HAREZM DÖNEMİ TÜRKÇESİ VE ESERLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Günümüzde Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içinde kalan Harezm, 12. yüzyıldan itibaren bir kültür merkezi olarak sivrilen bir bölgedir. Aynı zamanda burada yaşayan halk da bu isimle anılmıştır. Çeşitli siyasi olaylara tanık olan bölgeye Türk Dili ile verilen eserler damgasını vurmuştur. Öyle ki bu bölgede Türk Dili, edebi açıdan, Harzemşahlar devletinin yıkılışından sora bile 15. yüzyıla kadar etkisini sürdürmüştür. Karahanlı Türkçesinden Çağatay Türkçesine geçiş dili olarak nitelendirilen Harezm Türkçesi, sınıflandırmada Orta Türkçe dönemi içerisinde gösterilmektedir. Harezm dönemi, “Müşterek Orta Asya Türkçesi” olarak da isimlendirilmektedir. Bu dönemde verilen eserlerin çoğu Arap alfabesi ile yazılmıştır. Bu makalede, Orta Türkçe döneminin ilk yazı dili olan Harezm Türkçesi eserleri ve dil özellikleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

-

Today Khwarazm which is in the borders of Uzbekistan and Turkmenistan is a region which has raised as a culture centre since 12 th century. The residents are also called with the same name. Literature Works in Turkish language have affected the region which has witnessed variety of political events. What is more Turkish language continued its effect in the region until the 15 th century from Harzemşahlar state’s collapse Khwarazm Turkish which is identified as transition language from Karahanlı Turkish to Çağatay Turkish is shown in the age of milde Turkish. Khwarazm age is also called Collective Middle Asia Turkish. Most of the Works written in this age were written in Arabia alphabet. İn this article, Khwarazm Turkish with Khwarazm period works and language characteristic which is the first written language in middle Turkish period have been examined

Keywords:

Khwarazm Age Works Khwarazm Turkish,

PDF

___

ARGUNŞAH, M - SAĞOL YÜKSEKKAYA, G, (2013). Tarihi Türk Leçeleri (Karahanlıca, Harezmce, Kıpçakça dersleri), Kesit yay. İstanbul
ATA, Aysu (2002). Harezm-Altınordu Türkçesi, İstanbul
BANARLI, N. Sami (1987). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C.I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul
TAYMAS, Aptullah Battal. (1988). İbnü-Mühennâ Lûgati, (İstanbul Nüshasının Türkçe Bölüğünün İndeksi), TDK, Ankara, 2. Baskı
BAYAT, Fuzuli (2003). Türk Dili Tarihi, Ankara
CAFEROĞLU, Ahmet (1984). Türk Dili Tarihi, C.II, Enderun Kitabevi, İstanbul
ECKMANN, Janos (1988). “Harezm Türkçesi”, (Çev. Mehmet AKALIN), Tarihi Türk Şiveleri. Türk Kültürünü Araştırma Ensitüsü Yayınları. Ankara
ECKMANN, Janos (2011). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, (hzl. Osman Fikri Sertkaya), TDK, Ankara
ERCİLASUN, Ahmet B. (2012). Türk Dili Tarihi, Akçağ Yay. Ankara, 12. basım
GÜL, Bülent (2010). “İbni Mühenna Lugati’nin Türk ve Moğol Dil Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi”, Türkbilig 19: 87-95.
GÜLENSOY, Tuncer (2000). Türkçe El Kitabı, Akçağ Yay. Ankara
KÖPRÜLÜ, Fuat (1986). Türk Edebiyatı Tarihi, Ötüken Neşriyat, İstanbul
ÖZYETGİN, Melek (1996). Altınordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslup İncelemesi, TDK, Ankara
SAĞOL, Gülden (1997). “Kur’an’ın Türkçe Tercüme ve Tefsirleri Üzerinde Yapılan Çalışmalar” , Türklük Araştırmaları Dergisi, (Mehmet Akalın Armağanı), İstanbul, say. 8, sayfa 379-396
TEKİN, T - ÖLMEZ, M (2014). Türk Dilleri, Bilgesu Yay. Ankara TOGAN, A. Z. Velidî (1928). “Harezm’de Yazılmış Eski Türkçe Eserler”, Türkiyat Mecmuası, c. 2, İstanbul
ÜŞENMEZ, Emek (2013). “Doğu Türkçesi İle Yapılmış Kuran Tercümeleri Üzerine”, (erişim adresi: http://www.emekusenmez.com) (erişim tarihi: 25. 12. 2014)