ENGELLİLER İÇİN BELEDİYELERİN ERİŞİLEBİLİRLİK SORUMLULUKLARI: ÇORUM ENGEL HARİTASI PROJESİ

Bu çalışmanın amacı ve önemi; yasal açıdan yetkili ve sorumlu birimler olarak belediyelerin engellilerin yaşam kalitelerinin artmasına yapacağı katkıdan kaynaklanmaktadır. Çalışmanın varsayımları, yaşam kalitesinin kentin dış mekânlarındaki olanaklardan çok etkilendiği; Türkiye’de engelsiz kentlerin önündeki engellerin yasal düzenlemelerde değil, uygulamalarda olduğu ve bu çözümlerin öncelikle belediyelerce sağlanması gerektiğidir. Bu varsayımları doğrulayan veriler, çalışmanın yazarları tarafından Şubat-Ağustos 2015 tarihleri arasında yapılmış olan Çorum Merkez ilçe kapsamındaki “Çorum Engel Haritası” projesiyle ortaya konulmaktadır. Kentin engelliler için ulaşılabilirlik standartlarına uygun olup olmadığı tespiti yapılmıştır. Kent merkezindeki kamusal alanların altyapısı, ortak dolaşım alanlarının ve buralardaki trafik akışının kalitesi, kentsel donatıların durumu, kamu ve özel sektör kurumlarının dış mekânlarının (bina giriş ve bahçelerinin) engelli bireylerin kullanımına hazır bulunmaları açılarından değerlendirilmiştir. Çalışmanın planı şöyledir: Girişten sonra, ilk olarak “Temel Kavramlar” tanımlanmaktadır. İzleyen bölümde teorik olarak ulaşılabilirlik boyutları hakkındaki bir çerçeve, alt başlıklar aracılığıyla çizilmektedir. Sonraki bölümde bir mevzuat incelenmesi yapılmakta olup daha sonra 2015’te gerçekleştirilen saha çalışmasını oluşturan projenin bilgileri, araştırma yöntemi ve materyal açıklanmaktadır. “Bulgular ve Tartışma” bölümünde saha çalışmasıyla elde edilen bulgular, tartışmaya açılarak incelenmektedir. Son bölüm ise genel bir değerlendirmenin yapıldığı “Sonuç” bölümüdür.

Anahtar Kelimeler:

