Mehmet MAMAY, Levent ÜNLÜ, Ertan YANIK, Ali İKİNCİ

Şanlıurfa İli'nde İlaçlama Yapılmayan Nar Bahçelerinde Harnup Güvesi [Apomyelois (=Ectomyelois) ceratoniae Zell. (Lepidoptera: Pyralidae)]'nin Ergin Popülasyon Gelişimi ve Döl Sayısının Saptanması

Şanlıurfa İlinde ilaçlama yapılmayan nar bahçelerinde Harnup güvesi [Apomyelois (=Ectomyelois)ceratoniae Zell. (Lepidoptera: Pyralidae)]nin ergin popülasyon gelişimini belirlemek içinçalışmalar, 2011 ve 2012 yıllarında Şanlıurfanın Merkez, Akçakale, Bozova, Harran, Hilvan,Siverek ve Suruç ilçelerinde yürütülmüştür. Harnup güvesinin haftalık ergin popülasyon takibi içindelta tipi eşeysel çekici feromon tuzakları kullanılmıştır. Çalışma sonunda, Şanlıurfadaki narbahçelerinde, Harnup güvesinin ilk ergin uçuşunun mayıs ayının ikinci ve üçüncü haftalarındagerçekleştiği, popülasyonun kasım ayına kadar devam ederek zararlının doğada yaklaşık altı ay aktif kaldığı belirlenmiştir. Şanlıurfanın Akçakale ve Bozova ilçelerinde, Harnup güvesipopülasyonu düşük olarak bulunmuş (haftalık en fazla: 26 ergin/tuzak), ancak diğer ilçelerde(Harran, Hilvan, Merkez, Siverek, Suruç) popülasyon yoğunluğunun yüksek olduğu görülmüştür.Haftalık olarak en fazla yakalanan Harnup güvesi ergin sayısı 96 adet/tuzak ile 20 Ekim 2012tarihinde Suruçta gerçekleşmiştir. Sezon boyunca tuzaklarda toplam olarak en fazla yakalananergin sayısı ise 558 adet/tuzak ile 2012 yılında Merkeze bağlı Akçamescit Köyündeki narbahçesinde olmuştur. Akçakale ve Bozova dışındaki ilçelerde Harnup güvesi popülasyonundatemmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarına denk gelen dört tepe noktasının oluştuğu tespitedilmiştir. Oluşan tepe noktaları ve yapılan teorik hesaplamalardan zararlının Şanlıurfada yıldadört döl verdiği tespit edilmiştir.

Determining Adult Population Development and Generation Number of Carob Moth [Apomyelois (=Ectomyelois) ceratoniae Zell. (Lepidoptera: Pyralidae)] in Untreated Pomegranate Orchards in Şanlıurfa Province

Studies were conducted to determine population developments of Carob moth [Apomyelois(=Ectomyelois) ceratoniae Zell. (Lep.: Pyralidae)] in untreated pomegranate orchards of ŞanlıurfaCentral, Akçakale, Bozova, Harran, Hilvan, Siverek and Suruç counties during 2011 and 2012years. Delta pheromone traps were used to determine population abundance of Carob moth. Asa result of the study, first adults of carob moth were detected during second and third weeks ofMay and the pest remained active throughout six months (from May-to November) inpomegranate orchards in Şanlıurfa. Carob moth weekly populations were less abundant (maximum 26 number/trap) in Akçakale and Bozova than other counties. The highest numbers ofweekly trapped moths were 96 number/trap in Suruç in October 20, 2012. The total highesttrapped moth is determined in Akçamescit village (in Şanlıurfa Central) in 2012 as 558number/trap. Carob moth populations peaked four times in July, August, September and Octoberper year in the counties excluding Akçakale and Bozova. The pest can complete four generationsper year according to peak points and theoretical calculation.

