HAÇLI SEFERLERİNDE MENBİC

Tarihi Asurlulara dayanan Menbic, Fırat nehrinin batısında önemli bir yol güzergâhındadır. Tarihte önemli medeniyetlere ve hanedanlara ev sahipliği yapan şehir, Haçlılar 1098’de bölgeye geldikten sonra pek çok acı yaşamış ve Müslüman yöneticiler arasındaki ayrılıklara şahit olmuş, hatta bunların müsebbibi olmuştur. Antakya’nın Haçlılar tarafından ele geçirilmesinde birbirleri ile rekabet halindeki Müslüman emirlerin de büyük rolü vardı. Bu ayrılığa Menbic yöneticisi de katılmış, daha sonra bu muhalifliğini sürdürmüştür. Haçlıların korkulu rüyası olan Belek, çıkan bir isyanı bastırmak için geldiği Menbic önlerinde atılan bir okla öldürülmüştü. Bu ölüm, muhasara edilen Sûr şehrinin Haçlıların eline geçmesini sağlamış, onların buradan deniz yolu ile Avrupa’dan yardım almalarını ve bölgede daha rahat tutunmalarını sağlamıştı. İmadeddin Zengî döneminde huzura erişen Menbic, daha sonra bölgede hâkimiyet kuran Nureddin ve Selahaddin’e de sorun çıkarmaya devam etmişti. Mısır ve Kuzey Suriye’deki işleri ile ilgilenen Nureddin, bir de Menbic’deki isyanla uğraşmak zorunda kalmıştı. Selahaddin ise, Haçlılar ve Halep’teki muhaliflerine karşı mücadele ederken Menbic’in asî yöneticisi ile de uğraşıyor, diğer olaylara zamanında müdahale edemiyordu. Bu gelişmeler de Haçlıların işine yarıyor, onların yağma ve talanlarını devam ettirmelerine imkân sağlıyordu. Menbic, muhalif ve asi olduğu kadar, önemli olayların da cereyan ettiği mühim bir durak idi.

Anahtar Kelimeler:

Haçlı Seferleri, Menbic, Belek, Nureddin

PDF

___

Alptekin, C. (1992). Belek b. Behrâm. TDV içinde, DİA (Cilt 5, s. 402-403). İstanbul: TDV Yayınları.Altan, E. (2013). Yağısıyan. TDV içinde, DİA (Cilt 43, s. 177-179). İstanbul: TDV Yayınları.Asbridge, T. (2014). Haçlı Seferleri. (E. Duru, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.Azîmî. (2006). Azîmî Tarihi. (A. Sevim, Çev.) Ankara: TTK Yayınları.Balcı, İ. (2006). Arap-Sâsânî İlişkileri (M. 500-650) ve Irak'ın Erken Dönem İslâmlaşma Süreci. İkinci Ortadoğu Semineri, Dünden Bugüne Irak, Bildiriler. I, s. 157-178. Elazığ: Mustafa Öztürk-Enver Çakar.Belâzurî. (2013). Fütûhu'l-Büldân. (M. Fayda, Çev.) İstanbul: Siyer Yayınları.Bosworth, C. E. (1990). İslam Devletleri Tarihi. (M. İ.-E. Merçil, Çev.) İstanbul: Ünal Matbaası.Brockelmann, C. (1964). İslam Devletleri ve Milletleri Tarihi. (N. Çağatay, Çev.) Ankara: AÜ Basımevi.Cahen, C. (1934). La Campagne de Manzikert D'Apres les Sourçes Musulmans. Byzantion, IX/2, 612-639.Cahen, C. (1968). Pre-Ottoman Turkey (1071-1330). London: Acls Pod.Cahen, C. (2016). Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. (M. Daş, Çev.) İstanbul: Yeditepe Yayınları.Çevik, A. (2002). XI-XIII. Yüzyıllarda Diyâr-ı Bekr Bölgesi Tarihi. İstanbul: Yayınlanmamış Doktora Tezi.Demirkent, I. (1994). Urfa Haçlı Kontluğu (Cilt 2). Ankara: TTK Basımevi.Demirkent, I. (1997). Hassân b. Gümüştegin. TDV içinde, DİA (Cilt 16, s. 396-397). İstanbul: TDV Yayınları.Demirkent, I. (2004). Menbic. TDV içinde, DİA (Cilt 29, s. 123-124). İstanbul: TDV Yayınları.Durmuş, İ. (2006). Mütenebbî. TDV içinde, DİA (Cilt 32, s. 195-200). İstanbul: TDV Yayınları.Ebu'l-Fidâ. (2017). Takvîmu'l-Büldân. (R. Şeşen, Çev.) İstanbul: Yeditepe Yayınları.Ebu'l-Fidâ. (ty). el-Muhtasar fî Ahbâri'l-Beşer. Kahire: el-Matbaatü'l-Hüseyniyyetü'l-Mısriyye.Ebû-Şâme. (1997). er-Ravzateyn fî Ahbâri'd-Devleteyn. (İ. ez-Zeybek, Dü.) Beyrut: Müessesetü'r-Risâle.Elçibey, E. (1997). Tolunoğulları Devleti: 868-905. İstanbul: Ötüken Yayınları.el-Hamdânî, E. F. (1944). Dîvân. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye.el-Hamevî, Y. (1990). Mu'cemü'l-Büldân (Cilt IV, s. 237-239). içinde Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye.el-Kâtib, I. (1987). el-Beku'ş-Şâmî. (F. Hüseyn, Çev.) Amman: Müessesetü Abdülhamîd Şevmân.el-Kübeysî, H. A. (1987). et-Tehaddî ve't-Tehaddi'l-Müdâd beyne'l-Hamdaniyyîn ve'l-Bizantiyyîn. el-Müerrihu'l-Arabî(32), 222-231.el-Ömerî, Ş. (2014). Mesâlikü'l-Ebsâr, Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım. (D. A. Batur, Çev.) İstanbul: Selenge Yayınları.el-Yûnînî, K. (1992). Zeylü Mir'âti'z-Zaman. Kahire: Dâru'l-Kütübi'l-İslâmî.en-Nüveyrî, Ş. (1423). Nihâyetü'l-Ereb fî Fünûni'l-Edeb. Kahire: Dâru'l-Kütübi'l-Vesâiki'l-Kavmiyye.es-Sâmir, F. (1975). ed-Devletü'l-Handâniyye fi'l-Mevsıl ve'l-Haleb. Haleb.France, J. (2001). The Fall of Antioch During the First Crusade. M. Balard içinde, Dei Gesta per Francos (s. 13-20). Aldershot.Hagenmeyer. (1890). Gesta Francorum. Heidelberg: Carl Winters Universiates Buchhandlung.Hallikân, İ. (1900). Vefeyâtu'l-A'yân veenbâü Enbâi'z-Zaman. (İ. Abbas, Dü.) Beyrut: Dâru Sadr.Heyd, W. (2000). Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. (E. Z. Karal, Çev.) Ankara: TTK Basımevi.Hillenbrand, C. (2015). Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. (N. Elhüseyni, Çev.) İstanbul: Alfa Yayınları.Hitti, P. (1951). History of Syria. London.Holt, P. M. (1999). Haçlılar Çağı, XI. Yüzyıldan 1517'ye Yakındoğu. (Ö. Arıkan, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Honigman, E. (1970). Bizans Devleti'nin Doğu Sınırı. (F. Işıltan, Çev.) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.Honigman, E. (1993). Menbic. TDV içinde, DİA (s. 704-708). İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.Hurdazbih, İ. (2008). Yollar ve Ülkeler Kitabı. (M. Ağarı, Çev.) İstanbul: Kitabevi Yayınları.İbn Cübeyr, E.-H. (2003). Endülüsten Kutsal Topraklara. (İ. Güler, Çev.) İstanbul: Selenge Yayınları.İbn-Asâkir. (1995). Tarîhu Dımaşk. (A. b. Ğarâme, Dü.) yy: Dâru'l-Fikr.İbn-Haldun. (1988). Dîvanu'l-Mübtede-i ve'l-Haber fî Tarihi'l-Arab ve'l-Berber. (H. Şehâde, Dü.) Beyrut: Dâru'l-Fikr.İbn-Havkal. (2014). X. Asırda İslâm Coğrafyası. (R. Şeşen, Çev.) İstanbul: Yeditepe Yayınları.