LİSE ÖĞRENCİLERİNİN BAĞIMLILIK YAPICI MADDELERE YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin bağımlılık yapıcı maddeleri kullanan bireylere yönelik tutumlarının cinsiyet, yaş, okul, en son aldıkları karne, algılanan başarı durumu, sosyal destek (hobi) durumu, bağımlılık yapıcı maddeleri kullanma nedeni değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, farklı lise türlerinde eğitim almakta olan, 432 (% 45.6)’si kız, 516 (% 54.4)’sı erkek toplam 948 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olan Sosyo Demografik Bilgi Formu ve Bağımlılık Yapıcı Maddeler Tutum Ölçeği (BYM-TÖ) kullanılmıştır. Elde edilen verilerin istatistiksel analizlerinde, ikili gruplar için “t-Testi” ve grup sayısının ikiden fazla olduğu durumlarda tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Varyans analizi sonucunda ortaya çıkan farkın hangi iki gruptan kaynaklandığını belirleyebilmek için pot-hoc testlerden Tukey kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; lise öğrencilerinin bağımlılık yapan maddelere yönelik tutumları cinsiyetlerine göre farklılaşmamaktadır. Buna karşın, yaş gruplarına, okul tütüne, karnedeki başarı notuna, algılanan başarı durumuna ve kullanma nedenine göre bağımlılık yapan maddelere yönelik tutumları farklılaşmaktadır. Elde edilen veriler literatür ışığında tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Lise öğrencileri, bağımlılık yapıcı maddeler, tutum

