Mesleki Özdeşleşmenin Tükenmişliğe Etkisinde İş Yükü Algısının Aracılık Rolü: Hemşirelere Yönelik Bir Araştırma

Mesleki özdeşleşme, çalışanların mesleklerine yönelik olumlu algılamaları olmasına karşın, tükenmişlik ve iş yükü algıları çalışanlarda önemli sorunlara neden olabilmektedir. Bu kapsamda araştırmanın temel amacı, yoğun ve emeğe dayalı faaliyet gösteren çalışanların mesleki özdeşleşme algılarının tükenmişliğe etkisinde “iş yükü algısının” aracı rol oynayıp oynamadığını belirlemektir. Araştırmada “mesleki özdeşleşmenin tükenmişliğe etkisinde iş yükü algısı aracı bir değişken olarak rol almakta mıdır?” sorusuna cevap aranmaya çalışılmıştır. Araştırma literatür ışığında genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeline göre desenlenmiş, nicel araştırma yöntemine göre de kurgulanmıştır. Araştırma verileri kolayda örnekleme tekniğine göre Ankara’daki kamuya ait bir hastanede görev yapan hemşirelerden toplanmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS ve AMOS programları kullanılarak betimsel analizler ile fark ve ilişki testleri uygulanmıştır. Verilerin analizinden elde edilen bulgularda hemşirelerin mesleki özdeşleşmeleri ile tükenmişlik ve iş yükü algıları arasında negatif yönlü ilişki bulunmaktadır ve mesleki özdeşleşmenin tükenmişliğe etkisinde iş yükü algısı aracı rol oynamaktadır. Elde edilen bulgulara göre mesleki özdeşleşme yüksekliği çalışanların tükenmişlik algıları ile iş yükü algılarını azaltmaktadır. Ancak çalışanlarda yoğun iş temposuyla artan iş yükü algısı tükenmişliği arttırırken, mesleki özdeşleşme algısını azaltmakta ve tükenmişlik algısının artmasına yol açabilmektedir.

The Mediating Role of Workload Perception in the Effect of Occupational Identification on Burnout: A Research On Nurses

Although occupational identification and employees have positive perceptions of their profession, perceptions of burnout and workload can cause significant problems for employees. In this context, the main purpose of the study is to determine whether “workload perception” plays a mediating role in the effect of occupational identification perceptions of employees who work intensively and based on labor. In the study, “Does the perception of workload play a role as a mediating variable in the effect of occupational identification on burnout?” an answer to the question has been sought. The research has been designed according to the relational scanning model, one of the general scanning models, in the light of the literature, and it has beens also constructed according to the quantitative research method. The research data have been collected from nurses working in a public hospital in Ankara according to convenience sampling technique. Descriptive analysis and difference and relationship tests have been applied in data analysis using IBM SPSS and AMOS programs. In the findings obtained from the analysis of the data, there is a negative relationship between the nurses' professional identification and their perceptions of burnout and workload, and workload perception plays a mediating role in the effect of occupational identification on burnout. According to the findings, the high level of occupational identification reduces the burnout perceptions and workload perceptions of the employees. However, while the perception of workload that increases with intense work pace in employees increases burnout, it decreases the perception of occupational identification and can lead to an increase in burnout perception.

Keywords:

Occupational Identification, Workload Perception, Burnout Mediating Effect,

PDF

___

Akçal, M. (2020). Mali müşavirlerin aşırı iş yükü algısı ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki (Master's thesis, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).

Al Ma'mari, Q., Sharour, L. A., & Al Omari, O. (2020). Fatigue, burnout, work environment, workload and perceived patient safety culture among critical care nurses. British journal of nursing, 29(1), 28-34.

Ardiç, K., ve Polatci, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 10(2).

Ashforth, B. E., Joshi, M., Anand, V., & O'Leary‐Kelly, A. M. (2013). Extending the expanded model of organizational identification to occupations. Journal of Applied Social Psychology, 43(12), 2426-2448.

Ashforth, B. E., & Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. Academy of management review, 14(1), 20-39.

Avanzi, L., Fraccaroli, F., Castelli, L., Marcionetti, J., Crescentini, A., Balducci, C., et.al. (2018). How to mobilize social support against workload and burnout: The role of organizational identification. Teaching and Teacher Education, 69, 154-167.

