Hande KILIÇARSLAN, Sema ETİKAN, Arzu EVECEN

GÜNÜMÜZDE EL SANATLARINA YAKLAŞIM; ÖDEMİŞ İĞNE OYALARI ÖRNEĞİ

Anadolu kadının çeyizinin vazgeçilmez bir parçası olan iğne oyaları süslenme amacının yanı sıra farklı formları ile de kadının duygu ve düşüncelerini iletmesine aracılık etmektedir. Geleneksel olarak daha çok ipek ipliklerin kullanıldığı bu sanatın temel biçim öğesi çiçektir. Yöreden yöreye ve anlatılmak istenilen mesaja göre çiçekler yapraklar, dallar v.b. diğer bitkisel öğeler farklı formlara bürünmektedir. Anadolu’nun batısından doğusuna İzmir, Bursa, Balıkesir, Konya, Adana, Ordu, Rize, Maraş, Elazığ gibi birçok yöresinde uğraşılan iğne oyacılığının geçmişten günümüze özgün örneklerinin üretildiği yörelerden birisi de Ödemiş’tir. Ancak gelişen ve değişen yaşam koşulları birçok el sanatında olduğu gibi iğne oyacılığında da bir değişim başlatmıştır. Bu değişim daha çok kullanım amacına yöneliktir. Geçmişte geleneksel olarak kadın ve erkek baş giyiminin bir süsleme öğesi olan iğne oyalarının yaşam tarzındaki değişim sonucunda bu fonksiyonu azalmış ve bugün yöre kadınları tarafından kolye, küpe, bileklik, saç tokası, fular gibi farklı kullanım amaçları için de üretilmeye başlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

El sanatları, Ödemiş, oya

PDF

___

ANONİM, (1993), Türk El Sanatları, Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma Ve- Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. ANONİM, (1997), Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, Cilt 3, İstanbul. ANONİM, (2010), İğne Oyaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. ANONİM, (2011), Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, Ankara, 11.Baskı. ANONİM (2013). Ödemiş, Küçükmenderes Havzası Doğa, Kültür ve Turizm Rehberi, Ödemiş. AKBİL, Fatma. (1977), Türk Yazmacılık Sanatı, Kültür ve Sanat Dergisi, (1)5, 109-114. BARIŞKAN, Aysel. (1976), Anadolu İşleme Sanatı, Kültür ve Sanat Dergisi, 4, 78-86, Ankara. BARIŞTA, Örcün. (1988), Turkish Handicrafts, Ankara, 974. DURAL, Halil. (2004), Ödemiş Tarihi, İzmir, 1. Baskı. ERBEK, Güran. (1984). “Erkek Oyaları”. I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri, 18, (ss.135-146). ERGENEKON, C., BAŞARAN, F., (1999). “Oyaların El Dokumalarında Değerlendirilmesi”. 2000’ li Yıllarda Türkiye’ de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal, Tasarımsal ve Ekonomik Boyutu Sempozyumu Bildirileri, Ankara, (ss. 131-133). KOÇU, Reşad Ekrem. (1967), Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara, 1. Baskı. ONUK, Taciser. (2000), Osmanlı’dan Günümüze Oyalar, Ankara, 1. Baskı. ÖLMEZ, N Filiz. (2009), “Isparta Scarf Oya Making On The Triangle Of Tradition-Income-Education”, Proceedings of the 4th International Scientific Conference, no:4, (ss. 88-97). ÖZCAN, Fatma. (1997), Nallıhan Yöresinde İğne Oyacılığı, Ankara, 1. Baskı. ÖZEL, Mehmet. (1992), Folklorik Türk Kıyafetleri, Ankara, 1. Baskı. SÖZEN, Metin. (1998), Geleneksel Türk El Sanatları, İstanbul,1. Baskı. ŞENOL, Sevgi. (2009), Geçmişten Günümüze Boncuk Oyalarımız, Bursa, 1. Baskı. YAVUZ, Begiç Galip. (1986), Ödemiş Belediyesi Belde Yıllığı, Ödemiş. YAVUZ, Begiç Galip. (2012). Yukarı Küçükmenderes Havzasında Zeybekler, Ödemiş, 3. Baskı.