Tuğçe Tuğyam İLHAN, Yusuf Zafer Can UĞURHAN

SOSYAL MEDYADA GÖSTERİŞ TÜKETİMİ EĞİLİMİ ÖLÇEĞİ GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Küreselleşme, hızla gelişen teknoloji ve bireylere sunulan sanal dünya ile birlikte tüketim günümüzde sosyokültürel bir olay haline gelmiştir. Bireyler, gösteriş amaçlı gerçekleştirdiği tüketim davranışlarını, diğer insanlara göstermenin bir yolu olarak sosyal medyayı kullanmaya başlamıştır. Böylece bireyler sahip oldukları nesneleri, gezdikleri yerleri, tükettikleri yiyecekleri, serbest zamanlarda gerçekleştirdikleri etkinlikler gibi yaşam stillerini sosyal medya aracılığı ile diğer bireylere iletmeye başlamışlardır. Sosyal medyadaki bu davranışları ile bireyler, sosyal statülerini ve içinde bulundukları sosyal sınıfları yansıtmaktadır. Bu yüzden bireyler kendilerini diğer bireylerden farklı kılmaya çalışan bir imaj oluşturmak istemektedir. Diğer taraftan tüketim tarzlarında olduğu gibi gösteriş tüketimi eğilimi de bireyden bireye farklılık gösterebilmektedir. Bu çalışmada tüketicilerin sosyal medya kullanımlarındaki gösteriş tüketimi eğilimlerini belirleyebilmek amacıyla sosyal medyada gösteriş tüketimi eğilimi (SMGTE) ölçeği geliştirilmiştir. Yapılan literatür taramaları ve ilgili incelemeler sonucunda elde edilen bulgularla tüketim ilginliği, kişisel imaj temsiliyeti ve paylaşım memnuniyeti olmak üzere üç faktörlü ve toplamda 14 ifadeden oluşan SMGTE ölçeği oluşturulmuştur. Bu kapsamda uzman ve akademisyenlerden de görüş alınmıştır. Kota örnekleme yöntemi uygulanarak yaşları 15 ile 54 arasında değişen 400 kişi üzerinde ölçek uygulanmış, daha sonra ölçeğin yapı ve ayrışım geçerlikleri doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. Elde edilen bulgular, 14 ifadeli SMGTE ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tüketim, Gösteriş Tüketimi, Sosyal Medya, Tüketici

DEVELOPMENT STUDY OF CONSPICUOUS CONSUMPTION TENDENCY SCALE IN SOCIAL MEDIA

Globalization, together with rapidly evolving technology and the virtual world presented to the individuals, consumption has become a sociocultural phenomenon nowadays. Individuals have begun using social media as a way of showing their consumption behaviors to other people. Thus, individuals have begun to communicate their lifestyles through social media to other individuals, such as the objects they have, the places they visit, the foods they consume, and the activities they perform in their free time. With these behaviors in social media, individuals reflect their social status and the social classes they are in. Because of this, individuals want to create an image that tries to make them different from other individuals. On the other hand, as in the consumption styles, the tendency to conspicuous consumption can be different from individual to individual. In this study, the conspicuous consumption tendency scale in social media (CCTSM) was developed in order to determine consumers tendency to conspicuous consumption in social media usage. As a result of the literature reviews and related examinations made, CCTSM scale consisting of 14 factors in total with three factors including consumer interest, personal image representation and share satisfaction was formed. Within this context, opinions were received from experts and academicians. With quota sampling method was implemented to over 400 individuals between 15 and 54 years of age and then the scale and disciriminant validity were tested by confirmatory factor analysis. Findings which were obtained demonstrated that CCTSM scale with 14 items is a valid and reliable scale.

Keywords:

Consumption, Conspicious Consumption, Social Media, Consumer,

PDF

___

AÇIKALIN, Sezgin ve ERDOĞAN, Levent (2004). "Veblen’ci Gösteriş Amaçlı Tüketim" Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(7), s.1-18.
ADDIS, Michela and HOLBROOK, Morris (2001). "On The Conceptual Link Between Mass Customisation and Experiential Consumption: An Explosion Of Subjectivity", Journal of Consumer Behaviour, 1(1), p.50-66.
ALTUNIŞIK, Remzi ve İSLAMOĞLU, Ahmet Hamdi (2008). Tüketici Davranışları, İstanbul: Beta Basım Yayım.
ALTUNIŞIK, Remzi; COŞKUN, Recai; BAYRAKTAROĞLU Serkan; YILDIRIM, Engin (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Spss Uygulamalı, İstanbul: Sakarya Kitapevi.
ARGAN, Mehpare; ARGAN, Metin; KURULGAN, Mesut (2008). "Kitaplara İlişkin Biçimler Özelliklerin Okuyucu Tutumları Üzerine Etkisi" Bilgi Dünyası, 9 (1), s.179-206.
BAUMAN, Zygmunt (2005). Bireyselleşmiş Toplum, (Çev: Yavuz Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BELK, Russel (1995). "Studies in The New Consumer Behaviour" Miller, D. Acknowledging, p.58-95.
BENKLER, Yochai (2006). The Wealth of Networks: How Social Production Transforms Markets and Freedom,Yale University Press.
BERTHON, Pierre; PITT, Leyland; PLANGGER, Kirk; SHAPIRO, Daniel (2012). "Marketing Meets Web 2.0, Social Media, And Creative Consumers: Implications For İnternational Marketing Strategy", Business horizons, 55(3), p.261-271.
BOCOCK, Robert (2009). Tüketim (Çev: İrem Kutluk), Ankara: Dost Kitabevi
BOĞA, Özlem ve BAŞCI, Ahmet (2016). "Ağızdan Ağıza Pazarlamanın Gösterişçi Tüketim Üzerine Etkisi", Öneri Dergisi, 12(45), s.463-489.
ÇABUK, Serap ve YAĞCI, Mehmet (2003). Pazarlamaya Çağdaş Yaklaşım, Adana: Nobel Kitapevi.
ÇAKMUR, Hülya (2012). "Araştırmalarda Ölçme, Güvenilirlik, Geçerlilik", TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3), s.339-344.
ÇELİK, Eray ve YILMAZ, Veysel (2016). Lisrel 9.1 ile Yapısal Eşitlik Modellemesi Temel Kavramlar - Uygulamalar – Programlama, Ankara: Anı Yayınları.
ÇOKLUK, Ömay; ŞEKERCİOĞLU, Güçlü; BÜYÜKÖZTÜRK, Şener (2016). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları (4. baskı), Ankara: Pegem Yayınevi.
DOUGLAS, Mary and ISHERWOD, Baron. (1999). Tüketimin Antropolojisi, (Çev: Erden Atilla Aytekin), Ankara: Dost Kitabevi.
DURMAZ, Yakup (2011). Tüketici Davranışı, Ankara: Detay Yayıncılık.
ELLIOT, Richard (1997). "Existential Consumption and Irrational Desire" European Journal of Marketing, 3(4), p.285-296.
ERDEM, Ayhan (2006). Tüketici Odaklı Bütünleşik Pazarlama İletişimi, Ankara: Nobel Yayınevi.
FEATHERSTONE, Mike (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, (Çev: Mehmet Küçük), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
GRUBB, Edward and GRATHWOHL, Harrison (1967). "Consumer Self-Concept, Symbolism and Market Behavior: A Theoretical Approach", The Journal of Marketing, p.22-27.
GÜNER, Pınar (2011). Gösterişçi Tüketim Üzerine Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma: Pamukkale Üniversitesi Örneği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
HAIR, Joseph; BLACK, William; BABIN, Barry; ANDERSON, Rolph (2014). Multivariate Data Analysis, (Pearson New International Edition), USA: Pearson
HEPKON, Zeliha (2011). İletişim ve Teknoloji Olanaklar, Uygulamalar, Sınırlar, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
HIZ, Gülay (2009). Gelişmekte Olan Ülkelerde Gösterişçi Tüketim: Türkiye İle İlgili Bir Araştırma (Muğla Örneği), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
HIRSCHMAN, Elizabeth and HOLBROOK, Morris (1982). "Hedonic Consumption: Emerging Concepts, Methods and Propositions" The Journal of Marketing, p.92-101.
HOGG, Margaret; BANISTER, Emma; STEPHENSON, Christopher (2009). "Mapping Symbolic (anti-) Consumption" Journal of Business Research. (62), p.148-159.
HU, Li-tze and BENTLER, Peter (1999). "Cut off Criteria for Fit İndexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives" Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6 (1), p.1-55
