COVID-19 SÜRECİNDE TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ VE PİYASA YOĞUNLAŞMASININ ANALİZİ

Bu çalışmada Türk Bankacılık Sektörünün 2019:12-2020:12 dönemine ait aylık verilerinden yararlanılarak COVID-19 salgını süresince alınan kararların bankaların finansal tablolarına ve sektörün yoğunlaşmasına etkisinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. COVID-19 salgınının bankaların mali yapısına etkisi krediler, kârlılık, sermaye ve aktif kalitesi bileşenleri çerçevesinde ele alınmıştır. Sektördeki yoğunlaşma analizi kapsamında Herfindal Hirschman endeksi kullanılarak 2019 yıl sonu ve 2020 yıl sonu için endeks hesaplanmış ve endekste yaşanan değişim üzerinden yorum yapılmıştır. Sonuçta, COVID-19 önlemleri ile birlikte toplam kredi hacminin arttığı ve artışta kamu sermayeli mevduat bankalarının ön plana çıktığı görülmüştür. Kamu sermayeli bankalarının piyasayı canlandırmak adına üstlendikleri görev sebebiyle kârlılık açısından diğer banka gruplarına göre olumsuz ayrıştığı ve sermaye yeterlilik rasyolarının sektör ortalamasının altında seyrettiği tespit edilmiştir. Yoğunlaşma endeksi sonuçlarına göre, COVID-19 sonrası dönemde Türk Bankacılık Sektöründe aktif payları ve kredi hacmindeki yoğunlaşma artarak kamu sermayeli mevduat bankalarının piyasadaki hakimiyeti yükselmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bankacılık Sektörü, Yoğunlaşma Endeksi, Aktif Rasyosu, Mevduat Bankaları, COVID-19

Analysis of Turkish Banking Sector and Market Concentration During COVID-19

In this study, it is aimed to analyze the effect of the regulations during the COVID-19 outbreak on the financial statements of the banks and market concentration of the sector by using the monthly data of the Turkish Banking Sector for the period 2019:12-2020:12. The impact of the COVID-19 outbreak on the financial structure of banks discussed in terms of loans, profitability, capital and asset quality. In the scope of market concentration analysis, the Herfindal Hirschman index was calculated for the end of 2019 and 2020, comments were made on the change of the index. As a result, it was observed that total loans increased with COVID-19 regulations, and state-owned deposit banks came to the fore in the increase. It is determined that state-owned banks negatively differentiated from other bank groups in terms of profitability and their capital adequacy ratios was below the sector average due to the task they undertook to stimulate the market. According to results of the concentration index, concentration of asset shares and total loans increased in the post-COVID-19 period, and the dominance of the state-owned deposit banks in the banking sector increased.

Keywords:

Banking Sector, Concentration Index, Asset Ratio, Deposit Banks, COVID-19,

PDF

___

Amel, D. F. ve Liang, J. N. (1990). Dynamics of market concentration in US banking, 1966–1986. International Journal of Industrial Organization, 8(3), 375-384. doi:10.1016/0167-7187(90)90003-J
Appiah-Otoo, I. (2020). Does COVID-19 affect domestic credit? Aggregate and bank level evidence from China. Asian Economics Letters, 1(3), 1-5. doi:10.46557/001c.18074
Arabacı, H. ve Yücel, D. (2020). COVID-19 pandemisinin Türk bankacılık sektörü üzerine etkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(3), 196-208. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1231767
Arslantürk Çöllü, D. (2021). Katılım bankaları mı? geleneksel bankalar mı? COVID-19 salgınının finansal performans üzerindeki etkisine ilişkin bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(2), 477-488. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1568716
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Mart 17). Kredilerin Donuk Alacak Sınıflandırılması için Öngörülen Gecikme Süresinin Değiştirilmesine İlişkin Karar. Karar Sayısı: 8948. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/775
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Mart 27). Kredilerin İkinci Grupta Sınıflandırılması için Öngörülen Gecikme Süresinin Değiştirilmesine İlişkin Karar. Karar Sayısı: 8970. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/779
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Nisan 18). Aktif Rasyosu’nun revize edilmesine ilişkin karar. Karar Sayısı: 9000. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/786
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Nisan 30). Aktif Rasyosu’nun revize edilmesine ilişkin karar. Karar Sayısı: 9003. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/787
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Mayıs 29). Aktif Rasyosu’nun revize edilmesine ilişkin karar. Karar Sayısı: 9042. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/789
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Ağustos 10). Aktif Rasyosu’nun revize edilmesine ilişkin karar. Karar Sayısı: 9125. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/793
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Eylül 28). Aktif Rasyosu’nun revize edilmesine ilişkin karar. Karar Sayısı: 9170. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/798
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Ekim 26). Aktif Rasyosu’nun revize edilmesine ilişkin karar. Karar Sayısı: 9238. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/800
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020, Kasım 24). Aktif Rasyosu’nun revize edilmesine ilişkin karar. Karar Sayısı: 9271. Erişim adresi: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/804
Barua, B. ve Barua, S. (2021). COVID-19 implications for banks: Evidence from an emerging economy. SN Business and Economics, 1(1), 1-28. doi: 10.1007/s43546-020-00013-w
Bayar, M. ve Varışlı, N. (2020). COVID-19 pandemisinin Türkiye’de tüketici kredileri hacmi üzerindeki etkisi: 2013-2020 dönemi zaman serisi analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 85-99. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/anadoluibfd/issue/56987/791759
Beck, T., Demirgüç-Kunt, A. ve Levine, R. (2006). Bank concentration, competition, and crises: First results. Journal of Banking and Finance, 30(5), 1581-1603. doi:10.1016/j.jbankfin.2005.05.010
Bekçi, İ., Köse, E. ve Aksoy, E. (2020). COVID-19'un Türkiye’de bankalar üzerindeki ekonomik etkisine dair bir tahmin. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(Özel Sayı), 185-205. doi:10.30784/epfad.806961
Bikker, J. A. ve Groeneveld, J. M. (2000). Competition and concentration in the EU banking industry. Kredit und Kapital, 33(1), 62-98. Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.493.5081&rep=rep1&type=pdf
Çolak, G. ve Öztekin, Ö. (2021). The impact of COVID-19 pandemic on bank lending around the world. Journal of Banking and Finance, 133. doi:10.1016/j.jbankfin.2021.106207
Dağıdır Çakan, C. (2021). COVID-19’un Türk bankacılık sektörüne etkisi. T. Münyas (Ed.), Verilerle pandemi sürecinde Türkiye (s. 215-240) içinde. Ankara: Nobel Yayınevi.
Demir, E. ve Öztürk Danışman, G. (2021). Banking sector reactions to the COVID-19: The role of bank-specific factors and government policy responses. Research in International Business and Finance, 58. doi:10.1016/j.ribaf.2021.101508
Demirgüç-Kunt, A., Pedraza, A. ve Ruiz Ortega, C. (2020). Banking sector performance during the COVID-19 crisis. World Bank Policy Research Working Paper, No: 9363. Erişim adresi: https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/34369
Elnahass, M., Trinh, V. Q. ve Li, T. (2021). Global banking stability in the shadow of COVID-19 outbreak. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 72. doi:10.1016/j.intfin.2021.101322
Ersoy, H., Gürbüz, A. O. ve Fındıkçı Erdoğan, M. (2020). COVID-19'un Türk bankacılık ve finans sektörü üzerine etkileri, alınabilecek önlemler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 146-173. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1165951
Hannan, T. H. ve McDowell, J. M. (1984). Market concentration and the diffusion of new technology in the banking industry. The Review of Economics and Statistics, 66(4), 686-691. doi:10.2307/1935996
Hazar, A., Sunal, O., Babuşcu, Ş. ve Sezgin Alp, Ö. (2017). Türk bankacılık sektöründe piyasa yoğunlaşması: 2001 krizi öncesi ve sonrasının karşılaştırılması. Maliye ve Finans Yazıları, 1(107), 42-68. doi:10.33203/mfy.307173
