16 NİSAN 2017 ANAYASA REFERANDUMU ÖNCESİ SÜRECİN TÜRK YAZILI BASININDAKİ YANSIMASI: HÜRRİYET, SABAH VE SÖZCÜ GAZETELERİ ÖRNEĞİ

Çalışmanın temel amacı 16 Nisan 2017 Anayasa Referandumu öncesi sürecin Türk yazılı basınındaki yansımasını ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye’de yayınlanan ulusal gazeteler içerisinde en çok tiraj yapan ve farklı yayın politikalarına sahip üç gazetenin (Hürriyet, Sabah ve Sözcü) Anayasa Referandumu öncesi 1-15 Nisan 2017 tarihleri arasındaki 15 günlük süreçte referandum konulu haberleri içerik çözümlemesine tabi tutulmuştur. Yapılan incelemeler sonucunda, gazetelerin yayın politikalarıyla benzer nitelikte bir yayıncılık faaliyeti yürüttükleri, referandum konulu haberleri ele alış tarzlarında, liderlerin sözlerine verdikleri ağırlıkta ve görsel kullanımlarında bu durumun net bir biçimde ortaya çıktığı görülmüştür. Bu bağlamda, ‘Evet’ cephesine yakın Sabah gazetesi daha çok Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ve Başbakan Binali Yıldırım’ı, ‘Hayır’ cephesine yakın Sözcü gazetesi CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu sayfalarına taşırken, taraflar arasında denge politikası gözeten Hürriyet gazetesinin liderlere ve partilere birbirine yakın oranlarda yer verdiği bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Referandum, Türkiye, yazılı basın, anayasa değişikliği, demokrasi, Türkiye

THE REFLECTION OF THE PERIOD BEFORE 16TH APRIL 2017 CONSTITUTION REFERENDUM ON TURKISH PRINTED PRESS: THE EXAMPLE OF HÜRRİYET, SABAH AND SÖZCÜ NEWSPAPERS

The aim of the study is to reveal the reflection of the period before 16th April 2017 Constitution Referendum on Turkish printed press. In the light of this aim, the news that were about referendum between the dates 1-15th April 2017 from three different newspapers which has the highest circulations between all the national newspapers and has different publishing policies (Hürriyet, Sabah and Sözcü) has been put to content analysis. As the results of the researches done, it has been found that the newspapers have been following a similar broadcasting policy as before, in the way they approached the news about referendum, it has been observed very clearly, by looking at how they highlighted quotes of the leaders and with the use of imagery.In this context, the “Sabah” newspaper which is closer to the “Yes” wing has mostly highlighted the President Recep Tayyip Erdoğan and Prime Minister Binali Yıldırım while the newspaper Sozcu which is closer to the “No” wing have cited Kemal Kılıçdaroğlu, the Hurriyet newspaper, which seeks to find a balanced policy between both sides, have been observed to have mentioned both leaders and parties about the same proportions.

Keywords:

