TÜRK AHİ TEŞKİLATININ İŞLEYİŞİ VE ÇORUM TARİHİNDE AHİLİK

Ahilik Anadolu’da 13. yy’da kurulmuş olan esnaf ve sanatkârlar birliğidir.Ayrıca Ahiler yaptıkları zaviyelerde tüccar ve esnafın ahlaki terbiyesiyleuğraştılar. Ahiler Anadolu sosyal hayatındaki bu hizmetiyle beraber, ihtiyaçdurumunda gazalara ve memleket savunmasına da katıldılar. Anadolu’daahiliğin kurucusu ve halk arasında “Ahi Evren” olarak bilinen Şeyh NasiruddinMahmud (Ö.1262)’dur. O, Alaaddin Keykubat’ın desteğiyle Anadolu’daAhiliği teşkilatlandırmıştır. Ahilik esnaf arasında yaygınlık kazanmıştır.Ahilerin Osmanlı toprakları içerisinde hemen hemen her yerde örgütlendiğibir gerçektir. Bunun nedeni ise Ahiliğin çok güçlü bir teşkilat yapısına sahipolmasıdır. Yerleşme birimlerinde her sanat kolu için ayrı birlikler kurulmuştu.Bir meslekte ayrı birlikler meydana getirecek kadar esnaf ve sanatkârınbulunmadığı yerleşme merkezlerinde birbirine yakın meslek mensupları aynıbirlikte toplanırdı.Kaynaklar, Ahi Evren’in Ahi Teşkilatını Kırşehir’de kurduğunu bildirmekteler.Biz bu tebliğimizde, Ahi Teşkilatının ilk olarak Kayseri’de kurulmuş olduğunuaçıklamaya çalıştık.Ahiler’in Anadolu’da yer yer kurdukları müesseseler arasında Çorum, İskilip,Osmancık çevresinde de bir çok vakıfları, teşkilatı vardır. Çorum ve havalisindeeser bırakmış, hayır işleri yapmış bazı Ahiler’in ve Çorum’da Ahilik faaliyetlerihakkında bilgiler ortaya koymaya gayret ettik.

Anahtar Kelimeler:

Ahi Evren, Ahilik, Çorum, Osmanlı, Ahi Teşkilatı

The Function of Turkish Akhi Organization and Akhism in the History of Çorum

The function of the Turkish organization known as Turkish Akhi and Akhism is important to the history of Çorum. Both moral and cultural values are rooted in the principles of Akhism. Akhism provides both advice as well as sanctions for people yet these advices and sanctions are not of a personal nature but are social in their focus. They try to regulate the social life of people. In regards to Akhism, this is the union of both artisans and merchants and was established in Anatolia in the 13th century. On one hand, they were interested in the moral decency of artisans and merchants in the zawiyas established by them. Beside their service in Anatolian social life these artisans and merchants also participated in the defense of their homeland and in jihad when it was necessary. Resources show that the Ahi Evran Organization was founded in Kırşehir. We tried to explain in this study that it was first founded in Kayseri. Various foundations and organizations of Akhism have taken part in the environments of Corum, Iskilip and Osmancik. We tried also to give some information about the activities of Akhism in Corum, and also about some people who do charity works in that city and who also left some of their output in the region

Keywords:

Akhi Avran, Akhism, Corum, Ottoman, Organization of Akhism,

PDF

___

AKDEMİR, Ali. (1996), Girişimcilik Kültürü, Kütahya
BAYRAM, Mikail. (2006), Ahi Evren Tasavvufî Düşüncenin Esasları, TDV Yay.,
Ankara Cumhuriyetin 50 yılında Esnaf ve Sanatkâr, Güneş Matbaası, Ankara 1973
ÇAĞATAY, Neşet. (1990), Ahilik Nedir, Kültür Bakanlığı yayınları Ankara
ÇEVİK, İzzet. (1986), Endüstriyel Mesleki ve Teknik Öğretimde Örgütlenme Sorunları, TODAİE Basılmamış Uzmanlık Tezi, Ankara
DAĞLIOĞLU, H. Turhan (1941), “Defteri Hakanîlere Göre 10. Asrı Hicrî’de Çorum”, Çorumlu Dergisi, Çorum, C. 2, S.30, ss. 923- 927.
EKİNCİ, Yusuf. (1991), Ahilik, Sistem Ofset, Ankara
FAYDA, Mustafa. (1966), Anadolu Ahi Teşkilatı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Basılmamış Lisans Tezi, Ankara
GÜL, Kemal Vehbi. (1971), Anadolu’nun Türkleştirilmesi ve İslamlaştırılması, Toker Yayıları, İstanbul
GÜLLÜLÜ, Sabahattin. (1977), Sosyoloji Açısından Ahi Birlikleri, Ötüken Yayınevi, İstanbul
GÜLVAHABOĞLU, Adil. (1991), Ahi Evren Veli ve Ahilik, Memleket Yayınları, Ankara
HAKSEVER, A. Cahid. (2009), Çorum Tarihi ve Kültüründe Tasavvuf Geleneği, Çorum
ILICA, Ali. (2008), “Ahiliğin Türk Kültür Hayatındaki Yeri ve Önemi” Konferansı, ÇESOB Konferans Salonu, Çorum, 13.10.2008
KAŞGARLI Mahmut. (1970), Divan- ı Lügat- it Türk, TDK, C. 1, Ankara
KAZICI, Ziya. (19969), İslam Kültür ve Medeniyeti, Timaş Yayınları, İstanbul
KÖKSAL, M. Fatih. (2006), Ahi Evran ve Ahilik, Kırşehir Valiliği Yayınları, Kırşehir
ŞEKER, Mehmet. (1997), Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, TDV Yayınları, Ankara
TABAKOĞLU, Ahmet. (1986), Sosyal ve İktisadi Yönleriyle Ahilik, Ahilik Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul
TOMBUŞ, Nazmi. (1946), “Çorumda Ahilik”, Çorumlu Dergisi, C.3, S. 56, ss. 1669- 1674, Çorum
TUĞRUL, Nazmi. (2006), Çorum Tarihi ve Coğrafyası, (Yayına haz: Ramazan Karaman), Alp Ofset, Çorum
ULUÇ, Sevim. (1981), “Çorum ve Çevresi”, 5. Hitit Festival Komitesi, ss.19- 50, Çorum
YAZICI, Erdinç (1996), Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi, Sistem Yayıncılık, Ankara