Müşterek Bir Hücum: Slav ve Avarların Selânik Kentine Saldırıları (617/618)

Göktürklerin hükmü altına girmek istemeyen Avarlar, batıya doğru hareket etmişler ve Bizans Devleti’ne elçilerini göndererek, onlarla anlaşma yapmak istediklerini bildirmişlerdir. Bizans Devleti’nin ise bu sırada, düşmanları olan Bulgarlara ve Slavlara karşı kullanabilecekleri bir güce ihtiyaçları bulunmaktaydı. Bu sebeple Bizans İmparatoru I. Justinianos (527-565), Avarlar ile bir anlaşma imzalamıştır. Anlaşmaya göre, Bizans Devleti, Avarlara yıllık vergi ödeyecek, Avarlar da bunun karşılığında Bizans Devleti’nin düşmanlarına karşı mücadele edeceklerdir. Dostça başlayan Bizans-Avar münasebetleri, daha sonraki yıllarda, şartların da değişmesiyle farklı bir hâl alacaktır. Nitekim Avarlar, II. Justinos (565-578) döneminden itibaren zaman zaman Bizanslıların düşmanı olan Slavlar ile menfaatlerine göre birlik tesis etmekten çekinmemişlerdir. Vuku bulan Slav-Avar ittifakının en büyük hedeflerinden biri Balkan toprakları üzerinedir. Balkanlar hem Slavlar ve Avarlar hem de Bizans Devleti açısından jeopolitik konumu itibariyle oldukça önemlidir. 565-616 yılları arasında Slav-Avar birlikleri gerçekleştirdikleri akınlarla bu bölgenin büyük bir kısmını ele geçirmelerine rağmen bölgenin en önemli merkezlerinden biri olan Selânik’in ele geçirilmesi mümkün olmamıştır. Bu çalışmada 617/618’de Slav-Avar kuvvetlerinin Selânik üzerine düzenlemiş oldukları hücümlar, kuşatma esnasında yaşanılanlar, kullanılan silâh ve teçhîzatlar ve vuku bulan saldırıların Bizans yanında Slav-Avar ittifakı açısından neticeleri Aziz Demetrios’un Mucizeleri isimli eser esas alınarak, değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Avar, Slav, Bizans, Selânik, Aziz Demetrios, Mucizeler

A Joint Attack: the Attacks of the Slav and Avars on the City of Thessaloniki (617/618)

The Avars, who did not want to fall under the rule of the Gokturks, moved west and sent their envoys to the Byzantine State, informing them that they wanted to conclude an agreement with them. Meanwhile, the Byzantine State needed a force that they could use against their enemies, the Bulgarians and Slavs. For this reason, the Byzantine Emperor Iustinianos I (527-565) signed an agreement with the Avars. According to the agreement, the Byzantine State will pay annual taxes to the Avars, and in return the Avars will fight against the enemies of the Byzantine State. Byzantine-Avar relations, which began as friendly, will become different in the following years with the change of circumstances. As a matter of fact, the Avars did not hesitate to establish unity with the Slavs, who were the enemies of the Byzantines since the period of Iustianos II (565-578), according to their interests. One of the main goals of the Slavic-Avar alliance is over the Balkan territory. The Balkans is very important for both Slavs, Avars and the Byzantine State in terms of its geopolitical position. Although Slav-Avar troops captured a large part of this region with their raids between the years 565-616, it was not possible to capture Thessaloniki, one of the most important centers of the region. In this study, the attacks organized by the Slavic-Avar forces on Thessaloniki in 617/618, the events experienced during the siege, the weapons and equipment used, and the consequences of the attacks that occurred in terms of the Slavic-Avar alliance alongside Byzantium will be evaluated on the basis of the work named The Miracles of Saint Demetrios.

Keywords:

Avar, Slav, Byzantine, Thessaloniki, Saint Demetrios, Miracles,

PDF

___

“Miracula St. Demetrii II”, Vizantijski Izvori za Naroda Jugoslavije, Sırpça trc. Franjo Barišić, I, Belgrad: 1955.
Ahmetbeyoğlu, Ali; “Hun Akınları Çağında Balkanlar”, Balkanlar El Kitabı, I, ed. Prof. Dr. Bilgehan Atsız Gökdağ, Prof. Dr. Osman Karatay, Akçağ Yayınları, Ankara (2017), s. 75-90.
Anagnostis, Johannis; Selânik’in (Thessaloniki) Son Zaptı Hakkında Bir Tarih, Sultan II. Murad Dönemine Ait Bir Bizans Kaynağı, trc. ve nşr. Melek Delilbaşı, Ankara: TTK, 1989.
Basık, Celaleddin; Hiç Bizans Olmadı Romulus’tan Fatih’e Roma Devleti, I, İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2013.
Baxevanis, Johan; The Port of Thessaloniki, Institute for Balkan Studies, Thessaloniki 1963.
Cameron, Averil; Bizanslılar, çev. Özkan Akpınar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
Çapan, Fatma; Balkanlarda Bizans-Türk İlişkileri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ 2013.
Delilbaşı, Melek; “16. Yüzyılda Via Egnatia (1380-1699)”, Sol Kol Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699), ed. Elizabeth A. Zachariadou, çev. Özden Arıkan, Ela Güntekin, Tülin Altınova, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999, s. 73-91.
Demircioğlu, Halil; Roma Tarihi Cumhuriyet Birinci Kısım Menşelerinden Akdeniz Havzasında Hâkimiyet Kurulmasına Kadar, Ankara: TTK, 1987.
Dikici, Radi; Bizans İmparatorluğu Tarihi (Şu Bizim Bizans-Byzantium 330-1453), İstanbul: Remzi Kitabevi, 2013.
East Central and Eastern Europe in the Middle Ages 450-1450, Editor: Florin Curta and Dušan Zupkas, Byzantium and the Avars, 6th–9th Century AD Political, Diplomatic and Cultural Relations by Georgios Kardaras, Leiden-Boston: Brill, 2018.
Gökbilgin, Tayyip; “Selânik”, İ.A., X, MEB Yayınevi, İstanbul (1996), s. 337-349.
Graauw, Arthur de; Ancient Coastal Settlements Port and Harbours, Vol. III / Ancient Port Structures, Grenoble 2020.
Gregory, T.E.; Bizans Tarihi, çev. E. Ermet, İstanbul: YKY, 2016.
Günay, Umay Türkeş; Türklerin Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları, 2007.
Hamzaoğlu, Yusuf; “Slovenya’da Avar İzleri”, Türkler, II, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 687-692.
Hersak, Emil; “Avarlar: Etnik Yaratılış Tarihlerine Bir Bakış”, Türkler, II, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 641-657.
Jorga, Nicolae; Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, İstanbul: Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005.
Kafesoğlu, İbrahim; Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1994.
Karatay, Osman; “Avar Hâkimiyeti ve Balkanların Slavlaşması”, Balkanlar El Kitabı, I, ed. Prof. Dr. Bilgehan Atsız Gökdağ, Prof. Dr. Osman Karatay, Ankara: Akçağ Yayınları, 2017, s. 91-98.
Kiel, Machiel; “Selânik”, DİA, C. XXXVI, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009, s. 352-357.
Kurat, Akdes Nimet; IV.-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara: Murat Kitabevi Yayınları, 2002.
__________________; Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’e Kadar, Ankara: TTK, 1987.
Lemerle, Paul; Les Plus Anciens Recueils Des Miracles De Saint Dèmètrius Et La Pènètration Des Slaves Dans Les Balkans, I, Du Centre De La Recherche Scientifique, Paris 1979.
Maclagan, Michael; The City of Constantinople, London 1968.
Magdalino, P.; “Saint Demetrios and Leo VI”, Byzantinoslavica LI (2), (1990), s. 198-201.
Miller, William; “Selonika”, The English Historical Review, Vol. 32, No. 126, (1917), s. 161-174.
Norwich, J. Julius; Bizans (Erken Dönem M.S. 323-802), I, çev. Hamide Koyukan, İstanbul: Kavalcı Yayınları, 2013.
Ostrogorsky, Georg; Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, Ankara: TTK, 2011.
Pala, Ayhan; XV. ve XVI. Yüzyıllarda Selânik Şehri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1991.
Rance, Philip; “The Fulcum the Late Roman and Byzantine Testudo: the Germanization of Roman Infantry Tactics?”, Greek, Roman and Byzantine Studies, 44 (2004), s. 265-326.
Süleymanova, Sevda A.; “Kafkasya ve Avarlar”, Türkler, II, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 674-686.
Theologou, Kostas-Panayotis G. Michaelides; “The Role of Jews in the Late Ottoman and Early Greek Salonica”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, Vol. 12, No: 3, (2010), s. 307-320.
Ünal, Neslihan; İki Osmanlı Liman Kenti İzmir ve Selânik, Ankara: İmge Kitabevi, 2015.
Vickers, M.; “Sirmium or Thessaloniki? A Critical Examination of the St. Demetrius Legend”, Byzantinische Zeitschrift 67 (2), (1974), s. 337-350.
Whitby, Michael; Essential Histories Rome at War AD 293-696, Osprey Publishing, 2002.
Woods, D.; “Thessalonica’s Patron: Saint Demetrius or Demeterius?”, The Harvard Theological Review 93/3, (2000), s. 221-234.
Zenbilli, İlkgül Kaya; “Aziz Demetrios: Selânik’in Koruyucu Azizi, Yaşam Öyküsü ve Mucizeleriyle İlişkili Belgeler, Kültü ve Tasvirleri”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, Bizans Dosyası, C. 3, S. 2, (2020), s. 361-382.