Referendum, printed press, constitutional amendment, democracy, Turkey,

PDF

___

ACUN, Fatma (2005). “Muhteva Analizi Metodu ve Cumhuriyet Tarihi Araştırmalarında Kullanımı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), s.27-50. AKMAN, Gözde (2011). Analyse critique du discours: Articles sur le referendum costitutionnel 12 Septembre 2010, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. ARIKAN, Rauf (2004). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama, Ankara: Asil Yayın Dağıtım. ARKLAN, Ümit (2011). “Kamu Yönetiminin Halkla İlişkileri Açısından Referandum:12 Eylül 2010 Referandumu Sivas Araştırması”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, s.87-125. AVŞAR, Halil İbrahim. (2014). 12 Eylül 2010 Anayasa Değişikliği Referandumuna Yazılı Basının Yaklaşımı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. AYDIN, Mehmet Ali (2007). “Milletvekili Adaylarının Belirlenme Usulü ve Önseçim”, Yasama Dergisi, 5, s.82-108. AZİZ, Aysel (2011). Siyasette Etkili İletişim Teknikleri, İstanbul: Başlık Yayınları. AZİZ, Aysel (1994). Araştırma Yöntemleri – Teknikleri ve İletişim, Ankara: Turhan Kitabevi. AZİZ, Aysel (2007). Siyasal İletişim, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. BABBIE, Earl R. (2010). The Practice of Social Research, Belmont: Cengage Learning. BAYHAN, Vehbi (2002). “Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm”, Cmhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), s.1-13. BEKİROĞLU, Onur ve ÇAKIN, Ömer (2016). 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri’nde Gazete Siyasal Reklamlarının Analizi, (Editör), Şükrü Balcı. 7 Haziran’dan 1 Kasım’a Türkiye’de Siyasal İletişim Uygulamaları, Konya: Literatürk Academia, s.349-400. BUDGE, Ian (2001). Political Parties in Direct Democracy, (Editörler), Matthew Mendelsohn ve Andrew Parkin. Referendum Democracy: Citizens, Elites and Deliberation in Referendum Campaigns, New York: Palgrave, p.67-87. CANATAN, Bilal (2010). Anayasa Hukuku, Detay Yayıncılık: Ankara. CEYHAN, Çağdaş (2014). Muhafazakar Basında Hegemonya Uğrakları: 12 Eylül 2010 Referandumu ve Yeni Anayasa Tartışmaları, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir. ÇEVİKEL, Tolga (2004). “Türkçe Haber Siteleri ve Türkiye'de İnternet Gazeteciliğinin Gelişimini Sınırlayan Faktörler”, İLETİ-Ş-İM, 1(1), s.147-163. ÇUKURÇAYIR, M. Akif (2006). Yerel Katılma ve Yerel Demokrasi, Konya: Çizgi Kitabevi. DAĞABAKAN, Fatma Öztürk (2016). “1 Kasım 2015 Türkiye Erken Genel Seçiminde Kadın ve Erkek Milletvekili Adaylarının Söylemlerine Toplumdilbilimsel Bir Yaklaşım”, Zeitschrift für die Welt der Türken, 8(2), s.57-79. de SAUSSURE, Ferdinand (1998). Genel Dilbilim Dersleri, (Çev: Berke Vardar), İstanbul: Multilingual Yayınevi. de VREESE, Claes H. (2007). Context, Elites, Media and Public Opinion in Referendums: When Campaigns Really Matter, (Editör), Claes H. de Vreese. The Dynamics of Referendum Campaigns: An International Perspective, New York: Palgrave Macmillan, p.1-20. DELİVELİ, Ömür (2000). Anayasa Hukuku, Ankara: Yargı Yayınevi. DERDİMAN, Ramazan Cengiz (2006). Anayasa Hukukunun Genel Esasları ve Türk Anayasa Düzeni, İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları. DURUR, Elif Küçük (2011). Kuzey Kıbrıs Türk Basınında Milliyetçilik Söylemi (Referandum Süreci), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara. ERDOĞAN, İrfan (2012). Pozitivist Metodoloji ve Ötesi, Ankara: Erk Yayınları. ERDOĞAN, Mustafa (2011). “Demokrasi, Anayasa Yargısı ve Türkiye Örneği”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), s.27-45. ERTÜRK, Hatice (2012). Referandum Sürecinde Yazılı Basının Kamuoyunu Oluşturma İşlevi (Yeni Şafak- Radikal Gazeteleri), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. FEDAYİ, Cemal (2011). Siyaset Bilimi, Ankara: Kadim Yayınları. GÖKER, Göksel ve DOĞAN, Adem (2011). “2010 Referandumunda Türk Basınının Siyasal Gündemi: Hürriyet, Haber Türk, Zaman ve Yeni Şafak Örneğiyle”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-GİFDER),1(2), s.45-69. GÖZLER, Kemal (2012). Anayasa Hukukuna Giriş: Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım. GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref (2008). Anayasa Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi. GÜRSAKAL, Necmi (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayımları. KAHRAMAN, Leyla ve EVRE, Bülent (2008). “Türkiye’deki Siyasi Parti Programlarında “Demokrasi” Kavramlaştırmaları: Karşılaştırmalı Perspektifle AKP ve CHP Örnek Olayı”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), s.63-80. KALDIRIM, Elif (2005). “İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Demokrasi Algıları”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), s.143-162. KARAMAN, Dursun (2011). Seçim Hukuku ve Uygulaması. Ankara: Seçkin Yayıncılık. KILIÇASLAN, D. Emine Çakmak (2008). Siyasal İletişim: İdeoloji ve Medya İlişkisi, İstanbul: Kriter Yayınevi. KRIPPENDORFF, Klaus (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology, California: Sage Publications. KUZU, Burhan (1992). “Demokrasi-Resmi İdeoloji-Sivil Toplum”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 47(1), s.335-369. MATSUSAKA, John G. (2008) Direct Democracy and the Executive Branch, (Editörler), Shaun Bowler ve Amihai Glazer. Direct Democracy’s Impact on American Political Institutions, New York: Palgrave Macmillan, p.115-135. NEIJENS, Peter; van PRAAG, Philip; BOSVELD, Willem ve SLOT, Jeroen (2007). Turnout in Referendums: the Dutch Experience. An Analysis of Voter and Referendum Characteristics that Influence Turnout in Referendums, (Editör), Claes H. de Vreese. The Dynamics of Referendum Campaigns: An International Perspective, New York: Palgrave Macmillan, p.142-158. NİSAN, Fatma (2012). Siyasal Söylemin ve İdeolojilerin Gazete Karikatürlerinde Yeniden Üretimi (Örnek Olay 1982 ve 2010 Anayasa Referandum Süreci), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya. ODER, Bertil Emrah (2016). Anayasa Nedir? Anayasacılık nedir?, (Editör), İbrahim Kaboğlu. Türkiye’nin Anayasa Gündemi, İstanbul: İletişim Yayınları, s.14-17. O'NEIL, Patrick H. (2007). Essentials of Comparative Politics, New York: WW Norton & Company. ORDUKAYA, Elif (2012). Türkiye'de Yazılı Basında Platon Diyalektiği Metodunun Kullanımı: 12 Eylül 2010 Referandumu Öncesi Hürriyet ve Zaman Gazetelerinin Köşe Yazıları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. ÖNER, Şerif (2001). “Belediyelerde Yönetime Katılmada Halkla İlişkilerin Rolü ve Önemi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), s.100-114. PINAR, Lütfü (2016). Türkiye'de Anayasa Referandumları ve Basın: 1961, 1982 Anayasaları ile 2010 Anayasa Değişiklik Paketi Referandumlarının Türkiye Basınındaki Sunumunun Karşılaştırmalı Çözümlemesi (Cumhuriyet, Hürriyet, Tercüman / Bugün Gazeteleri Örnekleri), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir. QVORTRUP, Mads (2005). A Comparative Study of Referendums: Government by the People, Manchester: Manchester University Press. SEZEN, Saim (1994). Seçim ve Demokrasi, Ankara: Gündoğan Yayınları. ŞAHBAZ, İbrahim (2006). Yarı Doğrudan Demokrasi Kurumu Olarak Referandum ve Türkiye, Ankara: Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım. ŞİMŞEK, Sedat (2009). “Medya-Siyaset-İktidar Üçgeninde Medya Gerçeği”, Selçuk İletişim, 6(1), s.124-143. T.C. RESMİ GAZETE (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Kanun No: 2709, Yayınlanma Tarihi: 09.11.1982, Sayı: 17863. TOPUZ, Hıfzı (1973). 100 Soruda Türk Basın Tarihi, İstanbul: Gerçek Yayınevi. TOSUN, Çiğdem (2012). 12 Eylül 2010 Tarihinde Yapılan Referandum Sürecinde Siyasi Parti Liderlerinin Söylemlerinin Basına Yansıması: Cumhuriyet, Radikal, Sabah ve Zaman Gazeteleri Örnekleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. TUNÇ, Hasan (2008). “Demokrasi Türleri ve Müzakereci Demokrasi Kavramı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XII(1-2), s.1113-1132. UZUN, Hakan (2008). “24 Nisan 2004'te Yapılan Annan Planı Oylama Sonuçlarının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Rum Basınına Yansımaları”, Türk Dünyası Araştırmaları, 177, s.195-214. WEB_1 (2017). “Tiraj”, http://www.medyatava.com/tiraj, Erişim Tarihi: 15.04.2017. WEB_2 (2017). “Referandum”, http://www.tdk.gov.tr, Erişim Tarihi: 22.05.2017. WEB_3 (2017). “Referandum Basın/Gazete”, http://www.scholar.google.com, Erişim Tarihi: 23.05.2017. WEB_4 (2017). “Sürmanşet”, http://www.tdk.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.07.2017. YAYLAGÜL, Levent ve ÇİÇEK, Cengiz (2011). “12 Eylül 2010 Referandum Sürecinin Türkiye’deki Yazılı Basında Sunumu”, Folklor/Edebiyat, 17(68), s.85-120. YENİ ÖNCÜ (2010). Referandum’da Ne Yapmalı?, Seçim Referandum Devrim: Tarihsel Bir Seçki, Ankara: Erginbay Yayıncılık, s.209-215. YILDIRIM, Besim (2015). İçerik Çözümlemesi Yönteminin Tarihsel Gelişimi Uygulama Alanları ve Aşamaları, (Editör), Besim Yıldırım. İletişim Araştırmalarında Yöntemler: Uygulama ve Örneklerle, Konya: Literatürk Academia, s.105-153. YOZGAT, Fazıl (2001). Bilimsel Araştırma Metodları: Teori-Uygulama Örnekleri İstatistiksel Analiz, Ankara: Yargı Yayınevi.