HİTİT UYGARLIĞINDA BÜYÜK TAPINAK MİMARİSİ VE ETKİLERİ

Eski Anadolu Uygarlıklarından olan Hititler ;Anadolu’nun mimari ve sanatına yön veren en önemli uygarlıkların başını çekmektedir. Bu uygarlık ilk kez 1834 yılında Hitit başkenti Hattuşaş ile Charles Texier tarafından Dünya’ya tanıtılmıştır. Bir dağ kenti olan Hattuşaş yer seçimi açısından dahi kendi dönemi içerisinde Anadolu’da özgün bir başkent konumundadır. Yüzyıllar içerisinde yapılan arkeolojik çalışmalar ile burada taş temelleri günümüze kadar ulaşmış olan görkemli bir kentin mimarisini ortaya çıkarmıştır. Bu çalışma ile Hattuşaş’ta yer alan ve en önemli mimari yapıların başında gelen Büyük Tapınak Kompleksi’nin mekân kurgusu incelenmiş olup; Anadolu Mimarlığı üzerindeki etkileşimlerine ulaşılması amaçlanmıştır. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki; Büyük Tapınak bir mabet olmasının yanı sıra iş evi, arşiv odası gibi farklı işlevlere sahip mekanlar da barındıran büyük bir komplekstir. Dini tören ritüellerine uygun olarak tapınak alanlarında mahrem alanların ve kutsal bölümlerin oluşturulması, özel avlu ve girişler, depolama alanları akılcı bir tasarımın göstergesidir. Yatayda genişleyen ve işlevlerine göre bölümlere ayrılan mekân kurgusu, işlevlik, çevreye hâkim konumu ve malzeme seçimleri ile örnek bir mimari yapıdır. Anadolu’da Hitit mimarisinden çok daha yakın tarihli inşa edilmiş olan Selçuklu-Osmanlı külliyeleri ve Topkapı Sarayı’nın da Hitit mimarisinin plan özelliklerini gösterdiği görülmüştür. Sonuç olarak Hitit Uygarlığı mimari ve sanatının Anadolu mimari kimliğinin oluşmasında önemli bir rol oynadığı bir kez daha ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Hitit Uygarlığı, Hitit Mimarisi, Büyük Tapınak

THE GREAT TEMPLE ARCHITECTURE AND EFFECTS OF THE HITTITIE

The Hittites from ancient anatolian civilizations was one of the most important one that has given a new shape to the architecture and art of anatolia. This civilization was first introduced to the world by Charles Texier in 1834 with ‘Hattusha’. The Hittite capital. Hattusha, a mountainous city, was a unique capital in anatolia during its period even in terms of the location selected. With the recent and past archaeological studies, stone foundations has revealed the architecture of a magnificent city.

Keywords:

Hittite civilization, Hittite Architecture, The Great Temple,

PDF

___

AKURGAL, E.(2005) Anadolu Kültür Tarihi .Ankara: TÜBİTAK Yayınları
AKURGAL, E.(1987) Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: NET Yayınları
AKURGAL, E.(1995) Hatti ve Hitit Uygarlıkları. İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı
ATAKUM, Ç., ERDEMİR TANYERİ, T., ERDEM,D. (2003) Hititler, Ankara: ODTÜ Yayıncılık
BRYCE,T. (2005), The Kingdom of the Hittites, New York: Oxford University Press Inc.
NAUMANN, R.(1985) Eski Anadolu Mimarlığı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
ÖZGÜÇ, T.(1999) Kültepe-Kaniš/Neša. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi,
SEEHER, J.(2011) Hattuşaş Rehberi. İstanbul: Ege Yayınları
SEVİN, V. (2004) Anadolu Arkeolojisi. İstanbul: Der Yayınları
SEVİN, V.(1991) Yeni Assur Sanatı I Mimarlık. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
TURANİ, Adnan.(2011) Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi
ERARSLAN, A.(2013), Kırsal Mimaride Tarihsel Sürekliliğin Bir Yorumu Olarak Kahta Bölgesi “L-Hilani” Yapıları. Mimarlık Dergisi: no. 370
KURT,B. (1976), The Great Temple of Hattusha-Boğazköy, American Journal of Archaeology, Vol. 80, No. 1, 66-73,
McMAHON, G. (2003), Instructions to Priests and Temple Officials. The Context of Scripture, 1, 217-221.
SALİHOĞLU,E.F.(2017), Eski Anadolu Uygarlıklarında Mekân-Donatı Elemanları Tasarımları ve Etkileri (Yüksek Lisans Tezi),Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi
URL-1 : http://www.arkeolojidunyasi.com/anadolu_uygarliklari/ hititler.htm erişim tarihi 10.10.17
URL-2: http://www.kulturvarliklari.gov.tr/ TR,44427/hattusa-bogazkoy---hitit-baskenti-corum.html, erişim tarihi: 9.8.17
URL-3:http://www.tarihikentlerbirligi.org/wp-Content/uploads/ AnadoludaKirsalMimarlik-Ekitap.pdf, erişim tarihi: 10.9.17 ,s 13