Avanzi, L., Schuh, S. C., Fraccaroli, F., & van Dick, R. (2015). Why does organizational identification relate to reduced employee burnout? The mediating influence of social support and collective efficacy. Work & Stress, 29(1), 1-10.

Aycan, Z., ve Eskin, M. (2005). Childcare, spousal, and organizational support in predicting work-family conflict for females and males in dual-earner families with preschool children. Sex Roles, 53(7), 453-471.

Bakker, A. B. (2014). Daily fluctuations in work engagement. European Psychologist.

Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173.

Becker, H. S., & Carper, J. W. (1956). The development of identification with an occupation. American journal of Sociology, 61(4), 289-298.

Benligiray, S., ve Sönmez, H. (2011). Hemşirelerin mesleki bağlılıkları ile diğer bağlılık formları arasındaki ilişki: Örgüte bağlılık, işe bağlılık ve aileye bağlılık. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Nursing Journal, 18(1).

Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological bulletin, 88(3), 588.

Bhowmick, S., & Mulla, Z. (2020). Who Gets Burnout and When? The Role of Personality, Job Control, and Organizational Identification in Predicting Burnout Among Police Officers. Journal of Police and Criminal Psychology, 1-13.

Biçkes, D. M., ve Yilmaz, C. (2017). Örgütsel Özdeşleşmenin Tükenmişlik Üzerindeki Etkisi: Öğretmenler Üzerinde Bir Uygulama. Is, Guc: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 19(2).

Bitmiş, M. G., Sökmen, A., ve Turgut, H. (2013). Psikolojik Dayanıklılığın Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü. Gazi Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 15(2), 27.

Bolat, O. İ. (2011). İş yükü, iş kontrolü ve tükenmişlik ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 87-101.

Boles, J. S., Dean, D. H., Ricks, J. M., Short, J. C., & Wang, G. (2000). The dimensionality of the Maslach Burnout Inventory across small business owners and educators. Journal of Vocational Behavior, 56(1), 12-34.

Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. Testing structural equation models, 154, 136.

Byrne, B. M. (2013). Structural equation modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: Basic concepts, applications, and programming: Psychology Press.

Cherniss, C. (1981). Preventing burnout: From theory to practice. The burnout syndrome, 172-176.

Cohen, A. (1998). An examination of the relationship between work commitment and work outcomes among hospital nurses. Scandinavian journal of management, 14(1-2), 1-17.

Çelik, M. (2016). Tükenmişlik Yaşam Doyumu Ve İş Yükü Ilişkisi: Denizli'de Faaliyet Gösteren Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Bir Araştirma. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 21(4).

Çelik, M., ve Çıra, A. (2013). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde aşırı iş yükünün aracılık rolü. Ege Akademik Bakış, 13(1), 11-20.

Çelik, M., ve Yıldız, B. (2018). Hemşirelerde Mesleki Bağlılık, Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Kamu Sektörü ve Özel Sektör Karşılaştırması. Kastamonu University Journal of Economics & Administrative Sciences Faculty, 20(2).

Dağdeviren, M., Eraslan, E., ve Mustafa, K. (2005). çalişanlarin toplam iş yükü seviyelerinin belirlenmesine yönelik bir model ve uygulamasi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(4).

Dahl, K. K. B. (2020). Mo (ve) ments in professional identification: achieving professional identity and becoming a teacher in Danish and Kenyan teacher education. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 50(1), 123-140.

De Groot, H. A., Burke, L. J., & George, V. M. (1998). Implementing the differentiated pay structure model: process and outcomes. JONA: The Journal of Nursing Administration, 28(5), 28-38.

Derya, S. (2008). Crossover of work-family conflict: Antecedent and consequences of crossover process in dual-earner couples. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Koç Üniversitesi, İstanbul.

Doğan, A. (2020). Mesleki Özdeşleşme İle Tükenmişlik İlişkisinde İş Yükü Algısı Ve Psikolojik Dayanıklılığın Aracı Rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.

Dworkin, A. G., Saha, L. J., & Hill, A. N. (2003). Teacher burnout and perceptions of a democratic school environment. International Education Journal, 4(2), 108-120.

