Türkiye’de İşlenmiş Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Dâhilde İşleme Rejiminin Etkilerinin Trend Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

İhracatı artırmak için geliştirilen politikaların uygulanmasında kullanılan araçlardan biri de Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) teşvik sistemidir. DİR sistemi, temelinde ithal girdi kullanılan işlem görmüş ürün ihracatını artırmaya yönelik bir sistemidir. Türkiye’nin Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olması ve Avrupa Birliği (AB) ile Gümrük Birliği anlaşması yapması ihracatı teşvik mevzuatının AB mevzuatıyla uyumlu olması zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda önceden uygulanan nakit teşvikler kaldırılarak faaliyetlerin desteklendiği DİR sisteminin uygulanmasına başlanmış ve Türkiye’de ihracatın artırılması için uygulanan en önemli teşvik sistemi olmuştur. Bu çalışma ile DİR teşvik sistemi uygulamasının başladığı 1996 yılından bu yana Türkiye’nin işlenmiş tarım ürünleri dış ticaretinin gelişimi incelenerek Trend Analizi yöntemiyle yakın gelecekteki seyri tahmin edilmiştir. Çalışmanın ana materyalini Ekonomi Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nden (FAO) alınan veriler oluşturmaktadır. Bununla birlikte konu ile ilgili yapılmış çalışmalardan faydalanılmıştır. Yöntem olarak zaman serileri analiz yöntemlerinden Trend analizi kullanılmıştır. Çalışma, işlenmiş tarım ürünlerinde DİR teşvik sisteminin uygulamasının ülke ihracatına dolayısıyla milli gelire katkılarını göstermesi açısından önemlidir. DİR sisteminin devam ettirilmesi işletmelerin atıl kapasitesini değerlendirebilmeleri ve işletmelere daha fazla kazanç sağlamaları için fırsat oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Dış ticaret, Dâhilde işleme rejimi, Hammadde, Trend analizi

Investigation of the Effects of Inward Processing Regime in Foreign Trade of Processed Agricultural Products by Trend Analysis Method in Turkey

One of the political tools to boost export is Inward Processing Regime (IPR) promotion system. IPR is a system to improve export of processed goods made by imported input. It is because Turkey is a member of World Trade Organization and customs unions agreement between Turkey and EU, it is essential to synchronize Turkey’s export promotion regulations with EU. In this study, foreign trade development of Turkey’s processed agricultural products was examined since 1996 when the time IPR promotion system has started and near future progress was predicted by using of Trend Analysis. The main data of the study was gathered from Ministry of Economy, Turkish Statistical Institute (TÜİK, its Turkish acronym) and Food and Agriculture Organization (FAO), and also previous studies about the topic were used. As method, Trend Analysis which is one of the serial analysis methods was used. The study is important in terms of presenting IPR’s contribution to country’s foreign trade of agricultural products and national income as well. Maintaining IPR will provide an opportunity to utilize spare capacity, and increasing agricultural enterprises’ income.

Keywords:

Foreign trade, Inward processing regime, Raw material, Trend analysis,

PDF

___

Anonim, 2006. Dâhilde İşleme Rejimi Tebliği (İhracat 2006:12). T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, Ankara.
Anonim, 2007. Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) Gıda Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu. T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
Anonim, 2011. Tarım Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesi (İhracat 2011/1), T.C. Ekonomi Bakanlığı, Ankara.
Anonim, 2012 b. Dâhilde işleme-hariçte işleme rejimi ve İhracatçı Birlikleri’nin bu kapsamdaki görevleri. Ege İhracatçı Birlikleri, İzmir.
Anonymous, 2012. Handbook of Best Practices at Border Crossings - A Trade and Transport Facilition Perspective. Organizaition for Security and Co-operation in Europe, United Nations.
Anonim, 2014. http://tuikapp.tuik.gov.tr /disticaretap/menu. Erişim Tarihi: 15.02.2014.
Bıyıkçı, C., 2010. Bir teşvik rejimi olarak dahilde işleme rejiminin ülke ihracatı ve ülke kalkınması üzerindeki etkileri: gelişimsel ve ekonomi-politik bir analiz. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anadilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Duru, S., 2014. Türkiye’de Bitkisel Yağ Sanayinde Dahilde İşleme Rejiminin (DİR) Uygulanabilirliği ve Etkilerinin Belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Güneş, T., Arıkan, R., 1998. Tarım Ekonomisi İstatistiği. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 1049, Ders Kitabı: 305. Ankara.
Namlı, T., 2007. Dahilde İşleme Rejimi’nin Uygulama Alanı ve Türkiye’de Etkinliği. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Yılmaz, N., 2008, Avrupa Birliği Ortak Ticaret Politikası ve Türkiye Tarımının Uyumu, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, AB Uzmanlık Tezi, Ankara.