PDF

___

Alrubeai, H. F. 1987. Growth and development of Ectomyelois ceratoniae (Lep.: Pyralidae) under laboratory mass rearing conditions. Journal of Stored Products Research, 23 (3): 133-135. Al-Izzi, M. A. J., Al-Maliky, S. K., Younis, M. A., Jabbo, N. F. 1985. Bionomics of Ectomyelois ceratoniae (Zell.) (Lep.: Pyralidae) on pomegranate in Iraq. Environmental Entomology, 14: 149153. Anonim, 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Cilt: 4. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (TAGEM), Ankara, 388 s. Anonim, 2014. http://tr.wikipedia.org/wiki/Nar. Erişim:05.05.20142. Demirel, N., Subchev, M., Mendel, Z. 2011. Hatay İli nar bahçelerinde farklı feromonların Harnup güvesi, Ectomyelois ceratoniae (Zeller, 1839) (Lepidoptera: Pyralidae) üzerindeki etkililiğinin araştırılması. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran, Kahramanmaraş, s. 203. Elyased, G., Bazaid, S. A. 2001. Field investigation of pomegranate fruit worms in Taif and laboratory evaluation of Bacillus thuringiensis against Ectomyelois ceratoniae. Archives of Phytopathology and Plant Protection, 44 (1): 28-36. Gothilf, S. 1970. The biology of the Carob Moth, Ectomyelois ceratoniae (Zeller) in Israel. III. Phenology of Various Host. Israel Journal of Entomology, 5: 161-170. Kaskuli, A. Eghtedar, E. 1976. Biology and ecology of Spectrobates ceratoniae (Zell.) (Lepidoptera: Pyraliade) in the Province of Fars. Entomologie et Pathologie Appliguees, 41: 21- 32. Kurt, H., Şahin, G. 2013. Bir ziraat coğrafyası çalışması: Türkiyede nar (Punica granatumL.) tarımı. Marmara Coğrafya Dergisi, 27: 551-574. http://www.marmaracografya.com /pdf/27.25.pdf. Erişim: 02.09.2013. Mamay, M., Yanık, E. 2013. Şanlıurfada elma bahçelerinde Elma içkurdu [Cydia pomonella (L.) (Lepidoptera: Tortricidae)]nun populasyon gelişimi ve farklı metotlar kullanılarak bulaşıklık oranının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi-Journal of Agricultural Sciences, 19 (2): 113-120. Mamay, M., Ünlü, L. 2013. Şanlıurfa İli nar bahçelerinde Harnup güvesi [Apomyelois ceratoniae Zell. (Lepidoptera: Pyralidae)]nin ergin popülasyon gelişimi ve zarar oranının belirlenmesi. Türkiye Entomoloji Bülteni, 3 (3): 121-131. Mart, C., Kılınçer, N. 1993a. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde narlarda zararlı Ectomyelois ceratoniae Zell. (Lep.: Pyralidae)nin populasyon değişimi ve döl sayısı. Türkiye Entomoloji Dergisi, 17 (4): 209-216. Mart, C., Kılınçer, N. 1993b. Ectomyelois ceratoniae Zell. (Lep.: Pyralidae)nın farklı sıcaklıklardaki gelişimi üzerinde araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi, 17 (2): 77-86. Mehrnejad, M. R. 1995. The Carob Moth, a pest of pistachio nut in Iran. Acta Horticulturae, 419: 365-372. Mozaffarian, F., Sarafrazi A., Ganbalani, G. N. 2007. Host plant-associated population variation in the carob moth Ectomyelois ceratoniae in Iran: A geometric morphometric analysis suggests a nutritional basis. Journal Insect Sciense, 7 (2): 11. Nodushan, A. J., Akhavi, Y., Qayumi, S. M., Musavi, Y., Abdollahi, A. 2008. Investigation on the efficiency of natural pheromone traps in monitoring and control of Carob moth Spectrobates (=Apomyelois) ceratoniae in Yazd., Agricultural Research and Education Organization (Islamic Republic of Iran) Agricultural Scientific Information and Documentation Centre (ASIDC), 44. http://agris.fao.org/agris- search. Erişim: 11.12.2012. Norouzi, A., A. A. Talebi & Y. Fathipour, 2008. Development and demographic parameters of the Carob moth Ectomyelosi ceratoniae on four diet regimes. Bulletin of Insectology, 61 (2): 291-297. Öztürk, N., Ulusoy, M. R. 2011. Doğu Akdeniz Bölgesi nar bahçelerinde Harnup güvesi [Ectomyelois ceratoniae Zell., 1839 (Lep.: Pyralidae)]nin ergin popülasyon değişimi. Türkiye Entomoloji Bülteni, 1 (2): 79-89. Park, J. J., Perring, T. M., Mafra-Neto, A. 2008. Pheromone application for mating disruption of Carob Moth, in commercial date gardens. ESA Annual Meeting, November 16-19, Reno Nevada. Peyrovi, M., Goldansaz, S. H., Jahromi, K. T. 2001. Using Ferula assafoetida essential oil as adult Carob Moth repellent in Qom pomegranate orchards (Iran). African Journal of Biotechnology, 10 (3), 380-385. Tokmakoğlu, C., Soylu, O. Z., Devecioğlu, H. 1967. Myelois ceratoniae Zellerin biyolojisi ve mücadele metotları üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 7 (3): 91-106. TUIK, 2013. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.d o?alt_id=1001. Erişim: 02.09.2013. Uluç, F. T., Demirel, N. 2011. Hatay ilinde sex feromon tuzakları kullanarak Harnup güvesi, Ectomyelois ceratoniaenin yayılışı, nardaki zarar durumu ve popülasyon yoğunluğunun belirlenmesi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran, Kahramanmaraş, s. 202. Yıldırım, E. M., Başpınar, H. 2011. Aydın ili nar bahçelerinde saptanan zararlı ve predatör türler, yayılışı, zararlı türlerden önemlilerinin popülasyon değişimi ve zararı. Türkiye Entomoloji Bülteni, 1 (3): 169-179.