 93 countries, 1980-2000. Agricultural Economics, 32, 115-134. doi: 10.1111/j.0169-5150.2004.00018.x
Daniel, K. ve Kilkenny, M. (2009). Agricultural subsidies and rural development. Journal of Agricultural Economics, 60(3), 504–529. doi: 10.1111/j.1477-9552.2009.00214.x
Demirdoğen, A., ve Olhan, E. (2018). The timing impact of agricultural support policies on farmers’ stated intentions in Turkey, 162nd Seminar, April 26-27, 2018, Budapest, Hungary. doi: 10.22004/ag.econ.271960
Demirdöğen, A., Olhan, E. ve Chavas, J. P. (2016). Food vs fiber: an analysis of agricultural support policy in Turkey. Food Policy, 61, 1–8. doi: 10.1016/j.foodpol.2015.12.013
Driscoll, J. C. ve Kraay, A. C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data. Review of economics and statistics, 80(4), 549-560. doi: 10.1162/003465398557825
Dwibedi, J.K. ve Chaudhuri, S. (2014). Agricultural subsidy policies fail to deal with child labour under agricultural dualism: what could be the alternative policies? Research in Economics, 68(3), 277–291. Erişim adresi: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/55411/
Ela, A., Miran, B., Bektaş, Z. K. ve Cankurt, M. (2016). Farklı pazarlama ve tarım politikası seçeneklerinin konvansiyonel ve organik kuru üzüm arzı üzerine etkileri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(3), 345-352. doi: 10.7161/omuanajas.269987
Erdal, G., Erdal, H. ve Gürkan, M. (2013). Türkiye’de uygulanan tarımsal desteklerin üretici açısından değerlendirilmesi (Kahramanmaraş ili örneği). Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi (IJSES), 3(2), 92-98. Erişim adresi: http://ijses.org/index.php/ijses/ article/view/102
Fulginiti L. E. ve Perrin R. K. (1998). Agricultural productivity in developing countries. Agricultural Economics, 19(1), 45-51. doi: 10.1016/S0169-5150(98)00045-0
Gautam, M. (2015). Agricultural subsidies: resurging ınterest in a perennial debate. Indian Journal of Agricultural Economics, 70(1), 83-105. doi: 10.22004/ag.econ.229968
Goldsmith, P. D., Gunjal, K. ve Ndarishikanye, B. (2004). Rural-urban migration and agricultural productivity: the case of Senegal. Agricultural Economics, 31(1), 33-45. doi: 10.1111/j.1574-0862.2004.tb00220.x
Gollin, D. (2010). Agricultural productivity and economic growth. Handbook of agricultural economics, 4, 3825-3866. doi: 10.1016/S1574-0072(09)04073-0
Gollin, D., David L. ve Michael W. (2014). The Agricultural productivity gap. Quarterly Journal of Economics, 129(2), 939–993. doi: 10.1093/qje/qjt056
Goodwin, B. K., Mishra, A. K., ve Ortalo-Magné, F. (2011). The buck stops where? The distribution of agricultural subsidies. In The Intended and Unintended Effects of US Agricultural and Biotechnology Policies (pp. 15-50). University of Chicago Press.
Góral, J. ve Kulawik, J. (2015). Problem of capitalisation of subsidies in agriculture. Problems of Agricultural Economics, 34(2), 3–23. doi: 10.22004/ag.econ.240758
Hausman, J. A. (1978). Specification tests in econometrics. Econometrica: Journal of the econometric society, 46(6), 1251-1271. doi: 10.2307/1913827
Hayami, Y. ve Ruttan, V. (1970). Agricultural productivity differences among countries. The American Economic Review, 60(5), 895-911. Erişim adresi: https://EconPapers.repec.org/RePEc:aea: aecrev:v:60:y:1970:i:5:p:895-911
Hazell, P. ve Haddad, L. J. (2001). Agricultural research and poverty reduction (Vol. 34). Intl Food Policy Res Inst. Erişim adresi: https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNACM406.pdf
Headey, D., Alauddin, M. ve Rao, D. S. (2010). Explaining agricultural productivity growth: an ınternational perspective. Agricultural Economics, 41(1), 1-14. doi: 10.1111/j.1574-0862.2009.00420.x
Huang, K., Yan, W. ve Huang, J. (2020). Agricultural subsidies retard urbanisation in China. Australian Journal of Agricultural and Resource Economics, 59, 1-20. doi: 10.1111/1467-8489.12391
Irz, X., Lin, L., Thirtle, C. ve Wiggins, S. (2001). Agricultural productivity growth and poverty alleviation. Development Policy Review, 19(4), 449–466. doi: 10.1111/1467-7679.00144
Işık, H. B., ve Bilgin, O. (2016, November). The effects of agricultural support policies on agricultural production: The case of Turkey. In RSEP International Conferences on Social Issuesand Economic Studies, 2nd Multidisciplinary Conference Madrid, Spain 2-4 November.
