Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Genotiplerinin Çoklu Dizi (line x tester) Melezlerinde Bazı Lif Özelliklerinin Kalıtımı

Bu araştırma, lif özellikleri ve adaptasyon kabiliyetleri farklı pamuk genotiplerinin, çoklu dizi (Line x Tester) analiz yöntemine uygun oluşturulan F1popülâsyonlarında, incelenen özellikler yönünden genetik yapıyı incelemek, F1 melez gücünü saptamak, uygun anaç ve melez kombinasyonları belirlemek amacıyla 2015 ve 2016 yıllarında Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü’nde yürütülmüştür. Amaca uygun olarak belirlenen 4 ana (Stoneville 468, Flash, GLORIA, TMN199) ve 7 baba (UA48, ZN1018, ADN712, GW2357, İPEK607, TMD139, TMN170 ) ebeveynin 2015 yılında melezlenmesiyle geliştirilen 28 adet melez kombinasyonu, ebeveynleri ile birlikte 2016 yılında 3 tekerrürlü olarak yetiştirilmiş ve genotiplere (ebeveynler ve melezler) ait lif özellikleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda; 1x8, 2x8, 4x5 ve 4x9 F1 melezleri lif kopma uzaması, 3x7, 3x10, 1x10 ve 1x7 F1 melezleri kısa lif içeriği, 2x7 ve 2x10 F1 melezleri ise lif yeknesaklık oranı yönünden önemli bulunmuştur. Ayrıca, ebeveynlerden Stoneville 468, TMD139 ve TMN170 genotipleri lif kopma uzaması, İPEK607 ve UA48 genotipleri kısa lif içeriği, GLORIA, İPEK607 ve UA48 genotipleri ise lif yeknesaklık oranı yönünden önemli bulunurken, incelenen lif özelliklerinin eklemeli olmayan gen/ler etkisiyle yönetildiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Pamuk, Çoklu x Dizi, Heterosis, Lif kalitesi

The inheritance of some fiber properties of cotton (Gossypium hirsutum L.) genotypes in line x tester hybrids

This research was conducted to determine some superior fiber quality cotton genotypes, high yield, ginning percentage, high adaptation capacity characteristics which are constructed in (line x tester) analysis in F1, in terms of the characteristic researched, to examine the genetic structure, detect F1 hybrid power; to identify suitable parents (line x tester) and hybrid population at Nazilli Cotton Research Institute in between 2015 and 2016. 4 lines (Stonoville-468, FLASH, GLORIA, TMN199), 7 testers (GW2357, TMD139, TMN177, TMN170, İPEK607, ZN1018, UA48, ADN712) determined according to our aim were crossbred in 2015 and 28 hybrid combinations were obtained. This research was set up with three replicates and necessary observations were taken in 2015 and 2016. In terms of elongation, 1x8, 2x8, 4x5 and4x9 F1hybrids, in terms of short fiber index,3x7, 3x10, 1x10 and 1x7 F1 hybrids, in terms of uniformity 2x7 and2x10 F1 hybrids were determined as most promising hybrid populations. The most promising line and tester; in terms of elongation STV-468, TMD139, TMN170, in terms of short fiber index, GLORIA, İPEK607, UA48, interms of uniformity GLORIA, İPEK607, UA48 were found important parents in terms of relevant characteristic. It was found out that the fiber properties examined are directed by the non-additive genes.

Keywords:

Cotton, Line x tester, Heterosis, Fiber quality,

PDF

___

Anonim, 2013. Tekstil sektörü ihracat performans değerlendirilmesi 2013 Yılı. İTKB Genel Sekreterliği AR& GE ve mevzuat Şubesi Ocak 2014. Erişim 10.05.2015 http://www.akib.org.tr.Ifiles/downloads/Ekler/Ek-Tekstil.pdf.
Anonim, 2015. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü,2014 yılı pamuk raporu. Http://koop.gtb.gov.tr/data/2014/20Pamuk/20Raporu. Pdf, erişim 10.05.2015.
Anonim, 2017. Nazilli Pamuk Araştırma İstasyonu verileri, Nazilli Aydın.
Başal H., Ünay, A., Canavar, O., Yavas, I., 2009. Combining ability for fiber quality parameters AND within-boll yield components in intraspecific and interspecific cotton populations. Spanish Journal of Agricultural Research, 7(2): 364- 74.
Boyacı,K., 2011. Bazı pamuk (Gosspium ssp.) genotiplerinin çoklu dizi (line xTester) melezlerinde tarımsal ve teknolojik özelliklerin kalıtımı üzerine Bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri ABD, Doktora Tezi, Adana.
Chiang, M.S., Smith, J.D., 1967. Diallel analysis of the inheritance of quantitative characters in grain sorghum 11. Gene action the number effective factor and Inheritability. Can. J. Gene Cytol., 9: 823-830.
EL-Feki., T.A., Abdel-Razık F.B., Gharab, M.A.M., Emam, G.M.L., 1995. Heterosis and combining ability in top crosses of cotton. Beltwide Cotton Conferences, 1: 588-589.
Fonseca, S., Patterson, F.L., 1968. Hybrid vigour in seven parental diallel crosses in common wheat (Triticum aestivum L.). Crop Science, 2: 85-88.
Güvercin., R., 2016. Line x Tester (çoklu dizi) yöntemi ile geliştirilen bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) genotiplerinin Elbistan koşullarına uyum yetenekleri-II; Lif Özellikleri. Yüzüncüyıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26 (4): 603-613.
Kanoktip, K., 1987. Study on the inheritance of certain agronomic characteristics in Cotton. Field Crops Abs. Abs. No: 92-073564.
Karademir, K., Karademir E., Ekinci R., Gençer, O., 2009. Combining ability estimates and heterosis for yield and fiber quality of cotton in linextester design. Not. Bot.Hort. Agrobot. Cluj. 37 (2),228-233.
Kemthorne, O., 1957. An Introduction to Genetic Statistics. John Wiley and Sons Inc., Newyork, U.S.A.
Lukonge E. P., Labuschagne M. T., Herselman L. 2007. Combining ability for yield and fibre characteristics in Tanzanian cotton germplasm. Euphytica, International Journal of Plant Breeding, 161:383-389.
Matzinger, D. F., 1963. Experimental estimates of genetics parameters and their applications in self-fertilizing plants. Statistical Genetics and Plant Breeding, p. 253-276. National Academy of Science. Washington.
Özcan, K., N. Açikgöz., 1999. A statistical program for population genetics. The Symposium of Computer Applications for Agricultural, 3-6 October Çukurova University, Adana-Turkey.
Saravanan, N.A., Ravikesaven, R., Raveendran, T.S, 2010. Combining analysis for yield and fibre quality parameters in intraspecific hybrids of Gossypium hirsutum L. Electronic Journal of Plant Breeding 1(+):856-863.
Senthilkumar, R., Ravikesaven, R., Punitha, D.,Rajarratthinam, S., 2010. Genetic analysis in cotton. Electronic Journal of Plant Breeding 1(4) 846-863.
Ünay, A., 1993. Pamukta (G. hirsutum L.) erkencilik ve bazı tarımsal özelliklerin kalıtımı üzerine araştırmalar. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Edirne.
Zhu, Q., 1995. Advances in research and utilization of intervaritial hybrid vigor in upland cotton (G. hirsutum L.). Field Crops Abs. 7(1) p. 8-11. Abs. No: 951-31962.