Deprem yardım istasyonarı için lojistik merkezi seçimi: Türkiye örneği

Afetler toplumun işleyişinde ciddi rahatsızlıklar oluşturan, çok önemli düzeyde insan, malzeme ya da çevresel kayıplara neden olan, etkilenen bölgenin kendi kaynaklarını kullanarak üstesinden gelemeyeceği olaylardır. Türkiye’de afetlerden meydana gelen toplam kayıpların yaklaşık %70’i depremlerden kaynaklanmaktadır. Afet yönetiminin hazırlık aşaması meydana gelecek afete yönelik gerekli önleyici tedbirlerin alınması ile gerekli sistemlerin oluşturulmasını kapsamaktadır. Hazırlık aşamasında yapılan faaliyetlerden birisi de afet sonrası yardım faaliyetlerine yönelik gereken malzeme, teçhizat, araç, gereç, iş makinesi, vb. malzemelerin önceden temini ve depolanmasına yönelik faaliyetlerdir. Bu makalede Türkiye’yi etkileyen en önemli afet türlerinden olan depremlere yönelik olarak kurulabilecek deprem yardım istasyonları için lojistik merkezi seçimi konusu ele alınmıştır. Deprem yardım istasyonları için lojistik merkezi seçim problemi P-Median ve Maksimum Kapsama Alanı problemine uygun olarak modellenmiştir. Bir ilin hangi deprem bölgesinde bulunduğu o ilin hangi sıklık ve büyüklükte depremlerle karşılaşacağını belirlemektedir. Bir ilin nüfusu, ilde bulunan konut ve bina sayısı, gibi faktörler bu ilin depreme karşı duyarlılığını belirlemekte ve deprem esnasında karşılaşabileceği kayıp miktarını etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Bu nedenle modelimizde bu faktörler belirli bir ölçüde ağırlık olarak kullanılmıştır. Araştırma problemi çözülerek deprem yardım istasyonları için lojistik merkezlerinin değişik senaryolara göre coğrafi konumu konumları belirlenmiştir.

Selecting logistic center for earthquake help stations: Case of Turkey

Disasters are the events that seriously disturb the function of the society, causing deaths, environmental and economic loss and usually cannot be overcome by using local sources of the affected region. Earthquakes are responsible %70 percent of the total loss caused by disasters in Turkey. Preparation phase of disaster management covers the taking preventative measures towards an upcoming disaster and creating required systems. One of the activities during the preparation phase of the disaster management is supplying and storing required materials, tools, vehicles, work vehicles, machines etc. before the disaster for rescue, help and restoring activities during the disasters. In this article locating logistic center for earthquake help stations that can be established for earthquakes in Turkey is considered. The problem of selecting logistic center for earthquake help stations is modeled as P-Median and Maximum Covering Location Problem. The position of a city on the earthquake zone defines the frequency and the magnitude of the earthquakes faced by that city. The population of the city, the number of the buildings and the number of residences/houses define vulnerability and the size of possible losses during earthquakes and these numbers are accepted as leading factors. Therefore these factors are used as weights in our model. By solving the research problem according to different scenarios the geographic location for the logistics centers for earthquake help stations is determined.