Kalabak, A. Y. ve Aslan, R. (2021). Bazı alan bazlı tarımsal desteklerin buğday üretimi üzerindeki etkisi: Balıkesir örneği (2009-2015). Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 85-102. doi: 10.17065/huniibf.695851
Kirwan, B. E. ve Roberts, M. J. (2016). Who really benefits from agricultural subsidies? evidence from field-level data. American Journal of Agricultural Economics, 98(4), 1095–1113. doi: 10.1093/ajae/aaw022 Lewis, W. A. (1954). Economic development with unlimited supplies of labour. Manchester School, 22(2), 139-191. doi: 10.1111/j.1467-9957.1954.tb00021.x
Lingard, J., ve Rayner, A. J. (1975). Productivity growth in agriculture: a measurement framework. Journal of Agricultural Economics, 26(1), 87–104. doi: 10.1111/j.1477-9552.1975.tb02108.x
Loomis, R. S., Williams, W. A. ve Hall, A. E. (1971). Agricultural productivity. Annual Review of Plant Physiology, 22(1), 431–468. doi: 10.1146/annurev.pp.22.060171.002243
McCunn, A., ve Huffman, W. E. (2000). Convergence in U.S. productivity growth for agriculture: ımplications of ınterstate research spillovers for funding agricultural research. American Journal of Agricultural Economics, 82(2), 370-388. doi: 10.1111/0002-9092.00032
Narin, M. (2008). Türkiye’de uygulanan tarımsal destekleme politikalarında değişim. Ekonomik Yaklasim, 19, 183-225. doi: 10.5455/ey.10653
Parish, R. ve McLaren, K. (1982). Relative cost-effectiveness of input and output subsidies. The Australian Journal of Agricultural Economics, 26(1), 1-13. doi: 10.1111/j.1467-8489.1982.tb00404.x
Pesaran, M. H. (2021). General diagnostic tests for cross-sectional dependence in panels. Empirical Economics, 60, 13-50. doi: 10.1007/s00181-020-01875-7
Rad Tüzün, S. ve Aslan, S.J. (2018). 2002-2017 Yılları arasında Türkiye’de tarım politikaları ve uygulamaları. Social Sciences Studies Journal, 4(21), 3271-3278. doi: 10.26449/sssj.749
Ruttan, V. (2002). Productivity growth in world agriculture: sources and constraints. The Journal of Economic Perspectives, 16(4), 161-184. doi: 10.1257/089533002320951028
Sağdıç, E. ve Çakmak, E. (2021). Tarımsal destek ödemeleri ile tarımsal üretim düzeyi arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1858-1880. doi: 10.15869/itobiad.851919
Schneider, K. ve Gugerty, M.K. (2011). Agricultural productivity and poverty reduction: linkages and pathways. The Evans School Review, 1, 56-74. doi: 10.7152/12259
Searchinger, T. D., Malins, C., Dumas, P., Baldock, D., Glauber, J., Jayne, T. ve Marenya, P. (2020). Revising public agricultural support to mitigate climate change. Washington: World Bank.
Semerci, A., Yalçın, K., Şahin, İ., ve Çıtak, N. (2012). Türkiye’de yağlı tohumlar üretiminde uygulanan destekleme politikalarının ayçiçeği ekim alanları ve üretici refahı üzerine etkisi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 26(2), 55-62. Erişim adresi: http://sjafs.selcuk.edu.tr/sjafs/article/view/270
Şaşmaz, M.Ü. ve Özel, Ö. (2019). Tarım sektörüne sağlanan mali teşviklerin tarım sektörü gelişimi üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 61, 50-65. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/47035/493043
Tan, S., Kumuk, T., Savran, F., ve Everest, B. (2010). Türkiye’de 2000 Yılı Sonrası Uygulanan Tarım Politikaları: Tarım Reformu Uygulama Projesi–ARIP. Türkiye IX. Tarım Ekonomi Kongresi, Şanlıurfa.
Uslu, H. (2021). Tarımsal mali teşvikler, tarım sektörü ve bölgesel kalkınma. Küresel mali sorunlar ve muhtemel çözümler içinde (s. 327-346). İstanbul: Legal Yayınevi.
Uzun, A. M. (2009). Tarımsal verimlilik ve Türkiye’deki durum: tarımsal verimliliğin artırılmasına dönük tedbirler üzerine bir inceleme. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4(2), 24-40. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/20.500.12881/877
Yavuz, F. (2005). Türkiye’de tarım. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Yayınları: Ankara.
Yüceer, S. E., Tan, S. ve Semerci, A. (2020). Türkiye’de 2000-2020 döneminde tarımsal destekleme politikalarının gelişiminin incelenmesi. Lapseki Meslek Yüksekokulu Uygulamalı Araştırmalar Dergisi, 1(2), 36-46. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ en/pub /ljar/issue/59169/808072