KÜLTÜREL BELLEK MEKÂN OLARAK BELGESEL SİNEMA: KAYIP OTOBÜS (2007) BELGESELİ ÖRNEĞİ

Bu çalışma genel olarak bellek üzerine alevlenen tartışmalara kültürel bellek ve belgesel sinema çerçevesinde yeni bir pencere açmak üzere kültürel bellek mekân olarak belgesel sinema tartışmalarını ortaya koymaktadır. Çalışmada kültürel bellek ve iletişimsel bellek birlikte ele alınarak tarih anlatısının belgesel sinema ile estetize olmuş halinin görünümleri ve bunun altında yatan tüm dinamikleri ele alan bir tartışma bulunmaktadır. Kültürel bellek tartışmalarında temel olgu ve konular toplumsal olduğundan tartışmada toplumsal belleğe de zaman zaman yer verilmiştir. Kültürel belleğin iletişimsel bellek olarak anıldığı düşünüldüğünde geçmişin yeniden temsiliyeti açısından dil pratikleri ve imgeler çalışmada ele alınan konulardır. Çalışma Kuzey Kıbrıs özelinde belirli bir tarihsel zamana işaret eden ‘Kayıp Otobüs’ adlı belgesel film üzerinden kültürel bellek ve mekân tartışmalarını somut bir çözümlemeye dayandırmaktadır. Yapılan tartışmalar ve çözümlemeler sonucunda belgesel sinema ile aktarılan tarihin birebir kendisi olmasa da bir yeniden üretim süreci olması ve duyulmayanı duyurması, görülmeyeni göstermesi ve hepsinden de öte tarih anlatısına insani özellikleri dâhil etmesi açısından diğer bellek mekânlarına göre daha önemlidir. Bununla birlikte tüm metinsellikleri ve kendine has anlatı formuyla belgesel sinema, kültürel belleğe önemli bir mekân sunmaktadır. Araştırma kapsamında incelenen belgesel filmde, toplumsal bellek, kültürel bellek ve kolektif bellek gibi konuların dil pratikleri ve canlandırmalarla kayda geçirildiği ve belgesel film aracılığıyla inşa edilen gerçekliğin gelecek nesillere aktarımı sırasında da tekrar eden toplumsal travmalara yol açtığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kültürel Bellek, Belgesel Sinema, Kültürel Göstergeler

DOCUMENTARY CINEMA AS A CULTURAL MEMORY SPACE: THE LOST BUS (2007) DOCUMENTARY EXAMPLE

This study reveals the debates on documentary cinema as a place of cultural memory to open a new window in the framework of cultural memory and documentary cinema to flaring debates on memory in general. Cultural memory and communicative memory are handled together and there is discussion about the views of history narrative with documentary cinema and the dynamics underlying it. Since basic phenomena and issues are social in discussions of cultural memory, collective memory has been included. Considering that cultural memory is referred to communicative memory, language practices and images in terms of re-representation of past are subjects discussed in the study. The study is based on a concrete analysis of cultural memory debates through the documentary ‘Lost Bus’, which points to a specific historical time in Northern Cyprus. As a result of the discussions, it is more important than the other memory spaces in terms of the fact that the history conveyed by documentary cinema is not one-on-one, but a process of reproduction and to announce the unheard, to show the unseen and to include human characteristics in the narrative of history. With all its textuality and its unique narrative form, documentary cinema offers an important place for cultural memory. In the documentary analyzed within the scope of the research, it was observed that subjects collective memory and cultural memory were recorded with language practices and animations, and caused recurring social traumas during the transfer of reality built through documentary film to future generations.

Keywords:

Cultural Memory, Documentary Cinema, Cultural Indicators,

PDF

___

ASSMANN, Aleida. (2008). ‘Transformations Between History and Memory’. Social Research, p.49-72.
ASSMANN, Aleida. (2010). The Holocaust—A Global Memory? Extensions and Limits of a New Memory Community, (Editors), Aleida Assmann and Sebastian Conrad. In Memory in a Global Age, UK: Palgrave Macmillan, p.97-117.
ASSMANN, Aleida. (2011). Cultural Memory and Western Civilization: Functions, Media, Archives, Cambridge: Cambridge University Press.
ASSMANN, Jan. (2011). Communicative and Cultural Memory, (Editors), Peter Meusburger, Michael Heffernan, Edgar Wunder. In Cultural Memories, Netherlands: Springer, p.15-27.
BADDELEY, Alan, David. (1992). Working Memory and Conscious Awareness. Theories of Memory, 11 20.
BAKHURST, David. (2005). ‘Wiggins on Persons and Human Nature’. Philosophy and Phenomenological Research. 71(2), p.462-469.
BARTHES, Roland. (1992). Camera Lucida (Fotoğraf Üzerine Düşünceler), (Çev: Reha. Akçakaya), Ankara: Altıkırkbeş Yayınları.
BAUDRILLARD, Jan. (2016). Simülakrlar ve Simülasyon, (Çev: Oğuz Adanır), Ankara/İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
BERGSON, Henri. (1911). Matter and Memory, 1859-1941, London: Swan Sonnenschein.
BLUCK, Susan. (2003). ‘Autobiographical Memory: Exploring its Functions in Everyday Life’. Memory, 11(2), p.113-123.
BOHANEK, Jennifer, G., MARIN, Kelly, A., FIVUSH, Robyn, and DUKE, Marshall P. (2006). ‘Family Narrative Interaction and Children's Sense of Self’. Family Process, 45(1), p.39-54.
ENNS, Carol Zerbe, McNEILLY, Cherly L., CORKERY, Julie Madison, and GILBERT, Mary S. (1995). ‘The Debate about Delayed Memories of Child Sexual Abuse A Feminist Perspective’. The Counseling Psychologist, 23(2), p.181-279.
FIVUSH, Robyn, HADEN, Catherine, and REESE, Elaine (1996). Remembering, Recounting, and Reminiscing: The Development of Autobiographical Memory in Social Context, (Editor) David C. Rubin. In Remembering Our Past: Studies in Autobiographical Memory, Cambridge: Cambridge University Press, p.341-359.
HALBWACHS, Maurice. (1992). On Collective Memory, Chicago and London: The University of Chicago Press.
HUYSSEN, Andreas. (1999). Alacakaranlık Anıları: Bellek Yitimi Kültüründe Zamanı Belirlemek, (Çev: Kemal Atakay), İstanbul:Metis Yayınları.
NORA, Pierre. (1989). ‘Between Memory and History: Les lieux de mémoire’. Representations, 26, p.7-24.
ÖZTÜRK, Serdar (2012). Mekan ve İktidar: Filmlerle İletişim Mekanlarının Altpolitikası, Ankara: Phoenix Yayınevi.
PHILLIPS, Kendall R. (2004). Framing Public Memory. Tuscaloosa: University of Alabama Press.
RYAN Michael. ve KELLNER Douglas (1997). Politik Kamera, (Çev: Elif Özsayar), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
ZELIZER, Barbie (2010). ‘Why Memory’s Work Does not Reflect Journalism’s Work on Memory,’ Memory Studies, 1(1), p.79-87.