Farklı seviyede enerji içeren yumurtacı tavuk rasyonlarına humat ilavesinin performans ve kabuk kalitesi özellikleri ile plazma ve tibia mineral seviyesi üzerine etkisini belirlemek için yürütülen bu çalışmada, otuz haftalık yaşta 180 adet Lohmann BrownKlasik yumurtacı tavuk 10 muamele rasyonu ile 12 hafta yemlenmişlerdir. Her bir muamele grubu, her birinde 3 adet hayvan olmak üzere 6 tekerrürden oluşmuştur. Çalışma, 2 farklı metabolik enerji seviyesi (2600 ve 2750 kkal/kg yem) ve 5 farklı humat seviyesi (0, 0.5, 1.0, 2.0 ve 4.0 g/kg) olmak üzere 2x5 faktöriyel deneme planına göre yürütülmüştür. Rasyonda farklı metabolik enerji ve humat seviyeleri canlı ağırlık değişimini, yumurta verimini, özgül ağırlığı, hasarlı yumurta oranını, kabuk oranını, tibia Mn seviyesini, karaciğer ve pankreas oranlarını ve incebağırsak pH’sını etkilememiştir. Ancak, yumurta ağırlığı, yumurta kitlesi, yem tüketimi, yemden yararlanma oranı, kabuk kırılma direnci, kabuk kalınlığı, plazma Ca, Mg ve Zn içeriği ile tibia Ca ve P seviyeleri ve taşlık pH’sı Muamelelerden önemli derecede etkilenmişlerdir. Sonuç olarak, enerji seviyesi düşürülmüş yumurta tavuğu rasyonlarına 1.0 g/kg humat ilavesinin kabuk kırılma direncini ve plazma Ca ve Zn seviyelerini olumlu yönde etkilediği söylenebilir.

This study was carried out to determine the influence of diets including different levels of metabolizable energy and supplemented with humate on performance, eggshell quality, plasma and tibia mineral contents and some organ ratios in laying hens. Lohmann Brown-Classic laying hens (n=180), 30 wk of age, were divided into ten dietary treatment groups and experiment lasted for 12 weeks. Each treatment consisted of six replications of 18 hens (three hens per cage). Ten diets, arranged a factorial design with two metabolizable energy levels (2600 (low) and 2750 (control) kcal/kg) and five levels of supplemented humate (0, 0.5, 1.0, 2.0 and 4.0 g/kg) were used. Dietary metabolizable energy levels and supplementation of humate did not effect on the body weight change, egg production, specific gravity, cracked egg yield , shell ratio, content of tibia Mn, liver and pancreas ratios and small intestine pH. However, egg weight, egg mass, feed intake, feed conversion ratio, shell strength, shell thickness, plasma and tibia Ca, Mg, Zn and Ca, P contents and gizzard pH were affected by different levels of energy and humate. An according to results from experiment, 1.0 g/kg humate supplementation to diet including low energy of laying hens improved shell strength and plasma Ca and Zn levels.