Raf‘u’l-yedeyn Meselesi Çerçevesinde Beyhakî’nin Tahâvî’ye İtirazları
Şafiî mezhebine sıkı tabiiyetiyle tanınan beşinci asır muhaddisi Beyhakî (458/1066),Hanefî muhaddis Tahâvî’nin (v. 321/933) delillerinin zayıf, fıkhî istinbatlarının asılsız ve tenkitlerininmesnetsiz olduğunu ortaya koyabilmek maksadıyla Ma'rifetü’s-Sünen ve’l-Âsârisimli eserini telif etmiştir. Eserde Şafiî’nin fıkhî çıkarımlarına delil teşkil eden rivâyetleritoplamakla birlikte, Tahâvî’ye de sıklıkla tenkit yöneltmiştir. Eser bu haliyle Tahâvî’nin ŞerhuMeâni'l-Âsâr’ına bir reddiye görünümü arz etmektedir. Hicrî ilk asırlarda âlimlerin gündemindegeniş yer tutan ehl-i hadis-ehl-i re’y ihtilafının bir hasılası olarak değerlendirilebileceksöz konusu eserlerde tartışılan meselelerden biri de namazda iftitah tekbiri haricinde rukuyagiderken ve rükûdan doğrulurken ellerin kaldırılması konusudur. Hanefi mezhebine en fazlatenkit yöneltilen ihtilaf meselelerinden biri olan bu hususta, muteber hadis kaynaklarında dageçtiği üzere çok sayıda sahâbîden hadis nakledilmiştir. Hanefi âlimler ise muhtelif gerekçelerlebu rivâyetleri kabul etmemekte ve son tahlilde “Sünnet” olanın namazda ellerin kaldırılmamasıolduğunu düşünmektedirler. Mezheplerinin teşekkülünde hadisçi kimlikleriylebüyük öneme sahip olan Tahâvî ve Beyhakî’nin konuya dair kanaatleri ve yaklaşımları önemarz etmektedir. Bu makalede bahsi geçen mesele hususunda Beyhakî’nin Tahâvî’ye yöneltmişolduğu tenkitler üzerinde durulacak ve her iki muhaddisin konuya dair nakledilen hadislereyaklaşımlarına yönelik mukayeseli bir değerlendirme yapılacaktır.Bu makale "Tahâvî ve Beyhakî'de Hadis (Şerhu Meâni'i-Âsâr ve Ma'rifetü's-Sünen Örneği)" adlı doktora tezinden (Yayımlanmamış Doktora Tezi , Necmettin Erbekan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2017, Dan. Prof. Dr. Mahmut Yeşil ) üretilmiştir.
___
- Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), XVI/1, 2018.