PDF

___

AKBULUT, İ. (1997). Ülkemizde uyuşturucu maddeler sorunu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 55(3), 111-142.
AKDEMİR, A., Türkçapar, H., ve Kılıç, E. Ö. (1994). Psikiyatri kliniğine başvuran uçucu madde kullanan ergenlerin özellikleri, Türk Psikiyatri Dergisi, 3, 213-86.
AKIN, M. (1999). Lise öğrencilerinin, uyuşturucu-uyarıcı madde kullanımının zararlarına ilişkin sağlık eğitim gereksinimleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
AKÖZ, A. A. (1996). Madde profili, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
AKSOY, K. (2006). Lise öğrencilerinin bağımlılık yapan maddelere ilişkin tutumları ve bu tutumlara etki eden değişkenlerin incelenmesi (Malatya İli Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
AKVARDAR, Y., Demiral, Y., Ergör, G., Ergör, A., Bilici, M., ve Özer, Ö. A. (2003). Substance use in a sample of Turkish medical students. Drug and Alcohol Dependence, 72(2), 117-121.
ALTINDAĞ, A., Yanık, M., Yengil, E., ve Karazeybek, A. H. (2005). Şanlıurfa’da üniversite öğrencilerinde madde kullanımı, Bağımlılık Dergisi, 6(2), 60-4.
ALTINTAŞ, H., Temel, F., Benli, E., Çınar, G., Gelirer, Ö., Gün, A.F., Kernak, A. ve Kundakçı, N. (2004). Tıp fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin madde bağımlılığı İle ilgili bilgi, görüş ve tutumları, Bağımlılık Dergisi, 5(3), 107-114.
ALTIOK, D. A. (2013). Adana İl Merkezindeki Lise Öğrencilerinin Alkol ve Uyuşturucu Yatkınlığının Araştırılması ve 2000 Yılı Çalışma Sonuçlarıyla Kıyaslanması, Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
ARSLAN, H.N., Terzi, Ö., Dabak, Ş., Pekşen, Y. (1998). Madde bağımlılığı, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bölümü, Samsun.
BALSEVEN, A., Özdemir, Ç., Tuğ, A., Hancı, H. ve Doğan, Y. B. (2002). Madde bağımlılığı, bağımlılıktan korunma ve medya. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 11(3), 91-93.
BOOTH, M. (1997). Haşhaştan Eroine Uyuşturucunun 6000 Yıllık Öyküsü. (Çev. Özden Arıkan), Sabah Yayınları, İstanbul.
CAN, G. (2002). Rehberlik, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No:1371, Eskişehir.
CAN, M. Ş. (2007). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinde Görülen Madde Bağımlılığı Alışkanlığı (Sakarya İli Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
ÇELİK, M. V. (2006). Madde bağımlılığı ile mücadelede orta öğretim öğretmenlerinin yeri ve önemi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
ÇETİN, Y. (2013). Madde bağımlılığı ve Yalova ölçeğinde madde bağımlılığı algısı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, Yalova. DELİKAYA, H. (1999). Ankara şehir merkezinde bulunan beş lisedeki öğrencilerin sigara ve alkollü içki kullanma durumları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
DERELİOĞLU, Y. (1998). Üniversite öğrencilerinin psikoaktif madde deneyimleri ile kaygı düzeylerinin karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
DUMAS, L. G. ve Hennessey, M. B. (1999). The varied roles of community healthnursing. In E.H.,Janice, E.S. Phyllis, A.T. Sue. (Ed) Community Health Nursing.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (1998). Dünya Sağlık Raporu: 21.yy.’da yaşam herkes için bir vizyon, T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
EKŞİ, A. (1986). Üniversiteli gençler, İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü Yayınları, No:2, İstanbul.
EKŞİ, A. (1990). Çocuk, genç anne ve babalar, Bilgi Yayınları, Ankara.
GÜNGÖR, A. (1999). Türkiye’de uyuşturucu sorunu ve halkla ilişkiler açısından çözüm önerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
GÜROL, D.T. (2008). Madde Bağımlılığı Açısından Riskli Adolesanlar, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sempozyum Dizisi, No:63, ss.65.
HERKEN, H. Bodur, S. ve Kara, F. (2000). Üniversite öğrencisi kızlarda madde kullanımı ile kişilik ve ruhsal belirti ilişkisi, Klinik Psikiyatri Dergisi, 3 (1), 40-45.
İÇLİ, T. (1999). Kriminoloji, Semih Ofset Matbaası, 3. Baskı, Ankara.
KALYONCU, A. (2012). Plastik düşler, bağımlılık hakkında gerçekler, yeni bilgiler, yeni tedaviler, yeni umutlar, Kapital Yayınları, İstanbul.
KARASAR, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler ve teknikler, Sim Matbaası, Ankara.
KARATAY, G., ve Kubilay, G. (2004). Sosyoekonomik düzeyi farklı iki lisede madde kullanma durumu ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 1(2), 57-70.
KASATURA, İ. (1998).Gençlik ve bağımlılık, Evrim Yayınları, İstanbul.
KAYA, N. ve Çilli, A.S. (2002). Üniversite öğrencilerinde nikotin, alkol ve madde bağımlılığının 12 aylık yaygınlığı, Bağımlılık Dergisi, 3(2), 11-15.
KÖKNEL, Ö. (2001). Alkol ve madde bağımlılığı alt kültürü, Bağımlılık Dergisi, 2 (2), 71-76.
KURUPINAR, A. (2012). Orta öğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı (Bartın İli Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
MATHIAS, R. (1997). Marijuana and tobacco use up again among 8th and 10th graders. NIDA Notes (NIH Publication No. 97-3478. Rockville, MD: Department of Health and Human Services, 1997. p. 12–3.
ÖGEL, K. (2001). İnsan Yaşam ve Bağımlılık Tartışmalar ve Gerekçeler, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları. ÖGEL, K., Çorapçıoğlu, A., Tot, Ş., Doğan, O., Sır, A., Bilici, M., Tamar, D., Uğuz, Ş., Yenilmez, Ç. ve Tamar, M .(2003). Türkiye'de ortaöğretim gençliği arasında ecstasy kullanımı. Bağımlılık Dergisi, 4(2), 67-71.
ÖGEL, K., Taner, S., Eke, C.Y. (2006). Onuncu Sınıf Öğrencileri Arasında Tütün, Alkol ve Madde Kullanım Yaygınlığı (İstanbul Örneklemi). Bağımlılık Dergisi. Cilt: 7, Sayı: 1, s:18-23.
SAYIM, A. (2000). Lise Öğrencilerini Bilgilendirmenin Madde Bağımlılığı Konusundaki Görüşlerine Etkisinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
SEVİL, H. T. (1988). Uyuşturucu bağımlılığı tanımlar-sorunlar-çözümler, SABEV Yayınları No:3, Ankara. ŞAHİN, M. (1999). Lisedeki Öğrencilerin Başarı, Beklenti, Ekonomik Düzey ve Çevrelerine Göre Psikoaktif Maddeleri Kullanım Yönünden Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
TANER, S. (2005). Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinde sigara, alkol ve madde kullanım yaygınlığı, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
TANSEL, B. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Bağımlılık Yapıcı Madde Kullanan Bireylere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
TEKDEN, V. (2010). Polis Okulu Öğrencilerinin Madde Bağımlısı Bireylere Yönelik Tutum ve Davranışları (İstanbul İli Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. TOT, Ş., Yazıcı, K., Ertekin Yazıcı, A., Erdem, P., Bal, N., Metin, Ö. ve Çamdeviren, H. (2001). Mersin’de ergenler arasında sigara, alkol ve yasadışı madde kullanım oranlarının yaygınlığı: Ortaokul, Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Karşılaştırılması, Yeni Symposium, 4 (2), 77-81.
ULUĞ, B. (1997). Madde Kullanımı ve İlişkili Bozukluklar, Psikiyatri Temel Kitabı, Ankara: Hekimler Birliği Yayınları.
YÖRÜKOĞLU, A. (2011). Çocuk Ruh Sağlığı, Özgür Yayınları, İstanbul.
YÜKSEL, N. Dereboy, Ç. ve Çifter, İ. (1994). Üniversite öğrencileri arasında madde kullanımı, Türk Psikiyatri Dergisi, 5 (4), 23-27.
ZOR, C. (2005). Ortaöğretim Öğrenci Ailelerinin Uyuşturucu Madde Kullanımının Zararları ile Korunma Yolları Hakkındaki Görüşleri (Ankara İli Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.