Sahne Tasarımının Gelişim Süreci İçerisinde Teknik Ve Teknolojinin Önemi

Geçmişten günümüze sahne tasarımında kullanılan araçlar, teknikler, üsluplar ve yenilikler, içinde bulunduğu çağın sosyal-ekonomik-kültürel ve teknolojik ilerlemeleriyle paralel bir gelişim ve değişim göstermiştir. Bu çalışmada; günümüze kadar süre gelen tiyatro sanatında önemli bir yere sahip olan, sahne tasarımı alanında çağlar boyu gerçekleşmiş teknik yenilikler ve gelişmelerin, dönemler bağlamında incelenmesi, teknik ve teknolojik yeniliklerin sahne tasarımına yansımaları ve katkılarının araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak tarihsel süreç içinde sahne tasarımı alanında yaşanan teknik ve teknolojik gelişmeler verilerin toplanıp incelenmesiyle gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sahne Tasarımı, Tiyatro, Teknoloji, Teknik

The Importance of Technique and Technology in The Development Process of The Stage Design

Tools, techniques, styles, and innovations used in stage design from past to present have developed and changed in parallel with the social, economic, cultural, and technological advances of the era. This study aims to analyze the technical innovations and developments in the field of stage design, which has an important place in the art of theater that has survived until today, and the reflections and contributions of technical and technological innovations to stage design in the context of periods. In the research, technical and technological developments in the field of stage design in the historical process were realized by collecting and analyzing data using the qualitative research method.

Keywords:

Stage Design, Theatre, Technology, Technique,

PDF

___

Aksel, E. (1988). Tiyatro tasarımının iç yapısı, tasarımcının ödevleri. Mimar Sinan Üniversitesi Matbaası.
Alpar, S. (2006). Bauhaus’un sahne tasarımına etkileri (Tez No. 285982) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Anadol, R. (2019). Machine hallucination [Dijital enstalasyon]. Refik Anadol Studio, Newyork, US. https://refikanadol.com/works/machine-hallucination/
Aydın, S. N. (2020, 22 Temmuz). Sanat tasarımında bir deha: Olafur Eliasson. Arkitekt, https://www.gzt.com/ arkitekt/sanat-tasariminda-bir-deha-olafur-eliasson-3548205
Aydoğdu, Ü. (1997). Meyerhold ve Piscator'un gerçekçi tiyatroya karşı bütüncül tiyatro anlayışları (Tez No. 61184) [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Bayraktar, E., & Kaleli, F. (2007). Sanal gerçeklik ve uygulama alanları. M. Akgül, E. Derman, U. Çağlayan ve A. Özgit (Eds.), IX. akademik bilişim konferansı bildirileri kitabı (s. 315-321) içinde. Yenidoğan Cilt ve Kırtasiye. https://ab.org.tr/kitap/ab07.pdf
Brockett, O. G. (2000). Tiyatro tarihi. Dost Kitabevi Yayınları.
Bulut B. (2018, 06 Temmuz). Milano fermanı, Roma İmparatorluğu ve Hristiyanlar. Wannart. https://wannart.com/icerik/8789-milano-fermani-ve-roma-imparatorlugunun-hristiyanligi-kabulu
Candan, A. (2003). Yirminci yüzyılda öncü tiyatro (1. Basım). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Craig, E. G. (t.y.). Moskova sanat tiyatrosu “Hamlet” sahne tasarımı [Fotoğraf]. Mazia Laddour. http://mazialaddour.blogspot.com/2011/05/edward-gordon-craig.html
Çalışlar, A. (1993). 20. yüzyılda tiyatro. Mitos Boyut Yayınları.
Çelenk, S. (2007). Bu Dünyadan bir scenograf geçti. YEDI Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1, 8-13. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/203651
Çevik, M. (2007). Çağdaş Alman sahne tasarımcılarından Günther Schneider Siemssen’nin sahne tasarımına getirdiği boyutlar (Tez No. 219411) [Yüksek Lisans Tez, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Çevikayak, C. (2016). Sahne tasarımında çok yönlü bir isim: Es Devlin. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 9(18), 382-400. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/263443
Dervişoğlu, E. (2008). Mekân ve beden ilişkisi: Mekânın bedenle kavrayış üzerinden değerlendirilmesi (Tez No. 251713) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Dixon, S. (2007). Digital performance: A history of new media in theatre, dance, performance art and installation. MiT Press.
Eliasson, O. (2003). The Weather enstalasyonu [Enstalasyon]. Tate Modern Müzesi, Londra. https://www.gzt. com/arkitekt/sanat-tasariminda-bir-deha-olafur-eliasson-3548205
Eliasson, O. (2014). Inside the horizon enstalasyonu [Enstalasyon]. Louis Vuitton Vakfı, Paris. https://www.gzt. com/arkitekt/sanat-tasariminda-bir-deha-olafur-eliasson-3548205
Erbas, A. (2021, 07 Ocak). DALL-E metindeki açıklamaları görselleştiriyor. TRAI. https://turkiye.ai/dall-e-metindeki-aciklamalari-gorsellestiriyor/
Es Devlin, E. (t.y.). Wire-flag:burning set tasarımı [Fotoğraf]. Esdevlin. https://esdevlin.com/work/wire
Gergin, A. (2013). Günümüz seyircisini etkilemede, tiyatral anlatım ve sinematografik anlatım olanaklarının farklı boyutları üzerine bir model önerisi (Tez No. 346009) [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Gropius, W. (t.y.). Piscator için hazırlanan total tiyatro çizimleri [Fotoğraf]. Pinterest. https://tr.pinterest.com/pin/ 484981453608270843/ It’s Nice That. (2015, 29 Temmuz). Here 2013: Es Devlin [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v =nOo9TWaxPmU
iC3DsFX. (t.y.). Pepper’s Ghost yöntemi [Fotoğraf]. iC3DsFX - The 3D Ideas Company. https://www.ic3dsfx.co. uk/peppers-ghost-overview
İpşirlioğlu, Z. (2004). Yeni bir alımlama boyutu. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 0(4), 69-79. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/172510
Kaleli, S. (2016, 15 Mayıs). Robert Wilson ile söyleşi gerçekleştirildi. Mimesis Haber. http://www.mimesis-dergi.org/2016/05/robert-wilson-ile-soylesi-gerceklestirildi/
Lepage, R. (1991). İğne ve afyon (Needles and opium) [Fotoğraf]. Toronto Star. https://www.thestar.com/ entertainment/stage/2013/11/20/robert_lepage_revisits_his_old_vices_in_needles_and_opium.html
Martin, D. (2002, 22 Nisan). Josef Svoboda, 81, stage designer for hundreds of productions. The NewYork Times. https://www.nytimes.com/2002/04/22/theater/josef-svoboda-81-stage-designer-for-hundreds-of-productions. html
Nutku, Ö. (1985). Dünya tiyatrosu tarihi (Cilt 2). Remzi Kitabevi.
OpenAI. (t.y.). DALL-E salyangoz resimleri [Fotoğraf]. Zhuanlan. https://zhuanlan.zhihu.com/p/342270957
Öymen, E. E. (2007, 22 Nisan). Sahnede teknolojik yenilik. BT haber Haftalık Bilgi Toplumu Teknolojileri Gazetesi, s. 616.
Özdemir, A. (2012). Bir sahne bileşeni olarak zenginleştirilmiş gerçekliğin tiyatro mekânında değerlendirilmesi (Tez No. 349653) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Öztuna, Y. (2007). Grafik tasarım ve görsel iletişim. Kültürü Dergisi, 12, İstanbul.
Pahlen, K. (2001). Die bühne mein leben. Springer.
Plufke, J. (t.y.). Pepper’s Ghost yöntemi [Fotoğraf]. The Mary Sue. https://www.themarysue.com/how-coachella-tupac-hologram-worked/
Sabankaya, E. (2016). Bauhaus Okulu’nun heykel sanatı ve sahne tasarımına etkileri ve bir performans uygulaması (Tez No. 428204) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Schneider Siemssen, G. (1995/96). Mystery-Musical von Georg Stampfer [Video]. Youtube. https://www.youtube. com/watch?v=D8id2uZXHrs
Steve Dixon. (2020, 12 Şubat). Wikipedia içinde. https://en.wikipedia.org/wiki/Steve_Dixon_(actor)
Svoboda, J. (t.y.). Diapolyekran ve Polyekran [Fotoğraf]. JosefSvoboda. http://www.svoboda-scenograph. cz/en/laterna-magika/
Şeyben, B. Y. 2016). Tiyatro ve multimedya. Habitus Yayıncılık.
The Woost Projects. (1982). Bizim şehir (Our town) [Fotoğraf]. The Wooster Group. http://www. thewoostergroup.org/~thewoost/projects/TTHA_Barbican/
TheaterVR. (t.y.). TheaterVR kalevala.episodes teaser [Video]. Vimeo. https://vimeo.com/331466758
Tirben, B. (2018). Tiyatro oyunlarında video art kullanımı (Tez No. 505630) [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Tunalı, İ. (2006). Bir kültür kategorisi olarak avangard üstüne. Rh+ Sanat Dergisi, 33. İstanbul.
Wilson, R. (2016). Garrincha operasından bir kare [Fotoğraf]. Robertwilson. http://www.robertwilson.com/ garrincha
Yıldırım, L., & Sakalauskaite, J. (2011). Devrim sonrası ilk Sovyet modası’nın oluşturulmasına Popova ve Stepanova’nın konstrüktivist yaklaşımlarının etkisi. Yedi DEÜ GSF Dergisi, 6, 31-40. https://dergipark.org.tr/ tr/download/article-file/203713
Yılmaz, Ç. (2019, 01 Aralık). Sahne tasarımı dünyasının tanrıçası Es Devlin. Yellowbos. https://yellowbos.com/sahne-tasarimi-es-devlin/
Yorgun, F. (2018). Antik Yunan tragedyalarında Tanrı ve kader kavramları (Tez No. 531388) [Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
Zeren, M. A. (2017). Avangart ve Sovyet avangart sahne tasarımı (Tez No. 469783) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.