Bir Sünnet Olarak ‘Değer Verme’ Ahlâkı

Allah’ın Müslümanlar için seçtiği en güzel örnek olan Allah Resûlü’nün rehberliğine uyma-nın yolu sünnete uygun yaşamaktır. Sünnete uygun bir yaşam ifadesiyle akla ilk gelenler; ye-meği sağ elle yemek, suyu oturarak içmek gibi şekli davranışlar ve farzdan önce sünnet na-maz kılmak, Pazartesi-Perşembe oruç tutmak gibi ibadetler çevresinde yoğunlaşır. Ahlâkî davranışlar ise genellikle ikinci planda kalmaktadır. Ancak Hz. Peygamber’in insanlarla iliş-kilerinde asla terk etmediği için sünnet adına uyulması gereken ahlâkî davranış prensipleri vardır. Nitekim günümüzde bu prensiplerden ‘değer verme’nin hayattan uzaklaşması ile aile-nin çöküşü, psikolojik sorunlu insanların çoğalması, kendisine yaratılıştan verilen yetenekleri fark edip değerlendiremeyen kişiliklerin oluşması gibi birçok probleme yol açılmaktadır. Oy-sa Müslümanlar sünnete uygun bir davranış modeli geliştirebilse bu problemleri yaşama ih-timallerinin de azalması beklenir. İnsanın insanca var olabilmesinin temel şartlarından biri ‘değer görmek’tir. Resûlullah’ın ilişkilerinde ayrım yapmaksızın tüm insanlara özellikle ço-cuklara ve gençlere hatta hayvanlara, eşyaya ve tabiata değer verme prensibini benimsediği bilinmektedir. Bu makale kapsamında Hz. Peygamber’in insani ilişkilerde temel prensip edi-nip her zaman uyguladığı bir sünnet olarak ‘değer verme ahlâkı’ ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Sünnet, Değer verme, Benlik Saygısı, insan, çocuk, genç

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî (ö. 241/855). el-Kütübü’s-Sitte ve Şürûhuha: Müsnedu Ahmed b. Hanbel. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Baskı, 1982.
Baysal, Zehra. Peygamber'in Sözsüz İletişimine Dair Hadislerin Tahric ve Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi: Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2016.
Beyhakî Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (ö. 458/1066). Şua'bü'l-imân. thk. Ahmed Nedvî, Bombay: Mektebetü'l-rüşd, 2003.
Biler, Sehilan. Psikolojik Açıdan Hz. Peygamber`in Şahsiyeti. Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi, 1998.
Çeleğen, Nuriye. Peygamberimiz Çocuklara Nasıl Davranırdı? İstanbul: Nesil Yayınları, 2010.
Çelik, Ali. "Sünnetin Aktüel Değeri". Kur’an ve Sünnet Sempozyumu (1-2 Kasım 1997) Bildiriler. Ankara: TDV Yayınları, 1999. 155-166.
Demil, Emine. "Hz. Peygamber’in Risâlet Öncesi Hayatına Dair Rivâyetler". Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi, 2016.
Demirci, Selim. "Gençlerin Ahlâk Eğitimi Açısından Hz. Peygamber’in Terkisine Aldığı Genç Sahabiler ve Onlara Tavsiyeleri". Uluslararası Gençlik ve Ahlâk Sempozyumu Bildiriler. ( Sinop: 6-8 Ekim 2016) 2: 985-1009
Demirli, Ayşe Gül. Hz. Peygamber'in Yönetim Anlayışı Bağlamında Siyaset Ahlakı. Yüksek Lisans Tezi: Fırat Üniversitesi, 2010.
Geçtan, Engin. İnsan olmak. İstanbul: Remzi Kitabevi, 18. Baskı, 1997.
İbn Kesir, Ebü'l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer (ö. 774/1373). el-Bidâye ve'n-nihaye. thk. Ali Şîrî. Beyrût: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, 1988.
İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa‘d b. Meni’ ez-Zührî (ö. 230/845). et-Tabakâtu’l-Kübrâ. Beyrut: Dâru Sadır, 1968.
Kara, Hilal Çelikkol. Peygamberimize Hizmet Eden Çocuk Enes bin Malik. İstanbul: Nesil Yayınları, 2008.
Kımter, Nurten. Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi. Doktora Tezi: Uludağ Üniversitesi, 2008.
Koca, Suat. Ahlak Hadisleri ve Değerlendirme Esasları. Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi, 2016.
Komisyon. Hadislerle İslâm. Ankara: DİB Yayınları, 2. Baskı, 2013
Kotan, Sehal D. Varlık. Hadis Rivayetinde Kadın Sahabiler. İstanbul: HİKAV Yayınları, 2019.
Martı, Huriye. "İdeal Bir Eş Olarak Hazreti Peygamber". Kutlu Doğum 2009: Kürselleşen Dünyada Aile. Ankara: TDV Yayını: 2010: 38-46.
Müttakî Hindî, Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân (ö. 975/1567). Kenzü'l-ummâl fî süneni'l-akvâl ve'l-ef'âl. thk. Bekrî Hayânî, Safvetü's-Segâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 5. Baskı, 1981.
Sancaklı, Saffet. "Hadislerde "Yaşlılık Olgusunun" Değerlendirilişi". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 10 / 1 (June 2006): 49-71.
Taberânî, Ebû Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî (ö. 360/971). el-Mu‘cemü’l-Kebîr. thk. Hamdi Abdülmecid Selefî. Beyrut: Dâru İhyai’l-Türâsi’l-Arabî, 2. Baskı, 1984.
Ürkmez, Ahmed. Ahlak Hadislerinin Düşünce ve Davranış Eğitimindeki Yeri ve Rivayet Değeri. Doktora Tezi: Selçuk Üniversitesi, 2007.
Yağcı, Hızır. Hz. Peygamber'in Söz ve Davranışlarında İnsan Kazanma Sanatı. Yüksek Lisans Tezi: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2009.