İbn-Kesir. (1992). el-Bidâye ve'n-Nihâye. (A. A. Fetîh, Dü.) Kahire: Dâru'l-Hadis.İbn-Tağriberdî. (ty). en-Nücûmu'z-Zâhire fî Mülûk Mısır ve'l-Kahire. Kahire: Dâru'l-Kütüb.İbnü'l-Adîm. (ty). Buğyetü't-Taleb fî Tarih-i Haleb. (S. Zekkâr, Dü.) yy: Dâru'l-Fikr.İbnü'l-Adîm, K. (1996). Zübdetü'l-Haleb fî Tarihi Haleb (Cilt I). Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye.İbnü'l-Cevzî. (1992). el-Muntazam fî Tarihi'l-Ümemi ve'l-Mülûk. (M. A. Ata, Dü.) Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye.İbnü'l-Esir. (1987). el-Kâmil fi't-Tarih. (M. Y. ed-Dekkâk, Dü.) Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye.İbnü'l-Ezrak. (1991). Tarih-i Meyyâfârikîn ve Âmid. (A. Savran, Çev.) Erzurum.İbnü'l-Kalânisî. (2015). Şam Tarihine Zeyl, I. ve II. Haçlı Seferleri Dönemi. (O. Özatağ, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.İbnü't-Tıktaka. (2016). el-Fahrî. (R. Şeşen, Çev.) İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.İbn-Vâsıl. (1957). Müferricü'l-Kurûb fî Ahbâri Benî Eyyûb. (C. eş-Şeyyâl, Dü.) Kahire: Dâru'l-Kütübi'l-Vesâikı'l-Kavmiyye.İstahrî. (2015). Ülkelerin Yolları. (M. Ağarı, Çev.) İstanbul: Ayışığı Kitapları.Joinville, J. d. (2014). Bir Haçlının Hatıraları. (C. Kanat, Çev.) İstanbul: Yeditepe Yayınları.Karakuş, N. (2017, Aralık). Abbasi Halifesi ve Frenk Hükümdarı Büyük Karl İlişkisi. Hitit Üniversitesi İlâhiyat fakültesi Dergisi, 16(32), 463-486.Karakuş, N. (2017). Bir İhtilalcinin Anatomisi. İstanbul : Neva Yayınları.Karakuş, N. (2018). Haçlı Seferlerinde Haşhaşiler. İstanbul: Mana Yayınları.Karakuş, N. (2018, Haziran). XII. ve XIII. Yüzyılda Haçlılar ve Dımaşk. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22(1), 225-256.Küçüksipahioğlu, B. (2007). Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.Lamb, H. (2017). Selahaddin Eyyubi ve Haçlılar. (S. Ceviz, Çev.) İstanbul: İlgi Kültür Sanat.Lane-Pool, S. (1898). Saladin and Fall of the Jerusalem. Londra.Maalouf, A. (1977). Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri. (M. A. Kılıçbay, Çev.) İstanbul: Telos Yayıncılık.Madden, T. (2013). The Concise History of Crusades. Maryland: Lanham.Makdisî. (2015). Ahsenü't-Tekâsim. (D. A. Batur, Çev.) İstanbul: Selenge Yayınları.Makrizî. (1418). el-Mevâiz ve'l-İ'tibâr bizikri'l-Hitât ve'l-A'sâr. Beyrut.Makrizî. (1997). es-Sülûk li Ma'rifeti Düveli'l-Mülûk. (M. A. Ata, Dü.) Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-Ilmiyye.Mateos, U. (1987). Urfalı Mateos Vekâyi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136-1162). (H. D. Andreasyan, Çev.) Ankara: TTK Basımevi.Mikhail, S. (1899-1924). Chronique: 1166-99 (Cilt 3). (J. B. Chabot, Dü.) Paris.Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah. (2017). Câmiu'd-Düvel (Cilt 2). (A. Öngül, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.Nicholson, R. (1940). Tancred. Chicago: y.y.Nicolle, D. (2013). Birinci Haçlı Seferi. (L. E. Sakar, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Nicolle, D. (2014). İkinci Haçlı Seferi 1148. (L. E. Sakar, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.Oldenbourg, Z. (1966). The Crusades. (A. Carter, Çev.) New York: Pantheon Books.Ostrogorsky, G. (1991). Bizans Devleti Tarihi. (F. Işıltan, Çev.) Ankara: TTK Basımevi.Öz, M. (1994). Dürziler. TDV içinde, DİA (Cilt 10, s. 39-48). İstanbul: TDV Yayınları.Paine, M. (2007). Haçlı Seferleri. (C. Atay, Çev.) İstanbul: Kalkedon Yayınları.Parmaksızoğlu, İ. (1976). Miryokefalon Savaşı. Türk Ansiklopedisi (Cilt 24, s. 241-242). içinde Ankara: Milli Eğitim Yayınları.Pemberton, B. (2016). The Islamic View of the Crusades and Why It Matters: Historical and Contemporary Perspectives. Hawai University International Conferences Science, Technology, Engineering, Art, Math and Educational (s. 2-26). Hawai: Hawai University Press.Polat, İ. E. (2006). Haçlılara Kılıç ve Kalem Çekenler. Ankara: Vadi Yayınları.Runciman, S. (1987). Haçlı Seferleri Tarihi. (F. Işıltan, Çev.) Ankara: TTK Basımevi.Sevim, A. (1997). Hârûn b. Han. TDV içinde, DİA (Cilt 16, s. 258). İstanbul: TDV Yayınları.Sıbt-İbnu'l-Cevzî. (2013). Mir'âtu'z-Zaman fî Tevârîhi'l-A'yân. (M. Berekât, Dü.) Dımaşk.Tyre, W. o. (1943). A History of Deeds Done Beyond the Sea. (E. A.-A. Krey, Çev.) New York: Colombia University Press.Vâkıdî. (ts.). Fütûhu'ş-Şam (Cilt 2). içinde Beyrut: Dâru'l-Cîl.