Türkiye’de Arı Ürünleri Paketleyen İşletmelerin Sosyal ve Ekonomik Yapısı

Türkiye’de arı ürünleri paketleyen işletmelerin yapısal ve ekonomik durumları yeterli düzeyde bilinmemektedir. Bu sebeple, araştırmada arı ürünleri paketleyen firmaların yapısal özellikleri ile ekonomik yapısını ortaya koymak ve karşılaştıkları problemlere çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırma verileri, arı ürünleri paketleyen 35 işletmeden anket yoluyla ve sektör paydaşlarının katılımıyla gerçekleştirilen çalıştay aracılığıyla elde edilmiştir. Arı ürünleri paketleyen işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısını ortaya koymada standart ekonomik analiz yaklaşımlarından yararlanılmıştır. İncelenen işletmelerinin maliyet yapısı Kıral ve arkadaşları (1999) tarafından önerilen metotla ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçları, incelenen işletmelerin %40’ının limitet şirket, %27’sinin anonim şirket ve %17’sinin şahıs işletmesi olduğunu göstermiştir. İncelenen işletmeler 5 ile 350 arasında değişen arıcıdan bal ve diğer arı ürünleri almaktadır. İşletmeler ortalama 91 arıcıdan, 300 ton civarında bal almaktadır. Arı ürünleri paketleyen işletmelerin %37’si arıcılarla sözleşmeli olarak çalışmaktadır. İncelenen işletmelerin faaliyetlerini sürdürmek için yaptıkları toplam masrafın %81’ini değişen masraflar ve %19’unu sabit masraflar oluşturmaktadır. En önemli masraf unsuru arı ürünleri alımıdır.  Bunu daimi işçilik ve pazarlama masrafları takip etmektedir. Araştırma bulguları ayrıca arı ürünleri paketleyen işletmelerin pazarladığı toplam bal miktarının %75’inin çiçek balı ve %25’inin salgı balı olduğunu göstermiştir. İşletmelerin %31’i kalıntısız, istenen kalitede ve standartta bal ile diğer arı ürünleri tedarikinde zorlanmaktadırlar. İşletmelerin %26’sı için finansman ve %26’sı için pazarlama en önemli sorun alanlarıdır. Türkiye arı ürünleri piyasasında kalite standartlarının belirlenmesi ve arı ürünlerinin fiyatlamasının kalite ve menşeine göre yapılması arı ürünleri tedarikinde yaşanan sorunları azaltabilecektir. Sözleşmeli yetiştiricilik modelinin yaygınlaştırılması istenen kalitede ve standartta arı ürünü teminini kolaylaştırabilecektir. Arı ürünleri paketleyen işletmelerde finansal planlama ve pazarlama konusunda uzmanların istihdam edilmesi finansman ve pazarlama sorunlarını azaltabilecektir.

Social and economic structure of bee products packing firms in Turkey

The purposes of the study were to explore the social and economic structure of Turkish bee products packing firms and to make solution and develop the recommendation for the problems of them. The research data included the data collected from 35 bee products packing firms and the data elicited from shareholders of bee products industry via workshop. Classical economic analysis approach was used when exploring the socio-economic structure of the sample firms. Research results showed that 40% of the sample firms were limited company while the percentages of the joint-stock company and single proprietorship were 27% and 17%, respectively. The number of beekeepers who supplied bee products to sample firms varied from 5 to 350. In Turkey, bee products packing firms bought 300 tons of honey from 91 different beekeepers. 31% of the sample firms had difficulties to assure high quality and desired standard bee products. The percentage of the financial and marketing problems were 26% and 26%, respectively. Determining the quality standards in bee product market and pricing bee product associated with the origin of products may reduce the problems arise the procurement of bee product. Disseminating the contracting model among the bee product packing firms will assure the high quality of bee products from beekeepers. On the other hand, employed the experts on finance and marketing in bee product packing firms will be beneficial for solving financial and marketing problems.

___

  • Bölüktepe, F.E., Yılmaz, S., 2008. Arı Ürünlerinin Bilinirliği ve Satın Alma Sıklığı, Uludağ Arıcılık Dergisi, 8 (2), 53-62.
  • Çakal, M.A. 2013. Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi Arıcılık ve Arı Ürünleri Sektörü. Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı.
  • Juan-Borras, M., Periche, A., Domenech, E., Esriche, I., 2015. Routine quality control in honey packaging companies as a key to guarantee consumer safety. The case of the presence of sulfonamides analyzed with LC-MS-MS. Food Control, 50(2015), 2043-249.
  • Kıral, T., Kasnakoğlu, H., Tatlıdil F., Fidan H., Gündoğmuş E. 1999. "Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabanı Rehberi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü. Yayın No: 37, ISBN: 975-407-051-2, Aralık, Ankara.
  • Korkmaz, A., Öztürk, C., 2010. Arı Sütü. Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü. Kardeşler Ofset, Samsun.
  • Kumova, U., Korkmaz, A., Avcı, B.C., Ceyran, G., 2002. Önemli Bir Arı Ürünü: Propolis. Uludağ Arıcılık Dergisi, Cilt:2, Sayfa 10-23.
  • Sayılı, M. 2013. “Tokat İlinde Tüketicilerin Arı Ürünleri Tüketim Durumları Ve Alışkanlıkları”, Uludağ Arıcılık Dergisi, 13(1), 16-22.
  • Tunca, R. İ., Taşkın, A., Karadavut, U., 2015. Türkiye’de Arı Ürünlerinin Bazı İllerdeki Tüketim Alışkanlıklarının ve Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(7): 556-561.
  • Yücel, B., 2004. Apiterapi; Arı Ürünlerinin İnsan Sağlığı Üzerindeki Önemi. Ege Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi, Çiftçi Broşürü: 56.