PDF

___

[1]Akinci F., “The aftermath of disaster in urban areas: An evaluation of the 1999 earthquake in Turkey” Cities Vol. 21 ,No. 6 p.527-536, 2004.
[2]Özmen B. Nurlu.M.,1998, “Coğrafi Bilgi Sistemindeki Konuma Bağlı Analizlerin Deprem Bölgeleri Haritasına Uygulanması” 51. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 16-20 Şubat 1998, Ankara.
[3]Özmen B, Nurlu M., Güler H, 1997, “Coğrafi Bilgi Sistemi ile Deprem Bölgelerinin İncelenmesi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü”, Ankara, Ağustos 1997.
[4]“Earthquakes Caused the Deadliest Disasters in the Past Decade”, Press Release ISDR, United Nations International Strategy for Disaster Reduction Secretariat, Geneva, UNISDR 2010/01, 28 January 2010.
[5]Özmen, B., Nurlu, M., Kuterdem, K., Temiz, A., “Afet Yönetimi ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü”, Deprem Sempozyumu Kocaeli 23-25 Mart 2005.
[6]Gülkan P., Balamir M., Yakut A., “Afet Yönetiminin Stratejik İlkeleri: Türkiye ve Dünyadaki Politikalara Genel Bakış” Orta Doğu Teknik Üniversitesi Afet Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi, Eylül 2003.
[7]Ergünay O, “Türkiye’nin Afet Profili”, TMMOB Afet Sempozyumu, 5-7 Aralık 2007.
[8]Kanlı B.İ, Ünal Y., “Üst düzey planlama sistemi ve afet yönetim ilişkileri” İtüdergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, cilt 3 ,sayı 1, 103-112, Mart 2004.
[9]Karaman H., Şahin M., Elnashai AS., Pineda O, “Loss Assessment Study for the Zeytinburnu District of İstanbul Using Maeviz-Istanbul (HAZTURK)”, Journal of Earthquake Engineering, 12(s2):187-198,2008
[10] T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı resmi internet sitesi http://www.afetacil.gov.tr/# Erişim 04.10.2010
[11] Şahin N., “Afet Yönetimi ve Acil Yardım Planları”, TMMOB İzmir Kent Sempozyumu, 2009.
[12] Afet Sözlüğü T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı resmi internet sitesi http://www.deprem.gov.tr/Sarbis/Deprem/DepremNed ir.aspx#KONU4 Erişim 09.10.2010
[13] Balcik B., Beamon B.M. “Facility location in humanitarian relief” International Journal of Logistics: Research and applications Vol.11 No.2 April 2008,101-121.
[14] Murray A.T.”Site placement uncertainty in location analysis” Computers, Environment and Urban Systems 27 (2003) 205-221.
[15] Müftüoğlu T.M. “Sanayi İşletmelerinde Kuruluş Yeri Seçimi ve Ölçek Sorunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara,1983.
[16] Başdemir M. “Locating Search And Rescue Statıons In the Aegean And Western Mediterranean Regions of Turkey” Journal of Aeronautics and Space Technologies, January 2004, Volume 1, Number 3, (63-76).
[17] Snyder L.V. “Facility location under uncertainty a review” IIE Transactions, (2006) 38, 537-554.
[18] Özdamar İ.H. “Kuruluş yeri seçiminde görünmeyen maliyetlerdeki eğilimin belirlenmesinde kullanılan bir yaklaşım” Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A. Sayı 2, 2007.
[19] Drezner Z, Hammacher H.W, “Facility Location: Applications and Theory”, Springer, 2002.
[20] Ecer F. “Bulanık ortamlarda mağaza kuruluş yerlerinin değerlendirilmesi: bir karar verme aracı olarak bulanık topsis yöntemi” H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakultesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 1, 2007.
[21] Yiğit V. Türkbey O. “Tesis Yerleşim Problemlerine Sezgisel Metotlarla Yaklaşım” , Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakultesi Dergisi, Cilt 18 No 4, 45-56, 2003.
[22] Daskin M.S., “A Maximum Expected Coverage Location Model: Formulation, Properties and Heuristic Solution”, Transportation Science.Vol.7,No.1 February 1983.
[23] Dawson C.M., “Minimizing Security Forces Response Times Through the Use of Facility Location Methodologies”, 2005.
[24] Ayöperken E., “İnsansız hava araçları için üs konumlarının kapsama alanı problem olarak modellenmesi ve en iyilenmesi”Yüksek Lisans Tezi 2009.
[25] Eleren A., “Kuruluş Yeri Seçiminin Fuzzy Topsis Yöntemi İle Belirlenmesi: Deri Sektörü Örneği”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi 13, 2007.
[26] Acıdı A., Kılınçaslan İ., “ Tekstil sanayi yerleşmelerinde kuruluş yeri belirleyicileri” İtüdergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, cilt 4, Sayı 1, 29-36, Mart 2005.
[27] Moses L.N “Location and the Theory of Production” Quarterly Journal of Economics, Vol. 72 İssue 2, 259-272, May 58.
[28] Churchill G.A. “Production technology, imperfect competition and the theory of location: A theoretical approach.” Southern Economic Journal, Jul 67 Vol. 34, İssue 1, P.86.
