Sahîh-i Buhârî Nüshalarına Dair Yeni Bulgular II: es-Sagânî Nüshası ve Türkiye Kütüphanelerindeki Yazmaları
Bu çalışma Radıyyüddîn es-Sagânî’nin (v. 650/1252) Sahîh-i Buhârî nüshasının hususiyetlerini,diğer Buhârî nüshalarından ayrılan yönlerini ve Türkiye’de tespiti yapılan yazmalarınıele almaktadır. Günümüze ulaşıp ulaşmadığı konusunda belirsizlikler bulunan es-Sagânî’nin Buhârî nüshasının Türkiye’de yirmiden fazla kopyası (furû‘) tespit edilmiştir. Çalışmadaönce es-Sagânî’nin hayatı ve ilmî kişiliği ele alınmış, sonra nüshasının özellikleriüzerinde durulmuştur. Diğer Buhârî nüshalarından ayrılan yönleri örnekleriyle birlikte ortayakonulmuştur. Türkiye’de tespiti yapılan nüshaların ön plana çıkanları tanıtılarak çalışmasonlandırılmıştır. Buhârî’nin yaşadığı dönemde yazılan ve talebesi Firebrî’nin tashihiniiçeren kadîm bir nüshaya dayanıyor olması es-Sagânî nüshasını diğerlerinden ayıran en belirginözelliktir. Bu nüshayı esas alıp başka üç nüsha için işaretler belirleyen es-Sagânî, nüshalararasında lafız farklılığı meydana geldiğinde bunlara hâşiyede işaret etmiş ve günümüztahkik kurallarını o dönemde büyük oranda işletmiştir. Firebrî’den sonra oluşan nüshalararası birçok farklılığı bizzat Buhârî’nin veya Firebrî’nin notlarıyla çözüme kavuşturan es-Sagânî’nin Buhârî nüshası ayrıca hâşiye kısmındaki açıklamalarla es-Sagânî’nin dilci kimliğiniyoğun bir şekilde hissettirmektedir. Türkiye’deki zengin yazma eser külliyatının es-Sagânî nüshasını ilgilendiren yönü bu makale ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.
___
- Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD), XIV/1, 2016.