Engellilik, Kentsel Alan, Belediye, Erişilebilirlik, Ulaşılabilirlik

PDF

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2013), Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130720-9.htm
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (EYHGM), (2015), Erişilebilirlik, http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/54898b85369dc52710463359/Eri%C5%9Filebilirlik%20Dairesi.ppt
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (EYHGM), (2008), Herkes İçin Ulaşılabilirliğin İyileştirilmesi Örnek Uygulama Rehberi, M. Öznaneci (Çev.), Ankara, Yayın No:48
Avrupa Konseyi, (2006), Özürlü Bireylerin Haklarını ve Topluma Tam Katılımını Teşvik Etmeye Yönelik Avrupa Konseyi Özürlüler Eylem Planı 2006 – 2015:Avrupa’da Özürlü Bireylerin Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi, http://www.coe.int/t/e/social_cohesion/soc-sp/Rec(2006)5%20Turque.doc
Barcelona Declaration (1995), The City and The Disabled, http://www.bcn.cat/ciutat-disminucio/en
Başaran, S.(2011), “Yerel Yönetimlerde Özürlü Hizmetlerine İlişkin Yöntem, Süre ve Yaptırım”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt: 20, Sayı:1, s.11-25
Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2010a) , Herkes için Ulaşılabilirlik Eylem Yılı Ulaşılabilirlik Stratejisi ve Eylem Planı (2010-2011) http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/11/20101112-19-1.doc
Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve TODAİE, (2010), Özürlülüğe Dayılı Ayrımcılığın Ölçülmesi Araştırması, Ankara, http://eyh.aile.gov.tr/data/55100c5e369dc5c9d8afa563/ozida_turkce_rapor.pdf
Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, (2010b), Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı, Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, No:49
Berlin Senate Department for Urban Development, (2007), Barrier-Free Planning and Construction in Berlin, http://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/barrierefreies_bauen/download/handbuch/00_BarrierefreiesBauen_gesamt_engl.pdf
Berlin Senate Department for Urban Development, (2011), Berlin-Design for all Public Outdoor Space, http://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/barrierefreies_bauen/download/designforall/pos_green_broschure_en.pdf
Bezmez, D., Yardımcı, S.(2010), “Dönüşen Vatandaşlık Kurguları Çerçevesinde Sakat Hakları: Kurumsal Yaklaşımlar ve Türkiye Örneği”, (Ed.) Filiz Kartal Yurttaşlık Tartışmaları: Yeni Yaklaşımlar içinde (s.159-190), Ankara: TODAİE, NO:357,
Birleşmiş Milletler, (2004), Accessibility for the Disabled: A Design Manual for a Barrier Free Environment, http://www.un.org/esa/socdev/enable/designm/intro.htm
Brisenden, S.(1998), “Independent Living And The Medical Model Of Disability”, (Ed.) Tom Shakespeare, in The Disability Reader: Social Science Perspectives (p. 20–27), London: Cassell Educational Ltd.
Davis, C., Lifchez, R. (1987), “An Open Letter to Architects”, (Ed. ) Raymond Lifchez, in Rethinking Architecture (p. 35-50), University of California Press, Berkeley,
Düger T., Kayıhan H. (2001), Tekerlekli Sandalye Kullanan Kişiler İçin Çevresel Mimari Engellerin İncelenmesi, Ufkun Ötesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, s.23-35
Dünya Engelliler Vakfı, (2010), Engelsiz Şehir Tasarım Kılavuzu, http://www.devturkiye.org/upload/files/Engelsiz-Tasarim-Klavuzu.pdf,
Dünya Engelliler Vakfı, (2015), Engelsiz Şehir Tasarım Raporu, http://www.devturkiye.org/Projeler/Engelsiz-Sehir-Planlamasi/Engelsiz-Sehir-Tasarim-Raporu/
Evcil, A. N., Yalın Usal, S.(2013), “Engelliler ve Kent Ergonomisi: Kadıköy ve Üsküdar Meydanları Örnekleri”, 19. Ulusal Ergonomi Kongresi Bildiriler Kitabı, 27-28-29 Eylül 2013, Balıkesir, 239-249.
Gleeson B. (2001), “Disability and the Open City”, Urban Studies, Vol. 38, No. 2, 251– 265, http://usj.sagepub.com/content/38/2/251.full.pdf+html
Gleeson, B. (2011), “Teknoloji Sakatlayıcı Kentin Üstesinden Gelebilir mi?” Sakatlık Çalışmaları: Sosyal Bilimlerden Bakmak, İstanbul: Koç Üniversitesi, 363-384
Goldsmith, S, (1997), Designing for the Disabled: The New Paradigm, New York: Routledge Architectural Press,
Imrie, R. (2011), “Sakatlayıcı Çevre Tasarımı”, Sakatlık Çalışmaları (Sosyal Bilimlerden Bakmak), (Der. D. Bezmez, S.Yardımcı, Y. Şentürk), İstanbul: Koç Üniversitesi, s.325-362
Kaplan, H. Öztürk, M., (2004), Engelliler, Kamu Mekânı ve Engelsiz Tasarım: Kamusal İç Mekânlarda İrdelenmesi İçin Bir Çerçeve, Planlama Dergisi, Sayı: 2004/2, 67-74
Kaplan, H., Ulvi, H. (2009), Engellilerin Kaldırım ve Yaya Geçitlerinde Karşılaştıkları Kaza Riskleri: Konya Kent Merkezleri Örneklemi, Özveri Dergisi, Sayı: 12, Cilt: 6, http://eyh.aile.gov.tr/yayin-ve-kaynaklar/ozveri-dergisi/12sayi-2009-cilt-6-sayi-2
Karabey, H., Çubuk, M., Yüksel, G., (1978), Yapılanmamış Kentsel Kamusal Dış Mekânlar, Yapı Dergisi, Sayı 30, 25-54
Karataş, K. (2002), “Engellilerin Toplumla Bütünleşme Sorunları”, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 2, Sayı:2, 43-55 https://drive.google.com/file/d/0B_Ynlomipv-ha0hrSjJkN0tOd2c/view?pref=2&pli=1
Kavak, M. (2009), “Yaya, Bisikletli ve Fiziksel Dezavantajlı Grupların Erişim ve Ergonomisi Sonuç Raporu”, 10. Ulaştırma Şurası: Kent İçi Ulaşım Üstyapı (Operasyon) Çalıştayı, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, http://kadirgurbetci.com.tr/yonet/yuklemeler/b884e85141hnk.doc
Kavak, M. (2010), “Evrensel Tasarım Yaklaşımı Bağlamında Kamusal Mekânlar: Harbiye Kongre Vadisi Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü
Keleş R. (1998), Kentbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: İmge
Lefebvre H. (2016), Şehir Hakkı, I. Ergüden (Çev.), İstanbul: Sel
Menda, E., Balkan, N. B. (2013), Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler (Yönetici Özeti), İstanbul: Sabancı Üniversitesi
Özçetin, Z., Eminel, M. (2013), “Engelli, Yaşlı ve Çocuk Kullanıcıların Kentsel Alanlara Erişiminde Ergonominin Rolü ve Önemi”, (Ed ) K. Ergün, D. Gönen, O. Kon, 19. Ulusal Ergonomi Kongresi (27-29.09.2013) Bildiriler Kitabı içinde, Balıkesir Üniversitesi-Türk Ergonomi Derneği, s.448-457
Palabıyık, H. (2004), "Avrupa Kentsel Şartı", (Ed.) Zerrin Toprak, H. Yavaş, M. Görün, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Anlaşmaları içinde (s.197-253), İzmir: Birleşik Yayınlar
Papaioannou K. (2008), “European Legislation On People with Disabilities”, Building Comfortable and Liveable Environments for All International Meeting Harmonisation of Legislation and Standard-15-16 May 2008, Atlanta, USA: Georgia Tech University, http://www.irbnet.de/daten/iconda/CIB8870.pdf
Sungur Ergenoğlu, A. (2013), Mimarlıkta Kapsayıcılık: Herkes İçin Tasarım, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2010), Özürlülerin Sorun ve Beklentileri AraştırmasıRaporu, http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=1&KITAP_ID=244, Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu
Usta, R., Memiş, L. (2010), Belediye Hizmetlerinde Kalite: Giresun Belediyesi Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 15, Sayı:2 s.333-355
World Health Organization (WHO), (1980), The International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps, http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/41003/1/9241541261_eng.pdf,
World Health Organization QOL Group (WHOQOL), (1995), “The World Health Organization Quality of Life Assessment Position Paper” , The World Health Organization, Social Science and Medicine, 41, p.1403–1409. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/027795369500112K