[29] Greenhut and Mai C.C “Towards a general theory of Public and Private Location” Annals of Regional Scince Jul 80 Vol 14,İssue 2
[30] Rodriquez J.J.S, Garcia C.G, Perez,J.M, Casermeiro E.M, “A general model for the undesirable single facility problem” Operations Research Letters 34 (2006) 427-436.
[31] Welch S.B, Salhi S, Drezner Z.” The multifacility planar location problem with facilty interaction” IMA Journal of Manegenment Mathematics (2006) 17, 397-412.
[32] Ayöperken E, Ermiş M. “İnsansız hava araçları için üs konumlarının kapsama alanı problem olarak modellenmesi ve eniyilenmesi” Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi Ocak 2011, Cilt 5, Sayı 1, (61- 71).
[33] Gencer C., Açıkgöz A., “Türk Silahlı Kuvvetleri Arama Kurtarma Timlerinin Yerleşiminin Yeniden Düzenlenmesi” Gazi Ünv.Müh.Mim.Fak.Der. Cilt 21, No1, 87-105, 2006.
[34] Afhartous D., Guan Y., Mehrotra A., “US Coast Guard air station location with respect to distress calls: Aspatial statistics and optimization based methodology” European Journal of Operational Research ,196 (2009) 1086-1096.
[35] Gendreau M., LaPorte G., Semet F., “The Maximal Expected Coverage Relocation Problem for Emergency Vehicles”, Journal of the Operational Research Society 57, 22-28 2006.
[36] Aktaş E., Özaydın Ö., Ülengin F., Önsel Ş.,Ağaran B., “İstanbul’da İtfaiye İstasyonu Yerlerinin Seçimi için Yeni Bir Model” Endüstri Mühendisliği Dergisi Cilt 22 Sayı 4 Sayfa (2-12).
[37] Erden T., Çoşkun M.Z., “Acil durum servislerinin yer seçimi: Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve CBS entegrasyonu.” İtüdegisi/d mühendislik Cilt 9, Sayı:6, 37-50 Aralık 2010.
[38] Çatay B., Başar A., Ünlüyurt T., “İstanbu’da Acil Yardım İstasyonlarının Yerlerinin Planlaması” Endüstri Mühendisliği Dergisi Cilt 19 Sayı 4 Sayfa (20-35).
[39] Çatay B. “İstanbul’da İtfaiye İstasyonu Yer Seçiminde Risk Faktörüne Dayalı bir Çoklu Kapsama Yaklaşımı” Endüstri Mühendisliği Dergisi Cilt 22 Sayı 2 Sayfa (33-44).
[40] Wu. C-R, Lin C-T, Chen H-C., “Optimal selection of location for Taiwanese hospitals to ensure a competitive advantage by using the analytic hierarchy process and sensitivity analysis” Building and Environment 2 (2007) 1431-1444.
[41] Tzeng G.H., Cheng J.H., Huang D.T, Multi- objective optimal planning for designing relief systems.” Transportation Research Part E 43 (2007) 673-686.
[42] Yi W., Özdamar L., “ A dynamic logistics coordination model for evacuation and support in disaster response activities.” European Journal of Operational Research 179 (2007) 1177-1193.
[43] Şahin G, Süral H., Meral S, “Locational analysis for regionalization of Turkish Red Crescent blood services”, Computers & Operations Research 3 (2007) 692-704.
[44] Can T., Çilingirtürk.A.M., Koçak H.,”Dış Bükey Programlama ile Lojistik Merkezi Seçimi” Yönetim,Yıl 17 Sayı 54, Haziran 2006.
[45] Koçak H. “Convex Programming Approach to the Shopping Mall (AVM) Site Selection Problem and Sakarya” European Journal of Social Sciences – Volume 13, Number 2 (2010).
[46] ReVelle C.S., Eiselt H.A., Daskin M.S., “A bibliography for some fundamental problem categories in discrete location science” Euopan Journal of Operational Research” 184,2008, 817-848.
[47] Church R., ReVelle C., “The Maximal Covering Location Problem” Papers of the regional Science Association, Volume 32, 101-108,1974.
[48] İller arası mesafeler http://www.kgm.gov.tr 03.10.2012
[49] Gündüz Z., Dağdeviren U., Sümbül B.A., Demirkol S., Kara O. “17 Ağustos 1999 Marmara ve 12 kasım 1999 düzce depremleri sonucu hasar tespit çalışmalarının hukuki boyutu” TMMOB Afet Sempozyumu, Bildiriler Kitabı 5-7 Aralık 2007 , İMO Kongre ve Kültür Merkezi, Ankara.
[50] TÜİK 2009 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Nüfus Sayımı.
[51] T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Bina Sayımı 2000.
[52] İnel M., Bilgin H., Özmen B.H., “Orta yükseklikteki betonarme binaların deprem performanslarının afet yönetmeliğine göre tayini” Pamukkale Ünv. Mühendislik Bilimleri Dergisi Cilt 13,Sayı1, Sayfa 81-89, 2007.
[53] Şensoy S.,Demircan M., Ulupınar Y., Balta İ., ”Türkiye İklimi” http://www..mgm.gov.tr/ FILES/iklim/turkiyeiklimi.pdf .Ocak 2013
[54] Karayolları Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu 2011 Strateji Dairesi Geliştirme Başkanlığı.
[55] http://www.kalkinma.gov.tr/DocObjects/view/ 14197/BASIN_A%C3%87IKLAMASI-sege_2011- v6.pdf, 04.06.2012.