İNCEOĞLU, Metin (1993). Tutum Algı İletişim, Ankara: Verso Yayıncılık.
KADIOĞLU, Zeynep Kaban (2013). "Kitle İletişim Araçlarının Şekillendirdiği Sosyal Kimlikler Ve Aidiyet Duygusu Ekseninde Tüketici Davranışları" İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, (45), s.101-114.
KARAFAKIOĞLU, Mehmet (2006). Pazarlama İlkeleri, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
KOÇ, Erdoğan (2012). Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
MASON, Roger (1981). Conspicuous Consumption: A Study of Exceptional Consumer Behavior, New York: St. Martin's.
NUNNALLY, Jum and BERNSTEIN, Ira (1994). Psychometric Theory (3. edition), USA: McGraw-Hill
O'CASS, Aron and MCEWEN, Hmily (2004). "Exploring Consumer Status and Conspicuous Consumption" Journal of Consumer Behaviour, 4(1), p.25-39.
ODABAŞI, Yavuz (1999). Tüketim Kültürü Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
ODABAŞI, Yavuz ve BARIŞ, Gülfidan (2006). Tüketici Davranışı, İstanbul: MediaCat Yayınları.
OĞUZHAN, Özlem (2015). Sosyal Medya Karnavalında Yamyam Kullanılar, İletişimde Sosyal Medya - Sosyal Medyada Etkileşim, İstanbul: Kalkedon Yayınları
ÖZATA, Fatma Zeynep (2013). "Sosyal Medya Platformları" (Editör), Mesude Canan Öztürk, Dijital İletişim ve Yeni Medya İçinde, Ankara: Saray Matbaacılık, s.76-99.
ÖZCAN, Burcu (2007). "Rasyonel Satın Alma ve Boş Zaman Sürecine Ait Alışveriş Eylemlerinin Birlikte Sergilendikleri Mekanlar: Alışveriş Merkezleri" Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), s.39-68.
QULIYEV, Oqtay (2012). Gösteriş Tüketimi ve Tüketim Tarzlarının İncelenmesi: Azerbaycan Örneği, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
REEVES, Thomas and EUNJUNG, Oh (2008) "Generational Differences", Handbook Of Research On Educational Communications And Technology, 3, p.295-303.
SABUNCUOĞLU, Ayda (2015). "Sosyal Medyanın Bir Gösteriş Tüketimi Mecrası Olarak Kullanımı" İletişim Çalışmaları, s.369-380.
SAFKO, Lon (2009). The Social Media Bible: Tactics, Tools, and Strategies for Business Success, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
SEÇER, İsmail (2015). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi, Ankara: Anı Yayıncılık.
SHETH, Jagdish; NEWMAN, Bruce; GROSS, Barbara (1991). "Why We Buy What We Buy: A Theory of Consumption Values" Journal of Business Research, 22(2), p.159-170.
SOLIS, Birian (2011). Engage! The Complete Guide for Brands And Business to Build, Cultivate And Measure Success in The New Web, New Jersey: John Wiley and Sons, Inc.
SOLOMON, Michael (2007) Consumer Behavior:Buying, Having, and Being, New Jersey: Pearson Prentice Hall.
TABACHNICK, Barabara and FIDELL, Linda (2012). Using Multivariate Statistics (6. Edition), USA: Pearson.
THOUMRUNGROJE, Amonrat (2014). "The Influence of Social Media İntensity and EWOM on Conspicuous Consumption", Procedia-Social and Behavioral Sciences, 148, p.7-15.
TUĞRUL, Çomu; TOPRAK, Ali; YILDIRIM, Ayşenur; AYGÜL, Eser; BİNARK, Mutlu; BÖREKÇİ, Senem (2009). Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook: Görülüyorum Öyleyse Varım, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
UĞURHAN, Yusuf Zafer Can; YAŞAR, İbrahim Halil; ŞENER, Betül Çepni (2018). "Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Sorumlu Satın Alma Davranışları Profili Üzerine Bir Araştırma" Erciyes İletişim Dergisi, 5(3), s.174-186.
UZTUĞ, Ferruh (2003). Markan Kadar Konuş Marka İletişimi Stratejileri, İstanbul: MediaCat Yayınları.
VEBLEN, Thorstein (2005). Aylak Sınıfın Teorisi, (Çev: Zeynep Gültekin ve Cumhur Atay), İstanbul: Babil Yayınları.
VEBLEN, Thorstein (2006). Conspicuous Consumption, New York: Penguin Books.
VOLKAN, Pelin (2016). Tüketici Sosyalleşmesi Bağlamında Sosyal Medyanın Materyalizm ve Gösteriş Tüketimi Üzerindeki Etkisi: Antakya Örneği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
YURDAKUL, Işıl (2013). "Evren ve Örneklem" (Editörler), Edile Aşkım Kurt, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, s. 75-91.
ZORLU, Abdülkadir (2006). Tüketim Sosyolojisi, Ankara: Glocal Yayınları.