Edwards, D., Burnard, P., Coyle, D., Fothergill, A., & Hannigan, B. (2000). Stress and burnout in community mental health nursing: a review of the literature. Journal of psychiatric and mental health nursing, 7(1), 7-14.

Enli Kalmaz, P. (2018). Örgütsel güvenin örgütsel özdeşleşme ve mesleki özdeşleşme üzerine etkileri hakkında bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi İşletme Anabilim Dalı.

Erdem, A. T., ve Güven, Ş. (2020). Sanal Kaytarma. In G. Akduman (Ed.), 21. Yüzyılda Örgütsel Davranışta 21 Güncel Yaklaşım: Gazi Kitabevi.

Ergin, C. (1992). Doktor ve hemsirelerde tukenmislik ve Maslach tukenmislik olceginin uyarlanmasi. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, 22th September 1992 Ankara (Turkey).

Fırat, Z. M. (2015). Tükenmişlik ve örgütsel bağlılığın mesleki bağlılık üzerindeki etkileri: Banka çalışanları üzerinde bir araştırma. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.

Freud, S. (1922). 1990. group Psychology and the Analysis of the Ego. In: New York: WW Norton & Co.

Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal of social issues, 30(1), 159-165.

Gökkaya, Ö. (2014). Yerel Yönetimlerde İş-Yaşam Dengesi Ve Çalışan Davranışı İlişkisinin İncelenmesi “Kocaeli Belediyeleri Örneği”. Elektronik Mesleki Gelişim Ve Araştırmalar Dergisi, 2(3), 1-18.

Greenglass, E. R., Burke, R. J., & Fiksenbaum, L. (2001). Workload and burnout in nurses. Journal of community & applied social psychology, 11(3), 211-215.

Greenhaus, J. H., Parasuraman, S., Granrose, C. S., Rabinowitz, S., & Beutell, N. J. (1989). Sources of work-family conflict among two-career couples. Journal of Vocational Behavior, 34(2), 133–153. https://doi.org/10.1016/0001-8791(89)90010-9.

Habib, H. (2020). Organizational Commitment among Secondary School Teachers in Relation to Job Burnout. Shanlax International Journal of Education, 8(3), 72-76.

Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. (2006). Multivariate data analysis . Uppersaddle River. In: NJ: Pearson Prentice Hall.

Hart, S. G., & Staveland, L. E. (1988). Development of NASA-TLX (Task Load Index): Results of empirical and theoretical research. In Advances in psychology (Vol. 52, pp. 139-183): Elsevier.

Hellesøy, O., Grønhaug, K., & Kvitastein, O. (2000). Burnout: conceptual issues and empirical findings from a new research setting. Scandinavian journal of management, 16(3), 233-247.

Hirschi, A. (2012). Callings and Work Engagement: Moderated Mediation Model of Work Meaningfulness, Occupational Identity, and Occupational Self-Efficacy. Journal of counseling psychology, 59, 479-485. doi:10.1037/a0028949

Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of resources: A new attempt at conceptualizing stress. American psychologist, 44(3), 513.

Hobfoll, S. E. (2001). The influence of culture, community, and the nested‐self in the stress process: Advancing conservation of resources theory. Applied psychology, 50(3), 337-421.

Hobfoll, S. E., Freedy, J., Lane, C., & Geller, P. (1990). Conservation of social resources: Social support resource theory. Journal of Social and Personal Relationships, 7(4), 465-478.

Ildız, G. Ö. (2009). Proje yönetimi: İnşaat firmalarında proje müdürlerinin iş yükü, iş stresi, iş tatmini ve motivasyon ilişkisi. İstanbul Kültür Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Proje Yönetimi.

Jager, A. J., Tutty, M. A., & Kao, A. C. (2017). Association between physician burnout and identification with medicine as a calling. Paper presented at the Mayo Clinic Proceedings.

Karacaoğlu, K., ve Çetin, İ. (2015). İş yükü ve rol belirsizliğinin çalişanlarin tükenmişlik düzeyleri üzerine etkisi: afad örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5(1), 46-69.