Ichsan, R. N., Suparmin, S., Yusuf, M., Ismal, R. ve Sitompul, S. (2021). Determinant of Sharia bank's financial performance during the COVID-19 pandemic. Budapest International Research and Critics Institute (BIRCI-Journal): Humanities and Social Sciences, 4(1), 298-309. doi:10.33258/birci.v4i1.1594
Işık, A. ve Akdoğan, N. (2021). COVID-19’un Türk bankacılık sektöründeki mevduat bankalarına etkileri. Muhasebe ve Denetime Bakış, 21(63), 111-138. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1536776
Karakulle, İ. (2020). COVID-19 pandemisinde işletmelerin almış oldukları önlemlerin müşteri memnuniyeti açısından değerlendirilmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 5, 86-101. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1673380
Kartal, M. T. (2020). Türk bankacılık sektöründe Kovid-19 döneminde alınan tedbirler bağlamında aktif rasyosu düzenlemesinin muhtemel etkileri: Mevduat bankaları üzerine bir inceleme. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 4(10), 1-18. doi:10.2139/ssrn.3763186
Kozak, S. ve Wierzbowska, A. (2021). Banking market concentration and bank effıciency. Evidence from Southern, Eastern and Central Europe. The South East European Journal of Economics and Business, 16(1), 38-52. doi:10.2478/jeb-2021-0004
Li, X., Feng, H., Zhao, S. ve Carter, D. A. (2021). The effect of revenue diversification on bank profitability and risk during the COVID-19 pandemic. Finance Research Letters, 43. doi:10.1016/j.frl.2021.101957
Li, X., Xie, Y. ve Lin, J. (2021). COVID-19 outbreak, government capital injections, and shadow banking efficiency. Applied Economics, 53(4), 495-505. doi:10.1080/00036846.2020.1808183 Mateev, M., Tariq, M. U. ve Sahyouni, A. (2021). Competition, capital growth and risk-taking in emerging markets: Policy implications for banking sector stability during COVID-19 pandemic. PloS one, 16(6), e0253803. doi:10.1371/journal.pone.0253803
Mersha, D. ve Worku, A. (2020). Effect of COVID-19 on the banking sector in Ethiopia. Journal of Business and Economics, (Special Issue 1), 28-38. Erişim adresi: https://journals.ju.edu.et/index.php/jbeco/article/view/2131/1206
Park C. Y., Villafuerte J., Abiad A., Narayanan B., Banzon E., Samson J., …ve Tayag M.C. (2020). An updated assessment of the economic impact of COVID-19. Asian Development Bank, Brief No: 133. doi:10.22617/BRF200144-2
Sarı, S. (2021). The effects of COVID-19 pandemic over Turkish banking sector. New Era Journal of Interdisciplinary Social Studies, 8, 89-106. doi:10.51296/newera.43
Serel, A. ve Akșehirli, N. (2020). Türk bankacılık sektöründe yoğunlaşma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 175-204. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1181513
Shijaku, G. (2017). Does concentration matter for bank stability? Evidence from the Albanian Banking Sector. Journal of Central Banking Theory and Practice, 6(3), 67-94. doi:10.1515/jcbtp-2017-0021
Soylu, Ö.B. (2020). Türkiye ekonomisinde COVID-19’un sektörel etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(6), 169-185. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1168046
Tuna, K. (2021). COVID-19 pandemisinin Türkiye’de bankacılık sektörü istihdamı üzerine etkileri. İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 191-230. doi:10.26650/ISTJECON2021-933821
Tushaj, A. (2010). Market concentration in the banking sector: Evidence from Albania. BERG Working Paper Series on Government and Growth, No. 73. Erişim adresi: https://www.econstor.eu/bitstream/10419/38826/1/625730917.pdf
Türkiye Bankalar Birliği. (2021). 31/08/2021 itibariyle üye banka bilgileri. Erişim adresi: https://www.tbb.org.tr/modules/banka-bilgileri/banka_Listesi.asp?tarih=31/08/2021
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2020, 17 Mart). Koronavirüsün olası ekonomik ve finansal etkilerine karşı alınan tedbirlere ilişkin basın duyurusu. Karar sayısı: 2020-16. Erişim adresi:https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurular/basin/2020/duy2020-16
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2020, 31 Mart). Koronavirüsün ekonomik ve finansal etkilerine karşı alınan ilave tedbirlere ilişkin basın duyurusu. Karar sayısı: 2020-21. Erişim adresi:https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurular/basin/2020/duy2020-21
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2020, 17 Nisan). Koronavirüsün ekonomik ve finansal etkilerine karşı alınan ilave tedbirlere ilişkin basın duyurusu. Karar sayısı: 2020-22. Erişim adresi:https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2020/DUY2020-22
Wu D.D. ve Olson D.L. (2020). The effect of COVID-19 on the banking sector. D. Wu, D.L. Olson ve J. Birge (Ed.), Pandemic Risk Management in Operations and Finance. Computational Risk Management (s. 89-99) içinde. Springer. doi:10.1007/978-3-030-52197-4_8
Yayla, M. (2007). Türk bankacılık sektöründe yoğunlaşma ve rekabet: 1995-2005. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 1(1), 35-59. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1352527
Yetiz, F. (2021). COVID-19 pandemi sürecinin Türk bankacılık sektörü çalışanlarına ve müşterilerine etkileri: Swot analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (22), 109-117. doi:10.31590/ejosat.835792
Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ. (2013, 25 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 28862). Erişim adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/e0ece628-3c6b-4a4f-9782-bc9316503fff/zk-teblig%282013-15%29.pdf?MOD=AJPERES