Karadal, H., Abubakar, A. M., ve Erdem, A. T. (2018). Boreout, kariyer uyumluluğu ve aile-iş zenginleştirme etkileşimi: Selçuk Üniversitesi örneği. Sosyal Ekonomik Arastırmalar Dergisi(35), 41-63.

Karadal, H., ve Erdem, A. (2018). Boreout sendromunun kariyer uyumluluğu ve kariyer iyimserliği arasındaki ilişki bağlamında analizi üzerine bir uygulama. International Journal of Academic Value Studies, 4(18), 30-38.

Kırkbeşoğlu, E., ve Tüzün, İ. K. (2009). Bireycilik-Toplulukçuluk İkileminde Mesleki Özdeşleşme Ve Örgütsel Özdeşleşme Ayrımı. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-8.

Kline, P. (2014). An easy guide to factor analysis: Routledge.

Köse, Ö. (2019). Presenteeism (İşte var olamama) ile örgütsel özdeşleşme ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin analizi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kramer, A. F. (1991). Physiological metrics of mental workload: A review of recent progress. Multiple-task performance, 279-328.

Lammers, J. C., Atouba, Y. L., ve Carlson, E. J. (2013). Which identities matter? A mixed-method study of group, organizational, and professional identities and their relationship to burnout. Management Communication Quarterly, 27(4), 503-536.

Lasswell, H. D. (1965). Language of politics. Cambridge: Mass., M.I.T. Pr.

Leung, A. S., & Chang, L. M. (2002). Organizational downsizing: Psychological impact on surviving managers in Hong Kong. Asia Pacific Business Review, 8(3), 76-94.

Lewin, A. Y., Sakano, T., Stephens, C. U., & Victor, B. (1995). Corporate citizenship in Japan: Survey results from Japanese firms. Journal of Business Ethics, 14(2), 83-101.

MacKenzie, S. B., & Podsakoff, P. M. (2012). Common method bias in marketing: Causes, mechanisms, and procedural remedies. Journal of retailing, 88(4), 542-555.

MacKinnon, D. P., Fairchild, A. J., & Fritz, M. S. (2007). Mediation analysis. Annu. Rev. Psychol., 58, 593-614.

Mael, F., & Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of organizational behavior, 13(2), 103-123.

Marsh, H. W., & Hocevar, D. (1985). Application of confirmatory factor analysis to the study of self-concept: First-and higher order factor models and their invariance across groups. Psychological bulletin, 97(3), 562.

Maslach, C. (2003). Burnout: The cost of caring: Ishk.

Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of organizational behavior, 2(2), 99-113.

Maslach, C., Jackson, S. E., Leiter, M. P., Schaufeli, W. B., & Schwab, R. L. (1986). Maslach burnout inventory (Vol. 21): Consulting psychologists press Palo Alto, CA.

Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.

McDonald, R. P., & Marsh, H. W. (1990). Choosing a multivariate model: Noncentrality and goodness of fit. Psychological bulletin, 107(2), 247.

Nassar, A. K., Reid, S., Kahnamoui, K., Tuma, F., Waheed, A., & McConnell, M. (2020). Burnout among Academic Clinicians as It Correlates with Workload and Demographic Variables. Behavioral Sciences, 10(6), 94.

Nunnally, J. C. (1975). Psychometric theory—25 years ago and now. Educational Researcher, 4(10), 7-21.

Onyett, T. P., & Matt Muijen, S. (1997). Job satisfaction and burnout among members of community mental health teams. Journal of Mental Health, 6(1), 55-66.

Pastores, S. M., Kvetan, V., Coopersmith, C. M., Farmer, J. C., Sessler, C., Christman, J. W., et.al. (2019). Workforce, workload, and burnout among intensivists and advanced practice providers: a narrative review. Critical care medicine, 47(4), 550-557.

Peng, X., Lee, S., & Lu, Z. (2020). Employees' perceived job performance, organizational identification, and pro-environmental behaviors in the hotel industry. International Journal of Hospitality Management, 90, 102632.

Peterson, M. F., Smith, P. B., Akande, A., Ayestaran, S., Bochner, S., Callan, V. et.al. (1995). Role conflict, ambiguity, and overload: A 21-nation study. Academy of Management Journal, 38(2), 429-452.

Rothe, N., Schulze, J., Kirschbaum, C., Buske-Kirschbaum, A., Penz, M., Wekenborg, M. Ki et.al. (2020). Sleep disturbances in major depressive and burnout syndrome: A longitudinal analysis. Psychiatry Research, 286, 112868.

Rothe, N., Steffen, J., Penz, M., Kirschbaum, C., & Walther, A. (2020). Examination of peripheral basal and reactive cortisol levels in major depressive disorder and the burnout syndrome: A systematic review. Neuroscience & Biobehavioral Reviews.

Sacchi, M. D. (1998). A bootstrap procedure for high-resolution velocity analysis. Geophysics, 63(5), 1716-1725.

Schaubroeck, J., & Merritt, D. E. (1997). Divergent effects of job control on coping with work stressors: The key role of self-efficacy. Academy of Management Journal, 40(3), 738-754.

Schaufeli, W. B., Maslach, C., & Marek, T. (2017). Professional burnout: Recent developments in theory and research (Vol. 33): Taylor & Francis.

Schepman, S. B., & Zarate, M. A. (2008). The relationship between burnout, negative affectivity and organizational citizenship behavior for human services employees. International journal of humanities and social sciences, 2(4), 242-247.

Tanaka, J. S., & Huba, G. J. (1985). A fit index for covariance structure models under arbitrary GLS estimation. British journal of mathematical and statistical psychology, 38(2), 197-201.

Tatlı, M. (2017). Tükenmişlik ile iş yükü arasındaki ilişki: Aksaray defterdarlığında bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 49-62.

Tekir, Ö., Çevik, C., Selma, A., ve Çetin, G. (2016). Sağlik Çalişanlarinin Tükenmişlik, Iş Doyumu Düzeyleri Ve Yaşam Doyumunun Incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 51-63.

Tolman, E. C. (1948). Cognitive maps in rats and men. Psychological review, 55(4), 189.

Tran, B., Lenhart, A., Ross, R., & Dorr, D. A. (2019). Burnout and EHR use among academic primary care physicians with varied clinical workloads. AMIA Summits on Translational Science Proceedings, 2019, 136.

Tutar, H., ve Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve -SPSS Uygulamaları-. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Van Bogaert, P., Clarke, S., Willems, R., & Mondelaers, M. (2013). Nurse practice environment, workload, burnout, job outcomes, and quality of care in psychiatric hospitals: a structural equation model approach. Journal of advanced nursing, 69(7), 1515-1524.

Vanishree, P. (2014). Impact of role ambiguity, role conflict and role overload on job stress in small and medium scale industries. Research Journal of Management Sciences, 3(1), 10-13.

Velando‐Soriano, A., Ortega‐Campos, E., Gómez‐Urquiza, J. L., Ramírez‐Baena, L., De La Fuente, E. I., & Cañadas‐De La Fuente, G. A. (2020). Impact of social support in preventing burnout syndrome in nurses: A systematic review. Japan Journal of Nursing Science, 17(1), e12269.

Vimantaite, R., & Seskevicius, A. (2006). The burnout syndrome among nurses working in Lithuanian cardiac surgery centers. Medicina (Kaunas, Lithuania), 42(7), 600.

Wang, X.-q., Zhu, J.-c., Huo, J.-y., Liu, M.-f., & Ye, B.-j. (2020). Implicit professional identity: assessment and relation with explicit professional identity and well-being of pre-service teachers. European Journal of Teacher Education, 1-18.

Weick, K. E., & McDaniel, R. (1989). How professional organizations work: Implications for school organization and management. Schooling for tomorrow: Directing reforms to issues that count, 330-355.

Wright, T. A., & Bonett, D. G. (1997). The contribution of burnout to work performance. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(5), 491-499.

Yılmaz, C., ve Biçkes, D. M. (2014). Örgütsel güven ile tükenmişlik arasındaki ilişkide algılanan örgütsel özdeşleşmenin aracılık etkisi: Uygulamalı bir çalışma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.

Yürür, Ş. (2011). Öğrenilmiş Güçlülük, Kıdem Ve Medeni Durumun Duygusal Tükenmedeki Rolü: Kaynakların Korunması Teorisi Kapsamında Bir Analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 107-126.